Μας κλέβουν τα αρχαία, αλλά έχουμε πολιτιστική πολιτική...

Αν η απόφαση του πρωθυπουργού, Λουκά Παπαδήμου, να κρατήσει στη θέση του τον υπουργό Πολιτισμού, Παύλο Γερουλάνο, μετά τη ληστεία στο παλιό μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας και παρά την παραίτηση που υπέβαλε ο τελευταίος, έμοιαζε ανεξήγητη, σήμερα ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, ώστε όλες οι απορίες να απαντηθούν...

Και αυτό γιατί, ο κ. Γερουλάνος παρουσίασε, έπειτα από δύο χρόνια δουλειάς, τη «Νέα Πρόταση Πολιτιστικής Πολιτικής του ΥΠΠΟΤ»...

Έπειτα από δύο χρόνια δουλειάς, η ολοκληρωμένη αυτή πρόταση στοχεύει στη δημιουργία ενός υπουργείου, που θα «βλέπει» ό,τι δημιουργικό συμβαίνει σήμερα και θα παρεμβαίνει, ώστε να ενισχύει αυτά που πραγματικά αξίζουν τη στήριξή του.

Στο επίκεντρο της πρότασης βρίσκονται η ενίσχυση, ανάδειξη, αξιοποίηση και προβολή της καλλιτεχνικής δημιουργίας και του πολιτιστικού δυναμικού της χώρας προς όφελος της πολιτιστικής, κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης.

Κεντρικές πτυχές της πρότασης είναι:

1. Δημιουργία δομών σχεδιασμού και υλοποίησης μιας συνολικής και συνεκτικής πολιτιστικής πολιτικής,

2. Ενίσχυση των δημόσιων καλλιτεχνικών οργανισμών,

3. Περιφερειακή πολιτιστική πολιτική και

4. Προβολή και προώθηση της ελληνικής δημιουργίας στο εξωτερικό.

Αναλυτικότερα...

Δημιουργία Δομών Σχεδιασμού και Υλοποίησης Πολιτιστικής Πολιτικής

Διαπιστώθηκε διαχρονική απουσία κεντρικού σχεδιασμού πολιτικών για το σύγχρονο πολιτισμό με αποτέλεσμα αποσπασματικές παρεμβάσεις και δράσεις χωρίς συνέχεια, συνεκτικότητα και αποτέλεσμα.

Προτείνονται:

- η δημιουργία Συμβουλίου Σύγχρονου Πολιτισμού

- η αναμόρφωση της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού σε αποτελεσματική μονάδα χάραξης και υλοποίησης πολιτικών

- η θεσμοθέτηση των κατάλληλων εργαλείων, μέτρων και μηχανισμών που διευκολύνουν την άσκηση πολιτιστικής πολιτικής

Το Συμβούλιο Σύγχρονου Πολιτισμού γνωμοδοτεί για το σχεδιασμό, τον προγραμματισμό και την αποτελεσματική υλοποίηση της πολιτικής σε θέματα σύγχρονου πολιτισμού. Εισηγείται μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες πολιτικές, υποβάλλει επιχειρησιακά σχέδια, παραγγέλλει μελέτες για την αξιολόγηση των επιπτώσεων δράσεων του ΥΠΠΟΤ, προτείνει εργαλεία και βελτιώσεις, διεξάγει διαβουλεύσεις, υποβάλλει στον Υπουργό ετήσια έκθεση για τα αποτελέσματα της δράσης του Υπουργείου.

Το Συμβούλιο αποτελείται από 11 μέλη, στα οποία περιλαμβάνεται ο Γενικός Διευθυντής Σύγχρονου Πολιτισμού. Συνεδριάζει 4 φορές το χρόνο -η κάθε σύνοδός του διαρκεί από 1 έως 3 ημέρες και υποστηρίζεται γραμματειακά από τη Γενική Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού.

