Οι Ιντιάνα Τζόουνς των Αντικυθήρων

Τα 2 εκατ. ευρώ αγγίζει η επιχείρηση-μαμούθ του υπουργείου Πολιτισμού στο αρχαίο Ναυάγιο των Αντικυθήρων. Το φιλόδοξο εγχείρημα της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Woods Hole της Μασαχουσέτης δεν θα είχε θετική έκβαση εάν δεν στηριζόταν από Ελληνες και ξένους επιχειρηματίες, οι οποίοι έβαλαν το χέρι  βαθιά στην τσέπη για να χρηματοδοτήσουν μία από τις ακριβότερες υποθαλάσσιες έρευνες που έχουν γίνει ποτέ στη χώρα.

Μετά την Αμφίπολη και τον τύμβο Καστά, το παγκόσμιο ενδιαφέρον στράφηκε στο μικρό νησί των Αντικυθήρων - και ειδικά στο διάσημο αρχαίο ναυάγιο που κρύβει στον βυθό του. Σχεδόν 114 χρόνια μετά τον εντοπισμό του ναυαγίου που έφερε στο φως και τον περίφημο Μηχανισμό των Αντικυθήρων, το υπουργείο Πολιτισμού έθεσε σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη συνέχιση των ενάλιων ερευνών προκειμένου να έρθουν στην επιφάνεια νέα ευρήματα.

 Πολύτιμο συμπαραστάτη στην προσπάθεια αυτή έχει το αμερικανικό Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole, αλλά και Αμερικανούς και Ελληνες χορηγούς που κάλυψαν τα έξοδα.
 Ο Ελβετός «άρχοντας των ρολογιών» Ζαν-Κλοντ Μπιβέρ είναι ο άνθρωπος που έβαλε από την τσέπη του τα περισσότερα χρήματα για να αρχίσουν οι έρευνες. Θεωρείται από τους πλέον πετυχημένους μάνατζερ διεθνώς. Δεν είναι τυχαίο ότι από όποια εταιρεία κι αν πέρασε, πριν από την πρόσφατη «συνταξιοδότησή» του, άφησε πίσω του κέρδη εκατομμυρίων ευρώ.

Ξεκίνησε ως μάνατζερ σε διάφορες γνωστές εταιρείες κατασκευής ρολογιών και κατέληξε το 2004 στην Hublot ως διευθύνων σύμβουλος, την οποία κυριολεκτικά απογείωσε. Το 2008 ενθουσιάστηκε όταν ο διευθυντής Παραγωγής, Ερευνας και Ανάπτυξης της εταιρείας του τού έδειξε δημοσιεύματα για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, προτείνοντάς του να κατασκευαστεί ένα μοντέλο βασιζόμενο και εμπνευσμένο εξ ολοκλήρου από τη διάσημη συσκευή αστρονομικής παρατήρησης, που σύμφωνα με τους επιστήμονες παρουσιάζει ομοιότητες με πολύπλοκο ωρολογιακό μηχανισμό.

Ο Ζαν-Κλοντ Μπιβέρ προχώρησε στη δημιουργία κλώνου του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, προσαρμοσμένου στο πανάκριβο «Ηublot Antikythera», ως ελάχιστο φόρο τιμής στην κληρονομιά των αρχαίων Ελλήνων. Εκτοτε η Hublot στηρίζει τις ενάλιες έρευνες ως μέγας χορηγός

 Ανήσυχος από τη φύση του, ο κ. Μπιβέρ πίστευε ότι η κατασκευή του «Ηublot Antikythera», όπως ονομάστηκε το ρολόι, θα αποτελούσε μεγάλο επίτευγμα για τη σύγχρονη ωρολογοποιία και ελάχιστο φόρο τιμής στην κληρονομιά των αρχαίων Ελλήνων, που συνεχίζει να κεντρίζει το ενδιαφέρον της ανθρωπότητας. Από τότε η Hublot συνδέθηκε με τις έρευνες στο αρχαίο ναυάγιο των Αντικυθήρων, στηρίζοντας οικονομικά την προσπάθεια ως μέγας χορηγός.

