Αμφίπολη: Τι αναδεικνύουν τα νέα ευρήματα

Μάχη μεταξύ ανασκαφέων και γεωλόγων για τα «χωματουργικά» της Αμφίπολης και τον «Τάφο της Αλεπούς».

Τα «μπάζα της ανασκαφής Λαζαρίδη», η κριτική που δέχεται η ομάδα Περιστέρη για υποτιθέμενες παρακινδυνευμένες μεθόδους αποχωμάτωσης και η περιβόητη σεισμική τομογραφία του Λόφου Καστά, αποτελούν εστίες έντονης αντιπαράθεσης ανάμεσα στη διεπιστημονική ομάδα των ανασκαφέων και μια σειρά ειδικών.



Συγκεκριμένα, στην ενημερωτική συνάντηση με τους δημοσιογράφους που έγινε την Πέμπτη το μεσημέρι στο Μουσείο της Αμφίπολης από τις κυρίες Περιστέρη, Μενδώνη και Παναγιωταρέα, η επικεφαλής της ανασκαφής κυρία Κατερίνα Περιστέρη, αναφέρθηκε για άλλη μια φορά στις δυσκολίες της έρευνας αλλά και τη μέγιστη φροντίδα που δίνεται για την προστασία του μνημείου. 

Τα «μπάζα της ανασκαφής Λαζαρίδη» επανήλθαν για άλλη μια φορά στη συζήτηση, όταν η κυρία Περιστέρη διευκρίνισε ότι «γεωσκαναρίσματα δεν έχουν γίνει ποτέ εκεί όπου σκάβουμε τώρα. Εκεί είχε τα μπάζα Λαζαρίδη και ήταν αδύνατον να γίνει [τέτοιου είδους έρευνα]. Έχει γίνει στον φυσικό λόφο, όπου βρέθηκαν τάφοι εποχής σιδήρου και αρχαϊκών χρόνων».

Όπως είχε αναλύσει σε προηγούμενη ενημερωτική συνεδρία, η ομάδα της κυρίας Περιστέρη χρειάστηκε να αφαιρέσει τα απορρίμματα προηγούμενων αρχαιολογικών επιχειρήσεων στο Λόφο Καστά. Ο πρωτοπόρος σκαπανέας της Αμφίπολης, Δημήτρης Λαζαρίδης, σκάβοντας στην αντίθετη πλευρά της σημερινής εισόδου, εναπέθετε τα μπάζα εκεί όπου τώρα ανασκάπτει η ομάδα Περιστέρη. 

Ωστόσο, σχετικά με τα γεωφυσικά ζητήματα που προκύπτουν στον Λόφο Καστά είχε αναπτυχθεί τις τελευταίες ημέρες έντονη φημολογία -ή ακόμη και κινδυνολογία. Ιδιαίτερα ο αρχιτέκτων κ. Αθανάσιος Νακάσης, τέως προϊστάμενος της διεύθυνσης αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠΠΟ, μιλώντας στο thetoc.gr είχε διατυπώσει σειρά αποριών σχετικά με το πόσο ορθή είναι η αφαίρεση των επιχώσεων στο εσωτερικό του μνημείου, της επιχωμάτωσης στο εξωτερικό, αλλά και της υποστήλωσης της θολωτής οροφής. Κατά τον κ. Νακάση, «μπορεί το ίδιο το υποστύλωμα να γκρεμίσει το μνημείο».



Σε αυτά, η κυρία Άννα Παναγιωταρέα ως εκπρόσωπος των ανασκαφέων διαβεβαίωσε ότι «λόγω της ευαίσθητης ισορροπίας στην οποία βρίσκεται η θόλος, οι τεχνικοί σύμβουλοι μαζί με το συνεργείο προσπαθούν, με λεπτές επεμβάσεις, να τοποθετήσουν την υποστύλωση χωρίς να διαταράξουν την ισορροπία που έχει δημιουργηθεί μετά τις εξωτερικές αποχωματώσεις». 

» Η υποστήλωση που χρησιμοποιείται είναι 'παθητική' -δηλαδή, ενεργοποιείται μόνον στις περιπτώσεις που ένας θολίτης τείνει να μετακινηθεί-πράγμα που εξασφαλίζει την ελάχιστη δυνατή επίδραση στην υφιστάμενη ισορροπία της θόλου».