Ως προς τη Γενική Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού, διαπιστώθηκε υποβάθμιση των επιτελικών λειτουργιών των υπηρεσιών, έλλειψη εξειδικευμένων στελεχών και συγκεντρωτισμός της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας με αποτέλεσμα την αδυναμία του ΥΠΠΟΤ να παρεμβαίνει έγκαιρα, αποτελεσματικά και με συνέχεια

Προτείνεται η αναδιάταξη της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού ώστε να λειτουργήσει ως ένας διαρκής μηχανισμός επιτελικού σχεδιασμού και μια αξιόπιστη δομή υλοποίησης των πολιτικών. Συγκεκριμένα, προτείνεται η αναδιάταξή της, με λειτουργία των εξής Διευθύνσεων: 1. Δ/νση στρατηγικού προγραμματισμού, 2. Δ/νση εφαρμογής πολιτικής, 3. Δ/νση εποπτείας, διαχείρισης και υποστήριξης, 4. Δ/νση καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και 5. Δ/νση λαϊκού πολιτισμού και διαπολιτισμικού διαλόγου.

Όσον αφορά τα μέτρα και τα εργαλεία πολιτιστικής πολιτικής, διαπιστώθηκαν η ανεπάρκεια των εργαλείων που διαθέτει το ΥΠΠΟΤ για την άσκηση πολιτιστικής πολιτικής και η περιορισμένη χρήση των υπαρχόντων εργαλείων, αλλά και ότι η δημιουργία και λειτουργία του Μητρώου Πολιτιστικών Φορέων αποτελεί θετικό βήμα για την αποτελεσματικότερη άσκηση πολιτιστικής πολιτικής.

Προτείνεται η δημιουργία των κατάλληλων μέτρων, εργαλείων και διοικητικών μηχανισμών για τη χάραξη και την υλοποίηση των κρατικών παρεμβάσεων στο πεδίο του πολιτισμού.

Προτείνονται μέτρα σχετικά με τις υποδομές, την ενίσχυση της δημιουργίας, την προαγωγή της συμμετοχής στην πολιτιστική ζωή, την ενδυνάμωση του πολιτιστικού πεδίου, την αξιοποίηση των τεχνολογικών δυνατοτήτων, την ενίσχυση της πολιτιστικής ποικιλομορφίας.

Προτείνεται η εισαγωγή ενός συνόλου εργαλείων τα οποία θα καλύπτουν τον πλήρη «κύκλο ζωής» της διαχείρισης των δράσεων: εργαλεία έρευνας και τεκμηρίωσης, εργαλεία σχεδιασμού, προγραμματισμού, αξιολόγησης, εργαλεία οικονομικής διαχείρισης, εργαλεία ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού, εργαλεία ενίσχυσης της συνεργασίας καθώς και ολοκληρωμένοι κανονισμοί των προγραμμάτων

Ενίσχυση των Δημόσιων Καλλιτεχνικών Οργανισμών

Όσον αφορά τους εποπτευόμενους πολιτιστικούς οργανισμούς, αυτοί διαδραματίζουν στρατηγικό ρόλο στο πεδίο του πολιτισμού και απορροφούν περισσότερο από το 90% των πόρων του ΥΠΠΟΤ για τον σύγχρονο πολιτισμό. Συνεπώς, αποτελούν βασική παράμετρο στο σχεδιασμό και την υλοποίηση της πολιτιστικής πολιτικής.

Διαπιστώθηκε ποικίλο και ανομοιογενές τοπίο διοικητικής δομής και λειτουργίας. Διαπιστώθηκαν, επίσης, κοινά βασικά προβλήματα σχετικά με: πόρους και συνθήκες τακτικής και επαρκούς χρηματοδότησης από το ΥΠΠΟΤ, συντονισμό της δραστηριότητάς τους με τους λοιπούς ομοειδείς φορείς και με τις γενικότερες πολιτικές του ΥΠΠΟΤ, τρόπους και διαδικασίες εποπτείας και αξιολόγησης της πολιτιστικής προσφοράς, όρους και συνθήκες άντλησης πόρων από άλλες πηγές. Προτείνεται να πάψουν να θεωρούνται ως «υβριδικά μορφώματα», να αποκτήσουν ένα ξεχωριστό, σαφές και λειτουργικό νομικό πλαίσιο που να ανταποκρίνεται στην ουσία της αποστολής τους, να γίνεται σεβαστή η αυτονομία των οργανισμών αλλά συγχρόνως, η δραστηριότητα και το έργο τους να αξιολογούνται.