Η κατασκευή του κλώνου του Μηχανισμού των Αντικυθήρων αποτελείται από 495 εξαρτήματα και επόμενο ήταν να προκαλέσει αίσθηση και να συζητηθεί. Για μήνες ολόκληρους ωρολογοποιοί, αρχαιολόγοι και επιγραφολόγοι συνεργάστηκαν για την παραγωγή τεσσάρων μόλις αντιγράφων, τα οποία σήμερα εκτίθενται σε μουσεία, ανάμεσα σε αυτά και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.

Η Hublot προχώρησε και στην παραγωγή του «SunMoon Hublot», το οποίο περιλαμβάνει ένα ηλιακό και σεληνιακό ημερολόγιο, καθώς και μια ένδειξη που δείχνει την αστρική θέση. Η τιμή του ξεκινάει από τα 270.000 δολάρια.

Η Hublot είναι η πρώτη εταιρεία υψηλής ωρολογοποιίας που ενεπλάκη δραστήρια με το ποδόσφαιρο, αφού από το Μουντιάλ του 2006 είναι εκεί σε όλες τις μεγάλες διοργανώσεις. Επίσης, είναι ο επίσημος χρονομέτρης μεγάλων ομάδων ποδοσφαίρου, όπως η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ο Αγιαξ και η Μπάγερν Μονάχου.

 
Ρίτσαρντ Γκάριοτ: Από το «Warcraft» στο Διάστημα

Στη λίστα των χρυσών χορηγών για τις έρευνες στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων ξεχωρίζει και ο «βασιλιάς των video games» στις ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Γκάριοτ. Ισως μάλιστα το ναυάγιο αποτελέσει ερέθισμα για το επόμενο «σενάριό» του. Ξεκίνησε να σχεδιάζει βιντεοπαιχνίδια από τα 14 του, πετυχαίνοντας να βγάλει τα πρώτα του 100.000 δολάρια στο πρώτο έτος στο κολέγιο όπου σπούδαζε. Κάποιοι στην Αμερική, ωστόσο, λένε πως η καρριέρα του ξεκίνησε με την κατασκευή «ροζ» σάιτ στο Διαδίκτυο. Στα 30 του καθιέρωσε νέα στάνταρ για τα διαδικτυακά παιχνίδια περιπέτειας, τα οποία άνοιξαν τον δρόμο για την ανάπτυξη τεράστιων σύγχρονων επιτυχιών, όπως είναι το «World of Warcraft». Σήμερα θεωρείται από τους πλουσιότερους ανθρώπους στις ΗΠΑ και ένας επιχειρηματίας με πολύ ανήσυχο πνεύμα.



Ο Ρίτσαρντ Γκάριοτ, ο πολυεκατομμυριούχος και εκκεντρικός σχεδιαστής βιντεοπαιχνιδιών, ίσως να έχει βρει στο αρχαιοελληνικό ναυάγιο την έμπνευση για το σενάριο
του επόμενου video game του

Το 2008 ο πολυεκατομμυριούχος κ. Γκάριοτ απασχόλησε τα ΜΜΕ όταν πλήρωσε 35 εκατ. δολάρια προκειμένου να πετάξει στο Διάστημα ως… τουρίστας με την αποστολή της Ρωσικής Διαστημικής Υπηρεσίας (Roscosmos). Για τον λόγο αυτό νωρίτερα παρακολούθησε 8μηνη εντατική εκπαίδευση, μεταξύ άλλων και ρωσικής γλώσσας. Το «Σογιούζ», που εκτοξεύτηκε από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ στο Καζακστάν, παρέμεινε στο Διάστημα 12 ημέρες. Στην εκπλήρωση της επιθυμίας του τον βοήθησε -εκτός από τα εκατομμύρια που διέθεσε- και το ύψος του. Αφού εάν ήταν 5 πόντους ψηλότερος, δεν θα μπορούσε να χωρέσει στο πιλοτήριο και θα είχε κοπεί στα προκαταρκτικά.

