Μπούρτζι - Αχίλλειο: «Δεν πουλάμε» λέει η Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου

«Πωλούνται το Μπούρτζι και το Αχίλλειο» έγραφαν πηχυαίοι τίτλοι ιστοσελίδων τις προηγούμενες ημέρες προκαλώντας έντονη αναστάτωση, κατά κύριο λόγο στις τοπικές κοινωνίες του Ναυπλίου και της Κέρκυρας, και δίνοντας τροφή για πολιτική εκμετάλλευση ενός δυνατού «πυροτεχνήματος» το οποίο, ωστόσο, δεν υπήρχε καμία πιθανότητα να αποτελεί πραγματικό γεγονός. Διότι τα μνημεία της χώρας προστατεύονται από το Σύνταγμα και αποτελούν ακίνητη περιουσία του Δημοσίου εκτός κάθε συναλλαγής.

Να διευκρινίσουμε στο σημείο αυτό πως η διοίκηση και η διαχείριση των συγκεκριμένων χώρων, που είναι κηρυγμένοι μνημεία, ανήκε επί δεκαετίες όχι στο υπουργείο Πολιτισμού, όπως η συντριπτική πλειοψηφία των εγχώριων μνημείων, αλλά στον ΕΟΤ, και πέρασαν αυτόματα στο χαρτοφυλάκιο της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) που ήταν ο φυσικός διάδοχός τους. Δεν έχουν, δηλαδή, καμία απολύτως σχέση, με το τεράστιο φιάσκο του 2018, όταν το τότε υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, επί των ημερών της Λυδίας Κονιόδρου, μεταβίβασε, κατά λάθος, στη θυγατρική του Υπερταμείου ΕΤΑΔ, τη διαχείριση, για 99 χρόνια, 2329 μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, μεταξύ των οποίων η Κνωσός, οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας, ο Λευκός Πύργος και η Ροτόντα της Θεσσαλονίκης, τα οποία εντέλει εξαιρέθηκαν εν τω μέσω έντονων αντιδράσεων.

Αφορμή για τη φημολογία περί εκποίησης της καστρονησίδας του Ναυπλίου και του Αχιλλείου της Κέρκυρας στάθηκε το γεγονός ότι αποτέλεσαν μέρος της παρουσίασης που πραγματοποίησε προσφάτως η ΕΤΑΔ στις Κάννες, στο πλαίσιο της διεθνούς έκθεσης ακινήτων MIPIM. Παρά το γεγονός, ωστόσο, ότι η εταιρεία διέψευσε άμεσα τα δημοσιεύματα η ένταση δεν κόπασε με αποτέλεσμα τη σύγκληση έκτακτων διοικητικών συμβουλίων των εμπλεκόμενων τοπικών αρχών, την κατάθεση σχετικών ερωτήσεων στη Βουλή και, προφανώς, τις αντιδράσεις από κόμματα της αντιπολίτευσης.

Προκειμένου να διαλευκανθεί πλήρως το ζήτημα το protothema.gr επικοινώνησε με την διευθύνουσα σύμβουλο της ΕΤΑΔ, Ηρώ Χατζηγεωργίου, η οποία δήλωσε κατηγορηματικά: «Θέλω να είμαι ξεκάθαρη: η προβολή των δύο χώρων στην έκθεση των Καννών (MIPIM) είχε στόχο την παρουσίαση της Εταιρείας μας και την ανάδειξη της ιστορίας και της πολιτιστικής αξίας των ακινήτων που διαχειρίζεται, ενισχύοντας τη διεθνή εικόνα της Ελλάδας ως προορισμού υψηλού επιπέδου. Δεν συνδέεται με την παροχή υπηρεσιών σε νέες επιχειρηματικές μονάδες, αλλά εντάσσεται στη γενικότερη στρατηγική της ΕΤΑΔ για την αύξηση της επισκεψιμότητας και τη βελτίωση της εμπειρίας των επισκεπτών, με στόχο τη συμβολή στην τοπική ανάπτυξη».