Σε σχέση με το κρίσιμο και ευαίσθητο ζήτημα της εξωτερικής αποχωμάτωσης, απαντώντας σε μομφές του τύπου «η αποχωμάτωση έβλαψε τα μάρμαρα», η κυρία Περιστέρη αποκάλυψε ότι «δεν κάναμε αποχωμάτωση με μηχανήματα πάνω από τον τάφο. Ομως, το 1913 εδώ υπήρχε μια μονάδα βουλγαρικού στρατού και δίνονταν μάχες. Βρίσκουμε ακόμη οβίδες, που πιθανόν προκάλεσαν ζημιά. Ενώ τον 6 μ.Χ. αιώνα είχαμε σεισμό 6,8 Ρίχτερ, που άλλαξε και τον ρουν του Στρυμώνα, προκαλώντας, επίσης ζημιά και στον τάφο».

Γενικώς, εκ μέρους των ανασκαφέων τονίστηκε ότι παρά τα δημοσιεύματα και τις υποθέσεις «ότι δεν γίνεται η αρχαιολογική έρευνα σύμφωνα με την ανασκαφική μέθοδο, δηλαδή, αφαίρεση ανασκαφικων στρωμάτων με συστηματικό τρόπο, όπως προκύπτει από τα ημερολόγια της ανασκαφής, είναι προφανές ότι η εργασία γίνεται με τον πλέον ενδεδειγμένο επιστημονικό τρόπο».

Η γεωφυσική διερεύνηση του Τύμβου και ιδιαίτερα η σεισμική τομογραφία του αποτελούν εστία αντιπαράθεσης, σχεδόν από την αρχή της τρέχουσας ανασκαφής. Γι' αυτό και η κυρια Περιστέρη εξήγησε ότι όχι μόνο δεν βασίζεται σε αυτήν, αλλά ότι δεν γνωρίζει καν τη μελέτη Πολυμενάκου, Παπαμαρινόπουλου, Κουκούλη και Λιόση, μέρη της οποίας έχουν κυκλοφορήσει ευρύτατα στα ΜΜΕ. Η κυρία Περιστέρη είπε σχετικά ότι «δεν ξέρω τι έχει κάνει η κυρία Κουκούλη [σσ: αρχαιολόγος, ανασκαφέας Αμφίπολης, πρώην προϊσταμένη Εφορείας Κλασικών Αρχαιοτήτων Καβάλας]. Δεν έχω στο αρχείο της Εφορείας τίποτε σχετικό. Αυτά που λέει ο κ. Πολυμενάκος δεν ευσταθούν. Εκείνος είχε έρθει το 1992 και έκανε έρευνα στον 'Τάφο της Αλεπούς' και στους γύρω μακεδονικούς τάφους».



Αυτή η δήλωση της κυρίας Περιστέρη προκάλεσε την έντονη αντίδραση του γεωλόγου κ. Λάζαρου Πολυμενάκου. Το protothema.gr έλαβε από το γραφείο του την εξής ανακοίνωση: 

«Ο βασικός συντάκτης της επιστημονικής εργασίας για τη σεισμική έρευνα στο Λόφο Καστά, Δρ. Λάζαρος Πολυμενάκος, δηλώνει την έκπληξή του για τις δηλώσεις διάψευσης των αποτελεσμάτων αλλά και την αμφισβήτηση της ίδιας της ύπαρξης της εργασίας από την υπεύθυνη της ανασκαφής στο Λόφο Καστά, όπως εμφανίζονται στο Δελτίο Τύπου του ΥΠΠΟ της 2ας Οκτωβρίου 2014. 

» Η κυρία Περιστέρη επέλεξε αρχικά να αγνοήσει τη μελέτη και στη συνέχεια να την 'διαψεύσει' δημόσια, αμφισβητώντας ακόμη και την ύπαρξή της. Μάλιστα, η ίδια αναφέρει στη δήλωσή της επί λέξει ότι "αυτά που λέει ο κ. Πολυμενάκος δεν ευσταθούν. Είχε έρθει το 1992 και έκανε έρευνα στον 'Τάφο της Αλεπούς' και στους γύρω μακεδονικούς τάφους"».

» Σε απάντηση των παραπάνω ατυχών δηλώσεων, ο κ. Πολυμενάκος θέλει να διευκρινίσει ότι κατά το έτος 1992 υπηρετούσε τη θητεία του στο Πολεμικό Ναυτικό, ενώ ο χώρος που έγινε η σεισμική έρευνα, το έτος 1998, αναφέρεται σε επίσημα τοπογραφικά ως 'Τούμπα Καστά Μεσολακκιάς» και όχι σαν 'Τάφος της Αλεπούς' όπως ψευδώς αναφέρει η κα Περιστέρη.  Άλλωστε, ο μελετητής και οι συνεργάτες του δεν πήγαν 'μόνοι τους' στο χώρο που ερεύνησαν, αλλά με υπόδειξη και ευθύνη της τότε προϊσταμένης της τέως Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας, κυρίας Χάιδως Κουκούλη».

