O συγγραφέας Φίλιπ Κερ: «Δεν θεωρώ τον εαυτό μου τόσο σοβαρό. Κυρίως είμαι διασκεδαστής»

«Δεν εμπιστεύομαι τα έργα με μήνυμα. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου τόσο σοβαρό ώστε να εκπέμπει μηνύματα. Κυρίως είμαι διασκεδαστής. Κι αν υπάρχει εντέλει στα βιβλία μου κάποιο μήνυμα, αυτό είναι βαθιά κρυμμένο». Έτσι ξεκίνησε την ομιλία του χθες το βράδυ, στην κατάμεστη αίθουσα του Public στο Σύνταγμα, ο Σκωτσέζος μυθιστοριογράφος Φίλιπ Κερ, που βρέθηκε στην Αθήνα προσκεκλημένος των εκδόσεων Κέδρος. Απευθυνόμενος με κέφι στο κοινό, το οποίο γελούσε συχνά με τα αστεία του, ο Κερ είπε πως για κάθε συγγραφέα υπάρχουν δύο πρόσωπα: το ένα είναι το δημόσιο πρόσωπο, το πρόσωπο που βλέπει ο κόσμος στις εκδηλώσεις και στις συναναστροφές και το οποίο αποδεικνύεται κατά κανόνα απογοητευτικό σε σχέση με τα βιβλία του. Το άλλο πρόσωπο είναι το πρόσωπο ενός αφανούς εργάτη, που μένει κλεισμένος στο σπίτι του, δημιουργώντας. «Δεν είμαι θεός και δεν έχω κατέβει από τον Όλυμπο», παρατήρησε χαριτολογώντας ο Κερ, για να προσθέσει αμέσως: «Παίρνω, όμως, πολύ σοβαρά τη δουλειά μου και έφτασα μέχρι το Σμολένσκ και το δάσος του Κατίν για να γράψω τον Άνθρωπο χωρίς ανάσα».

Μιλώντας για τον Άνθρωπο χωρίς ανάσα (κυκλοφόρησε πριν από μερικούς μήνες από τον Κέδρο, σε μετάφραση Ανδρέα Αποστολίδη), ο Κερ τόνισε για το ιστορικό του μέρος: «Δεν θέλω να εξαπατώ. Σέβομαι την Ιστορία κι ακόμα κι αν γράφω ανάμεσα στις γραμμές της, δεν παύω να την υπολήπτομαι και να μην αποκτώ ελευθερίες απέναντί της. Δεν μπορείς να πάρεις τα γεγονότα και τους ανθρώπους και να τα μεταφέρεις αυθαίρετα από τη μια χρονολογία στην άλλη. Κατά τα άλλα, πάντως, ο συγγραφέας, χωρίς να είναι παντογνώστης (κανένας δεν είναι παντογνώστης), μπορεί να γράψει για έναν τόπο στον οποίο δεν έχει πάει ποτέ, όπως το έκανε ο Ουγκό για το Βατερλό και ο Σαίξπηρ για τη Δανία. Εγώ έγραψα για το Βερολίνο χωρίς να είμαι ούτε Εβραίος ούτε Βερολινέζος».

Ο Άνθρωπος χωρίς ανάσα έχει ως κεντρικό του ήρωα, όπως σημείωσαν και οι δύο χθεσινοβραδινοί συνομιλητές του Κερ, οι δημοσιογράφοι Αντώνης Πανούτσος και Μάκης Προβατάς, τον ντετέκτιβ Μπέρνι Γκούντερ, που πρωταγωνιστεί και στα άλλα δυο μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει από τον Κέδρο, την Τριλογία του Βερολίνου (μετάφραση Αντώνης Καλοκύρης, Ντενίζ Ρώντα) και τη Σκοτεινή Πράγα. (μετάφραση Δημήτρης Αθηνάκης). Ο ντετέκτιβ θα διερευνήσει ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός: την ομαδική δολοφονία πολωνών στρατιωτών στο δάσος του Κατίν.

Σχολιάζοντας τα ιστορικά πρόσωπα που παίρνουν μέρος στη μυθοπλασία του, ο Κερ υπογράμμισε: «Ως συγγραφέα δεν μπορώ να πω ότι με ενδιαφέρει ο Χίτλερ. Ο Γκέμπελς, όμως, που ήταν κάτοχος διδακτορικού και έγραφε μυθιστορήματα, είναι άλλη υπόθεση. Είχε έναν ιδιαίτερο τρόπο να χειρίζεται τον λόγο και γι΄αυτό άλλωστε έγινε υπουργός προπαγάνδας. Πρόσωπα αυτού του είδους θα πρέπει να αποφύγουμε να τα χαρακτηρίσουμε τέρατα. Η λογοτεχνία δεν πρέπει να καταγγείλει τον πολιτικό τους βίο, αλλά να εντοπίσει και να αναδείξει την ανθρώπινη πλευρά τους. Μην ξεχνάμε πως σε ιστορικές τερατωδίες κατέληξαν και οι βέλγοι, οι βρετανοί και οι ισπανοί αποικιοκράτες. Οι ναζί δεν ήταν ούτε χειρότεροι ούτε καλύτεροι από αυτούς. Ο άνθρωπος (και ειδικά το ανδρικό φύλο) αρέσκεται να σκοτώνει. Αν, ωστόσο, πρόκειται να αποτυπώσουμε το Κακό, όπως το κάνω με τους ναζί στον Άνθρωπο χωρίς ανάσα, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει κάτω από πλήρες φως. Υπάρχουν μεγάλα κομμάτια που οφείλουν να μείνουν στο σκοτάδι προκειμένου να υποδείξουν την ακριβή φύση του Κακού».