Όταν δε ρωτήσαμε την κα. Χατζηγεωργίου εάν υπάρχουν σκέψεις οι δύο αυτοί χώροι να διατεθούν στο μέλλον προς μακροπρόθεσμη εκμίσθωση και εκμετάλλευση, σε Έλληνες ή ξένους αναδόχους, όπως θα συμβεί με το κτίριο Ασάνη της Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας το οποίο πρόκειται να εκμισθωθεί για 30 χρόνια μέσω ανοιχτού πλειοδοτικού διαγωνισμού, η ίδια απέκλεισε κάθε τέτοιο ενδεχόμενο δηλώνοντας: «Το Αχίλλειο της Κέρκυρας και το Μπούρτζι Ναυπλίου, αποτελούν Επιχειρηματικές Μονάδες της ΕΤΑΔ και τελούν υπό τη διαχείρισή της, με πλήρη σεβασμό στη σημασία τους ως στοιχείων της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και επισκέψιμων μνημείων. Για την ανάπτυξη, διαχείριση και προβολή των ιστορικών αυτών μνημείων βρισκόμαστε σε άμεση διαρκή και αγαστή συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού».

Η επιχειρηματική διαχείριση
Παρόλα αυτά, τόσο για την ΕΤΑΔ όσο και για τη σημερινή ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, όπως έχει επανειλημμένα διατυπωθεί δημόσια, ο πολιτισμός αποτελεί εκτός των άλλων και σημαντικό μοχλό οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης για την χώρα. Υπό αυτήν την έννοια βασική αποστολή της ΕΤΑΔ είναι η επιχειρηματική διαχείριση των τουριστικών, πολιτιστικών και εμπορικών υποδομών που περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιό της με στόχο την παραγωγή εσόδων για το Ελληνικό Δημόσιο αλλά και τον θετικό οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο για τους τόπους στους οποίους βρίσκονται. Γι΄ αυτό εξάλλου και οι χώροι που διοικεί και διαχειρίζεται συνοδεύονται από τον τίτλο «Επιχειρηματικές Μονάδες». Τ
Ταυτόχρονα όμως η εταιρεία, έχει την υποχρέωση, σε άμεση συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού, να προστατεύει τις υποδομές που διαχειρίζεται, ειδικά μάλιστα όταν πρόκειται για μνημεία και χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Η ιστορία του φρουρίου Μπούρζι
Εν προκειμένω το Μπούρτζι του Ναυπλίου, το οποίο παρέμενε κλειστό για το κοινό εδώ και πολλά χρόνια, επαναλειτουργεί από το καλοκαίρι του 2023, ως επισκέψιμο μνημείο πολιτισμού και αναψυχής. Το φρουριακό συγκρότημα, κατασκευασμένο κατά την περίοδο της Α' Ενετοκρατίας (471 -1477) από τον διακεκριμένο αρχιτέκτονα της Αναγέννησης Antonio Gambello, εξυπηρέτησε την άμυνα της πόλης για 350 χρόνια, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση του Ναυπλίου κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, εκμισθώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930 για τουριστική εκμετάλλευση, μετατράπηκε σε ξενοδοχείο που λειτούργησε μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960 ενώ στα μέσα της δεκαετίας του ’80 λειτούργησε ως εστιατόριο και αναψυκτήριο, μέχρι το 1995 περίπου, για να παραμείνει στη συνέχεια κλειστό.

Τα έργα για την αποκατάσταση, την ανάδειξη και την επανάρχησή του ξεκίνησαν το 2014, διακόπηκαν το 2015, επανεκκίνησαν το 2017 και ολοκληρώθηκαν το 2021 στο πλαίσιο της στενής συνεργασίας ΕΤΑΔ και υπουργείου Πολιτισμού. Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνει η διευθύνουσα σύμβουλος της ΕΤΑΔ, «έχει πραγματοποιηθεί εκτεταμένη συντήρηση και αποκατάσταση όλων των αυθεντικών και λειτουργικών τμημάτων του, τόσο στους εσωτερικούς όσο και στους εξωτερικούς χώρους, στους προμαχώνες δημιουργήθηκε μικρός εκθεσιακός χώρος και πωλητήριο και διατηρήθηκε η παλαιά χρήση του μικρού εστιατορίου και αναψυκτήριου, στο εσωτερικό του νότιου πύργου διατηρήθηκε η διαρρύθμισή του ως δωμάτιο ξενοδοχείου και αποκαταστάθηκε η επίπλωσή του και ο κινητός του εξοπλισμός, ως στοιχείο προβολής της παλαιότερης χρήσης του φρουρίου, ενώ κατασκευάστηκε και ανελκυστήρας που επιτρέπει την καθολική πρόσβαση των επισκεπτών».