» Στο κατά πόσο 'ευσταθούν αυτά που λέει', ο κ. Πολυμενάκος επισημαίνει ότι δεν συνηθίζει να κάνει "ανυπόστατες' κρίσεις και αξιολογήσεις, οι δε εργασίες του έχουν ως σήμερα αξιολογηθεί ως επαρκέστατες και πολύ καλά τεκμηριωμένες από συνεργάτες, εργοδότες και πανεπιστημιακούς δασκάλους, στην Ελλάδα και διεθνώς, στην 20χρονη παρουσία του ως επαγγελματία μελετητή και ειδικού στην εφαρμογή των γεωφυσικών μεθόδων».

» Ανεξάρτητα δε από το τι 'έχει στο αρχείο της' η Περιστέρη και τι όχι, ο Πολυμενάκος θέλει να επισημάνει ότι, εκτός του γεγονότος ότι η υπηρεσία της οποίας προΐσταται η ίδια όφειλε να γνωρίζει την ύπαρξη της δημοσίευσης, καθότι αυτή αφορά σε θέμα άμεσου ενδιαφέροντος και είναι σε δημόσια χρήση από το 2004. Όμως, η ΚΗ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Σερρών αρνείται να παραλάβει επίσημα, από το 2012 και έως πολύ πρόσφατα, το αντίγραφο της σχετικής επιστημονικής δημοσίευσης, καθώς και συναφή στοιχεία και προτάσεις, τα οποία ο Δρ. Πολυμενάκος έχει προσπαθήσει να θέσει υπόψη της υπηρεσίας, με αφορμή την έναρξη και συνέχιση της ανασκαφής αλλά και ως παλαιός μελετητής του λόφου». 

» Είναι δε αξιοσημείωτο ότι δεν έχει αποσταλεί από την εν λόγω υπηρεσία καμία επιστολή παραλαβής των -πλέον των 30- έντυπων και ηλεκτρονικών επιστολών που έχει αποστείλει ο μελετητής από το 2012 και ιδιαίτερα κατά το τελευταίο διάστημα».

» Ο μελετητής διευκρινίζει ότι, όσο και αν επιμένουν κάποιοι να την αγνοούν και να τη 'διαψεύδουν', η έρευνα έγινε στο συγκεκριμένο λόφο και τα αποτελέσματά της είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τους ανασκαφείς και μελετητές του λόφου Καστά, καθώς και τους ειδικούς επιστήμονες ερευνητές παρόμοιων μνημειακών κατασκευών, αποτελεί δε την πρώτη στο είδος της παρόμοια έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο».

» Ο κ. Πολυμενάκος, σεβόμενος απόλυτα την εργασία της κυρίας Περιστέρη και την ανασκαφική επιχείρηση στο σύνολό της, δεν έχει προβεί σε καμία δημόσια παρουσίαση ή σχολιασμό των αποτελεσμάτων της εργασίας του, ενώ έχει δηλώσει στην υπηρεσία της και την ίδια προσωπικά ότι δεν έχουν εμφανιστεί με δική του ευθύνη αποσπάσματα της εργασίας αυτής στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Επιχείρησε μόνο να ενημερώσει, αρμοδίως, την υπηρεσία της, για τα αποτελέσματα αυτά ως ειδικός επιστήμονας και ως ένας εκ των ελάχιστων παλαιών μελετητών του λόφου Καστά».



» Και είναι λυπηρό το ότι, αντί οι υπεύθυνοι της ανασκαφής, αντί να εκτιμήσουν θετικά αυτή τη στάση και να αξιοποιήσουν τη σημαντική και μοναδική έρευνα προς όφελος της ανασκαφής ενός επίσης μοναδικού αρχαίου μνημείου, επέλεξαν να τη 'διαψεύσουν', εκτιθέμενοι οι ίδιοι ανεπανόρθωτα».

» Ελπίζει δε ο κ. Πολυμενάκος ότι η κυρία Περιστέρη δεν θα 'διαψεύσει' την ύπαρξη και της τεχνικής έκθεσης επαναξιολόγησης της παλαιάς σεισμικής έρευνας και συσχέτισής της με τα μέχρι τώρα ανασκαφικά ευρήματα, την οποία ο μελετητής κατέθεσε πρόσφατα, και η οποία παραλήφθηκε επίσημα από την υπηρεσία της».