Ο Ρίτσαρντ Γκάριοτ μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον γεμάτο αστροναύτες, αφού πατέρας του ήταν ο αστροναύτης Οουεν Γκάριοτ, ο οποίος συμμετείχε στις διαστημικές αποστολές «Skylab 3» και «STS-9» το 1973 και το 1986 αντίστοιχα.


Η επιστημονική ομάδα του Woods Hole και ο «Γλάρος» του Π. Λασκαρίδη

Το σκάφος «Γλάρος» του Ιδρύματος «Αικατερίνη Λασκαρίδη», με πρόεδρο τον εφοπλιστή Πάνο Λασκαρίδη, χρησιμοποιήθηκε τις ημέρες των ερευνών για την υλικοτεχνική υποστήριξη του φιλόδοξου εγχειρήματος. Το «Γλάρος» απέπλευσε στις 15 Σεπτεμβρίου από τον Πειραιά, μεταφέροντας στα Αντικύθηρα την επιστημονική ομάδα υποβρύχιας αρχαιολογίας με επικεφαλής τον Μπρένταν Φόλεϊ, από το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole της Μασαχουσέτης. Ο κ. Λασκαρίδης δεν κρύβει το ενδιαφέρον του για τη νέα ενάλια αρχαιολογική έρευνα στα Αντικύθηρα, για την οποία μιλάει με πάθος. Ο ίδιος παρακολούθησε από κοντά την έρευνα, ενώ στην ειδική επιστημονική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε πριν από δύο εβδομάδες στο νησί μίλησε για «σημαντικότατα ευρήματα» και «σημαντικότατα συμπεράσματα».



Ο Πάνος Λασκαρίδης παρέχει το σκάφος «Γλάρος» για τις βουτιές του ρομποτικού σκάφανδρου «Exosuit»
 

Και ελικόπτερο από το «Costa Navarino»

Το ενδιαφέρον των αδελφών Κωνσταντακόπουλου, του «Costa Navarino», για τον πολιτισμό και την ανάδειξη της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς είναι γνωστό. Δεν είναι τυχαίο ότι στα άμεσα σχέδιά τους, σύμφωνα με δημοσιεύματα, περιλαμβάνεται και η δημιουργία του πρώτου καταδυτικού αρχαιολογικού πάρκου στην Ελλάδα για την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού. Για τις ανάγκες των ερευνών στα Αντικύθηρα, το συγκρότημα «Costa Navarino» διέθεσε το VIP ελικόπτερό του. Το περασμένο καλοκαίρι δε, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, διέθεσε τουριστικά πακέτα με τα οποία οι πελάτες του μπορούσαν να παρακολουθήσουν από κοντά και να πάρουν μέρος στις ανασκαφές που εκτελούνται από την Εταιρεία Μεσσηνιακών Σπουδών στην αρχαία Μεσσήνη.

Η έρευνα της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, που υποστηρίζεται από το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole, ξεκίνησε στις 15 Σεπτεμβρίου και ολοκληρώθηκε στις 7 Οκτωβρίου λόγω της έντονης κακοκαιρίας στα Αντικύθηρα.

Στη διάρκεια της έρευνας πραγματοποιήθηκε η ακριβής τοπογραφική αποτύπωση της θέσης του ναυαγίου και δημιουργήθηκε τρισδιάστατο μοντέλο της βυθομετρικής και φωτογραφικής απεικόνισης.


Ο Αχιλλέας Κωνσταντακόπουλος του «Costa Navarino» προσέφερε το VIP ελικόπτερό του για τις μετακινήσεις των ερευνητών

Στο πλαίσιο της έρευνας εντοπίστηκε και ανελκύστηκε στην επιφάνεια χάλκινο συμπαγές δόρυ, το οποίο προέρχεται από χάλκινο ή και μαρμάρινο άγαλμα, καθώς και χάλκινος δακτύλιος ο οποίος προέρχεται από το βυθισμένο πλοίο. Τέλος, από τον χώρο του ναυαγίου ανελκύστηκε ο μολύβδινος στύπος άγκυρας του σκάφους που είχε εντοπιστεί το 2013 και άλλα επιφανειακά ευρήματα, μεταξύ των οποίων ένας δακτύλιος και μια χάλκινη απόληξη στηρίγματος κλίνης, καθώς και μία σχεδόν ακέραια λάγυνος.

