Κινητά μνημεία εκατοντάδες αντικείμενα από το πρώην βασιλικό κτήμα Τατοΐου

Κινητά μνημεία χαρακτηρίστηκαν ομόφωνα την Πέμπτη από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων εκατοντάδες αντικείμενα από το κεντρικό ανάκτορο, το ιπποστάσιο και τα μαγειρεία του πρώην βασιλικού κτήματος Τατοΐου. Ανάμεσα σε αυτά βρίσκονται το προικοσύμφωνο για το γάμο του Γεώργιου του Α’ με την Όλγα, ζωγραφικά έργα των Αϊβαζόφσκι, Σόρενσεν και Βολανάκη, γλυπτά του Κόσσου, σπουδαίο αρχειακό υλικό, αλλά και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, 

Οι διευθύνσεις του υπουργείου Πολιτισμού συνεχίζουν από το 2004 την καταγραφή και τεκμηρίωση των αντικειμένων που βρίσκονται μέσα στο Τατόι, προχωρώντας στη συνέχεια στην αποτίμηση της κατάστασής τους, τη συντήρηση και την αποθήκευσή τους.

Ο κύριος όγκος των αντικειμένων που εντοπίζονται προέρχεται από το κεντρικό ανάκτορο, το ιπποστάσιο, τα μαγειρεία, το σταύλο, το βουτυροκομείο και το βουστάσιο.

Σημειώνεται ότι αυτές τις ημέρες ολοκληρώνεται η εκκένωση του κεντρικού ανακτόρου από αντικείμενα για να ξεκινήσει στα τέλη Νοεμβρίου ο προγραμματισμός της μελέτης αναστήλωσής του από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεώτερων Μνημείων του υπουργείου.

Στο κεντρικό ανάκτορο καταγράφηκαν γύρω στα 5.500 αντικείμενα, ορισμένα από τα οποία παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Σε αυτά συγκαταλέγονται εννέα ζωγραφικά έργα, όλα ενυπόγραφα. Πρόκειται για μία θαλασσογραφία του Ρώσου Ιβάν Αϊβαζόφσκι, μία θαλασσογραφία του Δανού καλλιτέχνη και δασκάλου του Αλταμούρα, Καρλ Φρέντερικ Σόρενσεν, τρεις ελαιογραφίες του Κωνσταντίνου Βολανάκη με θέμα τα ιστιοφόρα, μία ελαιογραφία του Επαμεινώνδα Θωμόπουλου με σκηνή από την ύπαιθρο, δύο ελαιογραφίες του Βασίλειου Γερμενή με θέμα «Αεροπλάνα» και «Σκηνή από τη Μακεδονία» και ένα έργο του ιμπρεσιονιστή Γεώργιου Κοσμαδόπουλου, που τιτλοφορείται «Εντυπώσεις από την Κέρκυρα».

Στο φουαγιέ του θεάτρου της έπαυλης εντοπίστηκαν εννέα ενδυματολογικά σύνολα παραδοσιακών φορεσιών και ένα μεμονωμένο σύνολο γυναικείας φορεσιάς, που αποτελείται από 44 τεμάχια. Οι φορεσιές αποτελούνταν από ετερόκλητα τμήματα (εκτός από μία ολοκληρωμένη νυφική φορεσιά Καραγκούνας), οπότε είναι δύσκολο να εντοπιστεί η προέλευσή τους. Ωστόσο, τα τμήματά τους προέρχονται από την Αττική, τη Μακεδονία, την Ήπειρο, την Κρήτη και τη Θάσο και χρονολογούνται ως επί το πλείστον στον 19ο αιώνα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, εξάλλου, τρία υφασμάτινα αντικείμενα από το ανάκτορο: ένα παρασόλ από δαντέλα μα βάση από καλάμι μπαμπού και λαβή από κόκκαλο, ένα τμήμα από σπερβέρι (κουρτίνα που απομόνωνε το νυφικό κρεβάτι από το υπόλοιπο μέρος του δωματίου ή του σπιτιού) και ένα παραδοσιακό νυφικό σεντόνι σε λινό ύφασμα με ανατολίτικα διακοσμητικά μοτίβα.

Σημαντικές πληροφορίες για την καθημερινή ζωή της βασιλικής οικογένειας, αλλά και για την ιστορία της χώρας παρέχει το αρχειακό υλικό που εντοπίστηκε στο ανάκτορο. Μεταξύ άλλων καταγράφηκαν δύο βιβλίο επισκεπτών, με σημαντικές υπογραφές, όπως του Κωνσταντίνου Καραμανλή, του αρχιεπισκόπου Μακάριου και του Γεώργιου Ράλλη, ένα συμβόλαιο γάμου μεταξύ του Γεώργιου Α’ και της Δούκισσας Όλγας Κωνσταντίνοβνα της Ρωσίας, έξι φωτογραφικά λευκώματα με εικόνες από την κηδεία του βασιλιά Παύλου, την επίσκεψη του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου στην Αίγυπτο και τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Νάσερ και από τους θερινούς Ολυμπιακούς αγώνες το 1906 στην Αθήνα, καθώς και δύο ντοσιέ με έγγραφα, το ένα από τα οποία αφορά στο Κυπριακό και το δεύτερο στην ίδρυση της «Εθνικής Εταιρείας Διαφωτίσεως».

