Χαρακτηρίζονται μνημεία έξι πέτρινα γεφύρια της Ηπειρου

Μνημεία χαρακτηρίζονται έξι πέτρινα γεφύρια της Ηπείρου, που χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα έως τις αρχές του 20ού,  με απόφαση του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, Κώστα Τασούλα. Τα γεφύρια διατηρούνται ως αριστοτεχνήματα της παραδοσιακής μηχανικής και γεφυροποιίας της Ηπείρου και βρίσκονται: στην Δόλιανη, την Καλντερούσια, τους Κήπους, στη θέση Σλίβα της Λεπτοκαρυάς, στα Ριζιανά των Νεγάδων του δήμου Ζαγορίου και στο φαράγγι Κουβαρά στο Δολό του δήμου Πωγωνίου Ιωαννίνων.

Όπως επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση, τα πέτρινα γεφύρια αποτελούν αναπόσπαστο και σημαντικό μέρος ενός οδικού δικτύου που υπήρξε ζωτικό για την οικιστική ανάπτυξη του συμπλέγματος των Ζαγοροχωρίων. Η απόφαση του υπουργού Πολιτισμού ελήφθη έπειτα από ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, της οποίας προηγήθηκε εισήγηση της Διεύθυνσης Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Συγχρόνων Μνημείων.

Ο χαρακτηρισμός των γεφυριών ως μνημείων, έχει σκοπό τη θεσμική εξασφάλιση της διάσωσης, συντήρησης και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ηπείρου. Οι κατασκευές αυτές, που ήταν απαραίτητες για την μετακίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων στις παραδοσιακές κοινωνίες της Ηπείρου των δύο προηγούμενων αιώνων, δημιουργήθηκαν κάτω από ιδιαίτερες, συχνά επώδυνες ιστορικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Αποτελούν, λοιπόν, πολύ χαρακτηριστικά και αξιόλογα δείγματα της τοπικής αρχιτεκτονικής.
Επιπλέον, όμως, αποτελούν αδιάψευστα τεκμήρια των αγώνων των Ηπειρωτών για την προκοπή του τόπου τους και της συμβολής τους στην εξέλιξη της χώρας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η Δόλιανη, που απέχει 43 χλμ. από τα Ιωάννινα, το 1943 πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς. Τότε καταστράφηκαν 93 πετρόκτιστα σπίτια. Όμως, το χωριό διατηρεί ακόμα λιθόστρωτα καλντερίμια, πέτρινες βρύσες, γεφύρια. Το κατάστρωμα του τοπικού γεφυριού, που τώρα χαρακτηρίστηκε μνημείο, είναι λιθόστρωτο, ενώ σε ένα σημείο του, έχει προβλεφθεί κόγχη για εικόνισμα ή επιγραφή.

Τα ίχνη της εργασίας των τοπικών μαστόρων φαίνονται και σε άλλα γεφύρια. Σε αυτό της Γκαλντερούσιας (ή Καλντερούσιας) σώζονται οι δοκοθήκες, οι λεγόμενες «σκαλότρυπες» για τη στήριξη των σκαλωσιών. Το γεφύρι Γερομνιού, στους Κήπους Ζαγορίου καταδεικνύει την επιδεξιότητα των Ηπειρωτών μαστόρων να γεφυρώνουν οποιοδήποτε ρέμα, παραπόταμο ή ποταμό, προκειμένου να συνδεθούν με τα άλλα χωριά, να αποκτήσουν πρόσβαση στα χωράφια, τα βοσκοτόπια ή να εμπορευθούν.

Επισημάνεται ότι το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού θα προχωρήσει και σε άλλες ανάλογες ενέργειες, συνεχίζοντας την προσπάθεια θεσμικής κατοχύρωσης και σύγχρονης ανάδειξης των επιτευγμάτων του παραδοσιακού πολιτισμού μας.

Ήδη, η υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ηπείρου, προχωρά σταδιακά στην τεκμηρίωση και καταγραφή των λίθινων γεφυριών της Ηπείρου, με σκοπό την κάλυψη του συνόλου και της προστασίας των αξιόλογων εξ αυτών. Μέχρι σήμερα έχουν χαρακτηριστεί ως μνημεία περί τα 55 λίθινα γεφύρια της Ηπείρου.