Στην Ελλάδα «επέστρεψαν» 10.600 αρχαία αντικείμενα από τη Γερμανία

Τον επαναπατρισμό τουλάχιστον 10.600 αρχαίων αντικειμένων, οστράκων και εργαλείων, της νεολιθικής εποχής στην Ελλάδα από τη Γερμανία, που εξήχθησαν παρανόμως από τη χώρα μας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, «υποδέχτηκε» τη Δευτέρα η ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Στη λιτή εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού, παραβρέθηκαν επίσης ο Γερμανός πρέσβης στην Ελλάδα, ο διευθυντής του γερμανικού μουσείου Pfahbaumuseum, Έλληνες και ξένοι αρχαιολόγοι, καθώς και η «πρωταγωνίστρια» της υπόθεσης, Αγγέλικα Ντούζουγλη, επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων, από τη διατριβή της οποίας ξεκίνησε πριν από κάποια χρόνια η όλη η περιπέτεια της επιστροφής.

Πρόκειται για 10.600 σπαράγματα αγγείων, λίθινα τέχνεργα, λεπίδες οψιανού και πυριτόλιθου, καθώς και οστεολογικό υλικό που προέρχονται από παράνομες ανασκαφικές δραστηριότητες, οι οποίες έγιναν μεταξύ Ιουνίου και Δεκεμβρίου του 1941 από τα ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής.



Επίκεντρο της προσπάθειας των Γερμανών αρχαιολόγων ήταν να αποδείξουν μια άκρως αντιεπιστημονική θεωρία, δηλαδή ότι βόρειοι λαοί είχαν εμφανιστεί στην περιοχή ήδη από την προϊστορική εποχή, οι οποίοι ήταν πρόγονοι των Ελλήνων.

Τα αντικείμενα προέρχονται από 38 προϊστορικές θέσεις της Θεσσαλίας, κυρίως από τη Μαγούλα Βισβίκη, ηλικίας 5.000-8.000 ετών. Περιλαμβάνονταν σε κιβώτια, 28 συνολικά, πέντε από τα οποία επέστρεψαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του '50, ενώ τα 23 κατέφτασαν στις 3 Ιουλίου 2014 στον πλέον κατάλληλο χώρο: Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου βρίσκονται και τα άλλα αρχαία κομμάτια, τα οποία, μαζί με τις φωτογραφίες και τις τεκμηριώσεις του αρχαίου υλικού, θα συνθέσουν το προϊστορικό παζλ της περιοχής. Και όχι μόνον αυτόν.

Φωτογραφίες από τη δεκαετία του '40 αποτελούν μοναδικούς μάρτυρες των γεωργικών και κτηνοτροφικών κοινωνιών της περιοχής, δίνοντας πολύτιμες πληροφορίες για την Ελλάδα του χτες, ακόμα και για τη Γερμανία.

«Ειδικά οι εικόνες, που 'αιχμαλώτισαν' οικισμούς κοντά στη λίμνη Κάρλα, η οποία μοιάζει με τη Λίμνη Κωνσταντία στη Γερμανία (σ.σ. όπου βρίσκεται το μουσείο Pfahbaumuseum), και τα οικονομικά τους συστήματα έχουν συμβάλλει στην κατανόηση και των γερμανικών αγροτικών διεργασιών. Δυστυχώς, τα πιο σημαντικά ευρήματα -8 κιβώτια-, που παρέμειναν στον Βόλο το 1941, σήμερα αγνοούνται», δήλωσε ο διευθυντής του γερμανικού μουσείου, Gunter Schoebel, που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην επιστροφή των ελληνικών αρχαιοτήτων.
Στις συστηματικές έρευνες της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Πολιτιστικής Κληρονομιάς σχετικά με τις αρχαιότητες που εκλάπησαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής και οι οποίες είτε είχαν ευτυχή κατάληξη (όπως αυτές των προϊστορικών οικισμών της Θεσσαλίας) είτε βρίσκονται σε εξέλιξη, αναφέρθηκε η Σουζάνα Χούλια - Καπελώνη, προϊσταμένη της διεύθυνσης.

Όπως είπε, μέχρι στιγμής έχουν ολοκληρωθεί 26 υποθέσεις επαναπατρισμού της περιόδου που περιελάμβαναν 1.158 αντικείμενα, 41 κιβώτια με εβραϊκά χειρόγραφα, 28 κιβώτια με τα ευρήματα της ανασκαφής στη Μαγούλα Βισβίκη και άλλες νεολιθικές θέσεις της Θεσσαλίας, καθώς και ευρήματα παλαιολιθικής περιόδου από το σπήλαιο Σεϊντί κοντά στην Κωπαΐδα.

Σε 12 περιπτώσεις τα αρχαία επέστρεψαν από τη Γερμανία, σε 3 από την Αυστρία, 3 από την Ελβετία, δύο από την Ιταλία, δύο από τις ΗΠΑ, δύο από τη Βρετανία, μία περίπτωση από την Αυστραλία κι άλλη μία από τη Βουλγαρία.

Μεταξύ αυτών που δεν έχουν ακόμα επιστρέψει, αλλά η ελληνική πλευρά προτίθεται να εντοπίσει και να ανακτήσει είναι δύο πήλινα ειδώλια από ανασκαφές στη Σίφνο, δύο μικρές κεφαλές Αθηνάς και Νίκης που αφαιρέθηκαν από τον θώρακα του ανδριάντα του Αδριανού στην Αθήνα και επιτύμβιες στήλες από τα Χανιά.