Ποια είναι όμως η οικονομική απόδοση από τη διαχείριση του μνημείου και πώς κατανέμονται τα κέρδη μεταξύ ΕΤΑΔ και υπουργείου Πολιτισμού; «Το 2024 το Φρούριο είχε περίπου 100.000 επισκέπτες και τα έσοδα της ΕΤΑΔ ανήλθαν σε περίπου 240.000 €. Εντός του Φρουρίου υφίσταται Πωλητήριο του οποίου τη λειτουργία και τα έσοδα τα διαχειρίζεται το Υπουργείο Πολιτισμού» μάς εξηγεί η Ηρώ Χατζηγεωργίου ενημερώνοντάς μας, παράλληλα πως «η ΕΤΑΔ προκήρυξε Ανοιχτό Πλειοδοτικό Διαγωνισμό για τη λειτουργία του Καταστήματος Υγειονομικού Ενδιαφέροντος (καφέ – εστιατορίου υψηλών προδιαγραφών) εντός του Φρουρίου, έχει ήδη αναδειχθεί ο Ανάδοχος και αναμένεται η έγκριση της σχετικής σύμβασης μίσθωσης από το Ελεγκτικό Συνέδριο».

Όσο για τη διαχείριση των εισιτηρίων, της φύλαξης, της καθαριότητας και των διοικητικών υπηρεσιών του χώρου, όπως επισημαίνει η ίδια, «η ΕΤΑΔ εφαρμόζει ένα μικτό σύστημα απασχόλησης που συνδυάζει μόνιμο προσωπικό με προσωπικό μέσω εταιριών Facility Management, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη λειτουργία και υψηλή ποιότητα υπηρεσιών». Όπως προκύπτει και από τις δημοσιευμένες προκηρύξεις της εταιρείας, για τις εργασίες αυτές, προσλαμβάνεται κάθε χρόνο, μέσω ανοιχτού διαγωνισμό, προσωπικό με διάρκεια σύμβασης δέκα μηνών.

Οι καθυστερήσεις αποκατάστασης του Αχιλλείου
Σε αντίθεση με το Μπούρτζι Ναυπλίου, που είναι πλήρως αποκατεστημένο, η ανακαίνιση του Αχιλλείου, έχει αποδεχτεί σύνθετη και χρονοβόρα υπόθεση, με πολλά εμπόδια και καθυστερήσεις, με αποτέλεσμα ο μουσειακός χώρος, από τα δημοφιλέστερα και πλέον επισκέψιμα τοπόσημα της Κέρκυρας, να παραμένει σήμερα κλειστός. Κατά το παρελθόν υπήρξαν διαφωνίες σχετικά με τον φορέα χρηματοδότησης του έργου, το οποίο απαιτεί πολλές και σημαντικές παρεμβάσεις, ενώ τους τελευταίου μήνες οι εργασίες έχουν διακοπεί.

Οι σχετικές μελέτες προβλέπουν, μεταξύ άλλων εργασίες αποκατάστασης στο Ανάκτορο του Συγκροτήματος, στον αύλειο χώρο του, στο κτίριο των Στρατώνων, το κτίριο του Θυρωρείου και το κτίριο του Βαρόνου, συντήρηση σταθερών και κινητών εκθεμάτων, τοιχογραφιών και κονιαμάτων, δημιουργία μουσειακών κατασκευών, σχεδιασμό και παραγωγή πολυμεσικών εφαρμογών, εκθεσιακό φωτισμό, παραγωγή εποπτικού υλικού και εφαρμογή της Μουσειολογικής – Μουσειογραφικής μελέτης της έκθεσης του Ανακτόρου.

