Τα ερωτικά γράμματα του Τζέιμς Τζόις έγιναν βιβλίο

Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους λογοτέχνες του 20ου αιώνα, δημιουργός των μυθιστορημάτων «Οδυσσέας» (1922) και «Finnegans Wake» (1939).  Η σχέση του Τζέιμς Τζόις με την ισόβια σύζυγό του αποτυπώνεται με πλήρη ενάργεια στα γράμματα τα οποία της έστελνε μεταξύ 1904 και 1922 και κυρίως σε εκείνα τα οποία της έγραφε από τον Αύγουστο μέχρι και τα Χριστούγεννα του 1909.

Διαβάζοντας τον κομψό τόμο «Γράμματα στη Νόρα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε εισαγωγή και μετάφραση της Κατερίνας Σχινά, δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει το μέγεθος και την ένταση των σεξουαλικών παρορμήσεων του Τζόις.

Η Νόρα Μπάρνακλ υπήρξε για τον Ιρλανδό λογοτέχνη τα πάντα: σύζυγος, ερωμένη, αλλά και μούσα, που βρήκε περίοπτη θέση σε όλα τα σημαντικά λογοτεχνικά του έργα (από τους «Δουβλινέζους» και τον «Οδυσσέα» μέχρι την «Αφύπνιση του Φίνεγκαν»).

Η Νόρα ήταν λαϊκής καταγωγής και εργαζόταν σαν καμαριέρα και σερβιτόρα σε ένα ξενοδοχείο του Δουβλίνου όταν γνωρίστηκε με τον Τζόις. Τι ήταν, ωστόσο, αυτό που τράβηξε τον Τζόις σε μια γυναίκα η οποία όντας σχεδόν αγράμματη δε διάβαζε και δεν καταλάβαινε (ακόμα κι όταν διάβαζε) το παραμικρό από τα γραπτά του; Η απάντηση δεν είναι εύκολη, αλλά εκείνο το οποίο έπαιξε σίγουρα καθοριστικό ρόλο ήταν ο ερωτικός πόθος: πόθος επίμονος, βίαιος και ακόρεστος, που έκανε τον πάπα του λογοτεχνικού μοντερνισμού να σπαρταράει μπροστά στις εικόνες τις οποίες του υπέβαλλε η μορφή της Νόρας.

Το σώμα της ερωμένης του (θα καταλήξουν σε γάμο μόνο μετά από 27 χρόνια ελεύθερου δεσμού) είναι για τον ίδιο κάτι σαν φλεγομένη βάτος. Οι φαντασιώσεις του στα γράμματα τα οποία θα της στείλει κατά τη διάρκεια του 1909, όταν θα βρίσκεται στο Δουβλίνο, με σκοπό να λειτουργήσει έναν κινηματογράφο (το εγχείρημα στέφθηκε με παταγώδη αποτυχία), ενώ εκείνη θα παραμείνει στην Τεργέστη, όπου γεννήθηκαν τα δυο τους παιδιά, θα εκτραπούν σ’ ένα εξωφρενικό παραλήρημα.

Είναι, παρόλα αυτά, τα γράμματα του Τζόις μόνο σεξ; Όπως παρατηρεί στην εμπεριστατωμένη εισαγωγή της η Κ. Σχινά, η Νόρα θα μυήσει τον αγαπημένο της στον έρωτα ( όταν γνωρίζονται εκείνος είναι 22 ετών κι εκείνη μόλις δεκαεννιά) κι αυτό είναι κάτι που θα τον μετατρέψει σε αιώνιο ικέτη της. Τη μια μέρα ο Τζόις βγάζει στο χαρτί ολόκληρη τη σεξουαλική παραφορά η οποία τον έχει καταλάβει λίγο προτού αρχίσει να γράφει το ερωτικό γράμμα προς τη Νόρα. Την άλλη βιάζεται να πέσει γονυπετής και να ζητήσει απεγνωσμένα συγγνώμη για το βρώμικο και διεστραμμένο θράσος του. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση η Νόρα θα μείνει στο αμετακίνητο βάθρο της: μια ιέρεια που θα σφίξει το χέρι του Τζόις προκειμένου να ανεβούν μαζί τα σκαλιά για τον ναό του έρωτα όπου το πνεύμα δεν θα ξεχωρίσει ποτέ από τη σάρκα κι όπου η λογοτεχνία θα βρει μιαν από τις πιο πολύτιμες τροφούς της.