Στα σημαντικά ευρήματα συγκαταλέγονται και αντικείμενα μικροτεχνίας, όπως μετάλλια και κύπελλα από τη νίκη του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου σε ιστιοπλοϊκούς αγώνες του 1960, ένα όπλο σκοποβολής του χρυσού ολυμπιονίκη των αγώνων του Βερολίνου, Γιώργου Στάθη, ο οποίος το δώρισε στη βασιλική οικογένεια, μία εικόνα δώρο για το γάμο του Γεώργιου του Α’ και της Όλγας, ένα δισκοπότηρο ρωσικής κατασκευής, χάλκινα ομοιώματα των χεριών του Παύλου και της Φρειδερίκης, ένα αντίγραφο μυκηναϊκού κυπέλλου από χρυσό 24 καρατίων και μία χρυσή θήκη για καλλυντικά πολυτελούς οίκου.

Από τα αντικείμενα που βρέθηκαν στο ανάκτορο χαρακτηρίστηκαν από το ΚΣΝΜ ως κινητά μνημεία οι εννέα πίνακες ζωγραφικής, τα ενδυματολογικά σύνολα, τα τρία υφασμάτινα αντικείμενα, το αρχειακό υλικό (12 αντικείμενα) και οκτώ αντικείμενα μικροτεχνίας.

Ο χαρακτηρισμός τους έγινε για την ιδιαίτερη ιστορική, καλλιτεχνική και επιστημονική αξία τους, καθώς και για το γεγονός ότι αποτελούν σημαντικά τεκμήρια του πολιτισμού, της νεότερης ελληνικής ιστορίας και της πολιτικής ζωής της χώρας.

Τα αντικείμενα του ιπποστασίου και των μαγειρείων, που καταγράφηκαν ανέρχονται σε 1.701, τα οποία στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στο βουστάσιο, όπου είναι αποθηκευμένα.

Στα αντικείμενα του ιπποστασίου συγκαταλέγονται αγροτικός εξοπλισμός, βασιλικά οικόσημα, βιβλία, τετράδια και άλλο έντυπο υλικό, εικαστικά έργα, εξοπλισμός ιππασίας και ιπποστασίου, εξοπλισμός κουζίνας, έπιπλα, κτηνοτροφικός και κτηνιατρικός εξοπλισμός, μηχανολογικός εξοπλισμός, οικοσκευή, στρατιωτικός εξοπλισμός και αντικείμενα προβιομηχανικά και βιομηχανικά.

Από αυτά ως μνημεία χαρακτηρίστηκαν 13 αντικείμενα in situ, που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του κτιρίου, καθώς και 395 άλλα αντικείμενα.

Στα μαγειρεία βρέθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη, έργα τέχνης (μεταξύ των οποίων προτομές του σημαντικού γλύπτη Ιωάννη Κόσσου και ένα μαρμάρινο ανάγλυφο γυναικείας μορφής του γλύπτη Αντώνιου Σώχου), στοιχεία ένδυσης και υπόδησης, εξοπλισμός κουζίνας, έπιπλα, ηλεκτρολογικός εξοπλισμός, οικιακός εξοπλισμός και είδη ταξιδίου.

Από αυτά ως μνημεία χαρακτηρίστηκαν 12 αντικείμενα in situ και 143 άλλα αντικείμενα.

Τα αντικείμενα που κηρύχθηκαν κινητά μνημεία, θα συντηρηθούν και αφού αξιολογηθούν, θα εκτεθούν στο μουσείο που προβλέπεται να δημιουργηθεί στο ανάκτορο. Απομένει η καταγραφή αντικειμένων και σε πλήθος άλλων κτιρίων, όπως ο σταύλος, το οινοποιείο και το βουτυροκομείο.

Το κτήμα Τατοΐου αγοράστηκε το 1872 από τη βασιλική οικογένεια, για να το χρησιμοποιήσει ως παραθεριστική κατοικία (ως τα τέλη της δεκαετίας του ’40) και ως μόνιμη κατοικία (ως το 1967, οπότε και εγκαταλείφθηκε). Το κτήμα περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό κτιρίων, τα οποία απαρτίζουν τέσσερις ενότητες: την ανακτορική, τη διεύθυνση του κτήματος, την αγροτική και το ταφικό συγκρότημα. Τον Οκτώβριο του 2003 το κεντρικό τμήμα του κτήματος χαρακτηρίστηκε από το υπουργείο Πολιτισμού ιστορικός τόπος, ενώ όλα τα κτίρια του κτήματος χαρακτηρίστηκαν μνημεία.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