Σχετικά με το μέλλον του έργου η σύμβουλος της ΕΤΑΔ μάς ενημερώνει: «Έχει υπάρξει μια σημαντική εξέλιξη για την ταχύτερη δυνατή υπέρβαση των ζητημάτων και των αντίστοιχων καθυστερήσεων που προέκυψαν Αναγνωρίζοντας τη στρατηγική σημασία του μνημείου και με απόφαση της Κυβερνητικής Επιτροπής, προχώρησε η ένταξή του Έργου «Αποκατάσταση & Ανάδειξη του Συγκροτήματος στη Κέρκυρα» στο Πρόγραμμα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας με προϋπολογισμό 14 εκατ. Ευρώ, το οποίο θα υλοποιηθεί με ίδιους πόρους της ΕΤΑΔ. Πρόκειται δηλαδή για μια νέα προσέγγιση που θα επιταχύνει τις διαδικασίες». Προσθέτει δε πως «μέχρι την ολοκλήρωση του εν λόγω έργου ανακαίνισης, η ΕΤΑΔ έχει ξεκινήσει μια σειρά μικρότερων επεμβάσεων ώστε να αναβαθμιστεί η εμπειρία περιήγησης στους επισκέψιμους κήπους, οι οποίες θα ολοκληρώνονται σταδιακά εντός του έτους».

Το Αχίλλειο αποτελεί μια από τις πλέον εντυπωσιακές βασιλικές Επαύλεις της Ευρώπης. Χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και είναι ταυτισμένο με την θρυλική Αυτοκράτειρα Ελισάβετ (Σίσσυ) της Αυστρίας που έγινε παγκοσμίως γνωστή όχι μόνον μέσα από την ιστορία αλλά και από τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Μαγεμένη από την απαράμιλλη ομορφιά του ευλογημένου αυτού τόπου η πανέμορφη, ευφυής και καλλιεργημένη Ελισάβετ επέλεξε μία πλαγιά που φτάνει μέχρι τη θάλασσα, για να χτίσει ένα θερινό Ανάκτορο στο οποίο έδωσε το όνομα του αγαπημένου της μυθολογικού ήρωα, του Αχιλλέα. Η ίδια προσωπικά επιμελήθηκε τη διακόσμηση των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων με εντυπωσιακά έργα τέχνης, τοιχογραφίες, πίνακες και μεγάλων διαστάσεων γλυπτά που είχαν ως πρωταγωνιστές ήρωες της ελληνικής μυθολογίας και ιστορίας, Εκεί κατέφευγε όταν την πίεζαν ασφυκτικά οι καταστάσεις στο παλάτι ή όταν αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας, εκεί αποσύρθηκε, συντετριμμένη μετά την ξαφνική και πρόωρη απώλεια του γιου της.

Μετά τη δολοφονία της, το 1898, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού της, το Ανάκτορο, παρέμεινε ερμητικά κλειστό για μια ολόκληρη σχεδόν δεκαετία. Το 1907 θα το αγοράσει ο Αυτοκράτορας, γνωστός και ως Κάιζερ, της Γερμανίας, Γουλιέλμος Β΄, ο οποίος θα αφήσει το δικό του στίγμα. Ανάμεσα στις παρεμβάσεις που έκανε η ήταν εντυπωσιακή αναμόρφωση των κήπων και η μεταφορά του αγάλματος του θνήσκοντα Αχιλλέα στη σημερινή του θέση, από το σημείο που δεσπόζει σήμερα ο Νικών Αχιλλέας, άγαλμα που ο ίδιος έφερε στο Ανάκτορο συνοδεύοντάς το με την επιγραφή «Στον μέγιστο των Ελλήνων από τον μέγιστο των Γερμανών».

Μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η ιδιοκτησία της εντυπωσιακής έπαυλης θα περάσει στο ελληνικό Δημόσιο και θα παραδοθεί στην εγκατάλειψη και τις λεηλασίες μέχρι το 1962 οπότε εκχωρήθηκε σε εταιρεία της Δυτικής Γερμανίας και λειτούργησε ως καζίνο μέχρι το 1981 για να ανοίξει και πάλι τις πύλες του, το 1984, ως τουριστικό αξιοθέατο.