Προτείνεται η μελέτη των αναγκών κάθε φορέα, η εκπόνηση επιχειρησιακού σχεδίου, η υπογραφή προγραμματικής σύμβασης με το ΥΠΠΟΤ, η καθιέρωση διαδικασιών εξωτερικού και εσωτερικού διαχειριστικού ελέγχου και η αξιολόγηση του πολιτιστικού τους έργου σύμφωνα με την αποστολή και τις ιδιαιτερότητες του κάθε φορέα.

Περιφερειακή Πολιτιστική Πολιτική

Συνδέεται με τις δημόσιες πολιτικές για την ισόρροπη ανάπτυξη των Περιφερειών και την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική σύγκλιση των Περιφερειών.

Διαπιστώθηκε ότι ο Καλλικράτης οδήγησε σε μεγαλύτερη αποκέντρωση τους και παραχώρησε νέες πολιτιστικές αρμοδιότητες στις Περιφέρειες και τους Δήμους. Ωστόσο, το υπάρχον πλαίσιο δεν επαρκεί για τη διαμόρφωση μια σύγχρονης περιφερειακής, δημοτικής ή τοπικής πολιτιστικής πολιτικής.

Προτείνεται η περιφερειακή πολιτιστική πολιτική να διέπεται από τις ακόλουθες αρχές: σεβασμός της αυτονομίας αλλά συγχρόνως υποστήριξη των Περιφερειών και των Δήμων, επεξεργασία ενός πλαισίου κανόνων και προτύπων και αξιολόγηση της τήρησής του από τις Περιφέρειες και τους Δήμους, σύγκλιση των Περιφερειών σε επίπεδο πολιτιστικής ανάπτυξης μέσω του εθνικού πολιτιστικού σχεδιασμού.

Επίσης, προτείνεται σε κάθε Περιφέρεια και Δήμο: η δημιουργία Συμβουλίου Σύγχρονου Πολιτισμού, η λειτουργία Γραφείου Πολιτιστικού Σχεδιασμού και Προγραμμάτων, η εκπόνηση πολιτιστικού επιχειρησιακού σχεδίου σύμφωνα με τις προδιαγραφές που θα θέσει το τμήμα περιφερειακής πολιτιστικής πολιτικής της ΓΔΣΠ του Υπουργείου.

Προβολή και Προώθηση της Ελληνικής Πολιτιστικής Δημιουργίας στο Εξωτερικό

Στόχος είναι η σύνδεση του ελληνικού πολιτιστικού πεδίου με τα διεθνή ρεύματα και τεκταινόμενα και, συγχρόνως, η ανάδειξη και προβολή της σύγχρονης ελληνικής πολιτιστικής δημιουργίας στη διεθνή σκηνή.

Διαπιστώθηκε απουσία μιας στρατηγικής εξωστρέφειας με σχεδιασμό σε βάθος χρόνου, προβλήματα στο συντονισμό των συναρμόδιων φορέων, μη επαρκής αξιοποίηση οργανωτικών και υλικών δυνατοτήτων των συναφών εποπτευόμενων οργανισμών, έλλειμμα διαχειριστικής και προγραμματικής ικανότητας πολλών πολιτιστικών φορέων σχετικά με την υλοποίηση δράσεων εξωστρέφειας

Προτείνεται η χαρτογράφηση και προβολή του πεδίου, η ενθάρρυνση και υποστήριξη της δικτύωσης των φορέων, η αξιοποίηση υποδομών και εργαλείων για τη διευκόλυνση της κινητικότητας του εγχώριου πολιτιστικού δυναμικού και η ενσωμάτωση της εξωστρέφειας στους στόχους των εποπτευόμενων πολιτιστικών φορέων.

Προτείνεται η χρήση εργαλείων όπως: κατάλληλα προγράμματα χρηματοδότησης, η ενίσχυση της διαχειριστικής επάρκειας των μικρών και μεσαίων φορέων, οι πλατφόρμες σύγχρονου πολιτισμού και ιδίως η αξιοποίηση του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών ως φορέων - εργαλείων για την αποτελεσματική υλοποίηση πολιτικών εξωστρέφειας, μέσα από το ριζικό επαναπροσδιορισμό της στόχευσης και του τρόπου λειτουργίας τους.