«Πως έρχονται οι λέξεις»: Ένα εγχειρίδιο για επίδοξους συγγραφείς

Η γνωστή πεζογράφος από τη Θεσσαλονίκη, Σοφία Νικολαϊδου έγραψε ένα βιβλίο για το πώς γράφεται ένα βιβλίο, δίνοντας στον υποψήφιο συγγραφέα όχι μόνο απλά μαθήματα γραφής, αλλά και ένα απολαυστικό αφήγημα.

«Η πρώτη φράση λειτουργεί σαν φάρος. Συχνά οδηγεί την αφήγηση. Καθώς το κείμενο αναπτύσσεται , κάποιες συγγραφικές επιλογές θα αναδιαταχθούν ή θα μεταλλαχθούν. Πάντως , η πρώτη σελίδα ρίχνει τα θεμέλια της αφήγησης» τονίζει η συγγραφέας στο νέο της βιβλίο με τίτλο «Πως έρχονται οι λέξεις», το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Και εξηγεί μετά τα βασικά είδη του ρυθμού: Κοφτός και αγχωτικός, με ισχυρά σημεία στίξης και μικρές φράσεις, με ουσιαστικά και ρήματα. Στακάτος με σταθερό τόνο. Υπνωτιστικός , με μακρόσυρτες δευτερεύουσες προτάσεις.

Ακολουθούν κενές σελίδες όπου ο αναγνώστης καλείται να γράψει τις πρώτες 100 λέξεις μιας ιστορίας, αρχίζοντας με μια φράση του ήρωά του, με μια πράξη του, με μια περιγραφή τόπου ή προσώπου.

Μελετώντας το διδακτικό αυτό λογο- τεχνικό πόνημα των 196 σελίδων, θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε ως εξής τις οδηγίες της Σοφίας ΝικολαΪδου προς τους … ναυτιλλόμενους στα απαιτητικά πελάγη της γραφής :

-Αξιοποιείστε όχι μόνο αυτά που θέλετε να πείτε, αλλά χρησιμοποιείστε και τη σιωπή και τον υπαινιγμό.

-Οι υπερβολικές εξηγήσεις φανερώνουν συνήθως ατεχνία, γι ‘ αυτό να έχετε στο μυαλό σας ότι ο αναγνώστης είναι εξίσου ευφυής.

-Μη φορτώνετε το κείμενό σας με επίθετα. Αντί της λέξης «συγκλονιστικό» γράψτε μια τέτοια σκηνή.

-Όταν κολλάτε σε μια λέξη, προχωρήστε παρακάτω. Μην κάνετε… ταβανοθεραπεία.

-Οι μικρές λεπτομέρειες (κινήσεις, στάσεις του σώματος, ντύσιμο, χώρος ) δημιουργούν ατμόσφαιρα.

-Ο ήρωας του μυθιστορήματος πρέπει να έχει ελαττώματα που να τον ταλανίζουν.

-Συνδυάστε την εμπειρία σας με την επινόηση.

-Μην κάνετε τον ήρωα δικό σας φερέφωνο. Αφήστε τον να αυτονομηθεί.

-Αφήστε το γραπτό σας να «κρυώσει» και ξαναδέστε το μετά από μέρες.

-Ο μόνος τρόπος για να γράψεις σεξουαλικά είναι να μην γράψεις πολύ.

-Η πλοκή είναι οι εκπλήξεις.

-Γράφε, σβήνε και ξανάγραψε.

Και βέβαια η φράση που δεν εκπλήσσει όσους έχουν γράψει μερικά βιβλία ή μερικές χιλιάδες ρεπορτάζ είναι αυτή: « Όταν παραδίδω το κείμενο στον εκδότη μου, το έχω (σχεδόν ) σιχαθεί»!...
 
Η Σοφία Νικολαΐδου σπούδασε κλασική φιλολογία (προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές) και αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας (διδακτορική διατριβή). Έχει εκδώσει συλλογές διηγημάτων («Ξανθιά πατημένη», «Ο φόβος θα σε βρει και θα 'σαι μόνος»), μυθιστορήματα («Πλανήτης Πρέσπα», «Ο μωβ μαέστρος», «Απόψε δεν έχουμε φίλους», «Χορεύουν οι ελέφαντες»), μελέτες και μεταφράσεις. Έχει διδάξει δημιουργική γραφή στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας από την ίδρυσή του (2008-2013), σε σεμινάρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (2002-), στο Εργαστήρι Βιβλίου του ΕΚΕΒΙ (2010-2012), στο Οξυγόνο των εκδόσεων Μεταίχμιο (2013-) κ.α.

Έχει συμμετάσχει σε είκοσι ελληνόγλωσσες και οκτώ ξενόγλωσσες ανθολογίες. Κείμενά της έχουν μεταφραστεί σε εννιά γλώσσες. Το «Απόψε δεν έχουμε φίλους» τιμήθηκε με το Athens Prize for Literature και μεταφράστηκε στα εβραϊκά. Από το 2001 συνεργάζεται με την εφημερίδα «Τα Νέα» για θέματα που αφορούν το βιβλίο. Από το 1992 εργάζεται ως φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.