Το ρομποτικό σκάφανδρο «Exosuit», το οποίο είχε προγραμματιστεί να βοηθήσει τις έρευνες, κατέστη δυνατόν να πραγματοποιήσει μόνο δοκιμαστικές καταδύσεις για μία ημέρα εξαιτίας των δύσκολων καιρικών συνθηκών.

 
Ολα ξεκίνησαν το 1900

Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας του 1900 δύο σφουγγαράδικα καΐκια, η «Καλλιόπη» και η «Ευτέρπη», πήγαιναν από τη Σύμη στο Τούνεζι. Εν μέσω κακοκαιρίας και θαλασσοταραχής οι σφουγγαράδες από τη Σύμη, αφού έχουν γυρίσει όλη τη Μεσόγειο, κάνουν μια στάση στα Αντικύθηρα. Οταν η θάλασσα ηρεμεί, ένας από αυτούς, ο Ηλίας Λυκοπάντης, θα βουτήξει στα νερά, όπου όμως αντί για σφουγγάρια θα αντικρίσει σε βάθος περίπου 50 μέτρων το ναυάγιο ενός πλοίου και γύρω του θησαυρούς από χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα.

Για απόδειξη μάλιστα ανεβαίνει και πάλι στην επιφάνεια της θάλασσας κρατώντας έναν χάλκινο βραχίονα. Η ανάγκη του πληρώματος να ολοκληρώσει την αποστολή του το υποχρέωσε να συνεχίσει το ταξίδι του. Εξι μήνες αργότερα και αφού κράτησε την ανακάλυψή του ως επτασφράγιστο μυστικό, το πλήρωμα των σφουγγαράδων έρχεται σε επαφή με τον αρχαιολόγο και υπουργό Παιδείας εκείνη την εποχή Σπυρίδωνα Στάη για να αρχίσει η οργάνωση της επιχείρησης ανέλκυσης του πολύτιμου φορτίου του πλοίου με τη συνδρομή και του Βασιλικού Ναυτικού. Το δύσκολο εγχείρημα που τελικά στέφθηκε με επιτυχία διήρκεσε από τις 24 Νοεμβρίου 1900 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 1901. Το ελληνικό κράτος μάλιστα όρισε για πρώτη φορά αμοιβή 150.000 δραχμών, ενώ κάθε δύτης, σύμφωνα με πληροφορίες, έλαβε 500 δραχμές αμοιβή.



Η περιοχή εξερευνήθηκε και αποκαλύφθηκαν χάλκινα αγάλματα σε ανθρώπινες διαστάσεις, καθώς και αξιόλογα έργα τέχνης. Οι έρευνες στα έντονα διαβρωμένα χάλκινα θραύσματα αποκάλυψαν τον πρώτο γνωστό υπολογιστή του κόσμου, σχεδιασμένο τον 1ο αιώνα π.Χ., τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Ηταν κατασκευασμένος για να παρακολουθεί το αστρονομικό ημερολόγιο και τις κινήσεις της Σελήνης, η δε ανάλυση των ακτινογραφιών του αποκάλυψε 30 περίπλοκους οδοντωτούς τροχούς. Μάλιστα ο φημισμένος εξερευνητής του βυθού Ζακ-Ιβ Κουστό επισκέφθηκε την περιοχή το 1976 για να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ, στο οποίο τον βλέπεις να επιστρέφει στην επιφάνεια με αναρίθμητους θησαυρούς.

Ολα τα γλυπτά και τα σκεύη πολυτελείας, τα γυάλινα, τα κεραμικά και τα χάλκινα αγγεία, τα κοσμήματα, τα νομίσματα, τα τμήματα μιας κλίνης, κομμάτια από το ίδιο το πλοίο, τα κατάλοιπα ακόμη και τροφών και φυσικά ο ίδιος ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων φιλοξενούνται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.