Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης εντυπωσιάζει ξανά μέσα από τους «Εμπόρους των Εθνών»

Σε ένα λιτό σκηνικό, έξι σκαμπό και ένα τραπέζι του μπιλιάρδου γεμάτο νερό που κυματίζει ελαφρά λόγω του κοινού που πηγαίνει σιγά-σιγά στις θέσεις του, περιμένουν τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη να «ζωντανέψει» επί σκηνής.

Ο μεγάλος Έλληνας συγγραφέας έχει γίνει τα τελευταία δύο χρόνια το επίκεντρο κάποιων θεατρικών ομάδων και σκηνοθετών. Θεωρούνταν πάντα ένας πολύ σημαντικός Έλληνας συγγραφέας, αλλά η ιδιαίτερη γλώσσα του δεν τον έκανε τόσο προσιτό στο ευρύ κοινό. Και όμως η θεματολογία του, όπως και η εξαιρετική γλώσσα του τον έχουν κάνει πολύ πιο δημοφιλή τα τελευταία χρόνια. Ο Παπαδιαμάντης είναι ίσως μαζί με τον Καζαντζάκη ο πιο ακριβής αφηγητής της ελληνικής ψυχής και καθημερινότητας. Αυτό που μοιράζεται με τον Καζαντζάκη είναι μια οξυδερκής ανάλυση της ψυχολογίας των πρωταγωνιστών του έργου του. Πολλοί τον έχουν συγκρίνει με τον Ντοστογιέφσκι και όχι άδικα. 

Όταν δεν έκανε τέχνη τις παιδικές του αναμνήσεις, έπαιρνε τα θέματά του από τη ζωή. Οι ήρωες του, απλοί, ταπεινοί, γραφικοί, βασανισμένοι, γίνονται οι πυρήνες των δραματικών συγκρούσεών τους με τη ζωή. Η πρώτη του δειλή λογοτεχνική προσπάθεια πραγματώνεται με το μυθιστόρημα «Η μετανάστις». 

Στο δεύτερο μυθιστόρημά του «Οι έμποροι των εθνών», ξεπερνάει την πρώτη του προσπάθεια και παρουσιάζει ένα έργο το οποίο δεν στάθηκε μόνο σημαντική προσφορά στην εποχή του, αλλά και σήμερα μπορεί να σταθεί δίπλα στα καλύτερα ιστορικά και ρομαντικά ελληνικά μυθιστορήματα. Ξαναζωντανεύει τη νησιώτικη Βενετοκρατία στην πρώτη της εξόρμηση για την κατάκτηση των Κυκλάδων και περιγράφει την αγριότητα των Βενετών που είχαν ως μόνο νόμο τους την αυθαιρεσία και την ωμή ιδιοτέλεια. Αυτοί είναι «οι έμποροι των εθνών», που η δίψα του χρήματος τούς μεταβάλει σε λύκους και απαίσιους φονιάδες των ήσυχων ανθρώπων των ελληνικών νησιών. 

Το έργο παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Θοδωρή Αμπαζή, ανέβηκε πρώτη φορά πέρσι στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και φέτος έκανε πρεμιέρα στο Σύγχρονο Θέατρο στο Γκάζι. Ήταν μια παρουσίαση που προκάλεσε αίσθηση και είναι μια παράσταση που ξεδιπλώνει μαγικά την υπέροχη γλώσσα του Παπαδιαμάντη. Το έργο παρουσιάζεται ως μια μουσικοθεατρική παράσταση θυμίζει πολύ Τζον Κέιτζ αλλά και Ρόμπερτ Γουίλσον στην εκτέλεση του, η οποία είναι άκρως επιτυχημένη. Ο κλαυσίγελος ή χαρμολύπη είναι διάχυτα σε όλη την διάρκεια του έργου, μια αφήγηση που είναι γεμάτη συνθέσεις, πλημμυρισμένη στη μουσική, με μια απεριόριστη ευαισθησία για την ανθρώπινη ψυχή. 

Η ιστορία είναι παράδοξα ρομαντική, μια γυναίκα απαχθείσα, ο πληγωμένος σύζυγος της, ένας ερωτευμένος απαγωγέας. Και όλα αυτά με φόντο τον πόλεμο των Βενετών κατά των ελληνικών νησιών. 

Η μουσική γραμμένη από τον σκηνοθέτη, υπνωτίζει ή ταράζει τον θεατή ανάλογα με την φάση της αφήγησης. Εξαιρετικοί οι μουσικοί Ιάκωβος Παυλόπουλος και Στέφανος Γιαννόπουλος. Είναι μια παράσταση που απαιτεί λόγω γλώσσας την προσοχή του θεατή, αλλά ανταμείβει απλόχερα. Και σε κάνει σίγουρα να θέλεις να ξαναδιαβάσεις Παπαδιαμάντη. 


Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Κώστας Βασαρδάνης, Νέστορας Κοψιδάς, Νεφέλη Μαιστράλη, Δανάη Σαριδάκη και οι μουσικοί Ιάκωβος Παυλόπουλος, Στέφανος Γιαννόπουλος.