Παλμύρα: Το «μαργαριτάρι της ερήμου», η πόλη της Ζηνοβίας, στο έλεος των τζιχαντιστών

Η Παλμύρα, αρχαία πόλη στην έρημο της Συρίας που έπεσε στα χέρια των τζιχαντιστών της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος (EI), φημίζεται για τις ρωμαϊκές κιονοστοιχίες, τους ναούς, τα ταφικά μνημεία της, κατάλοιπα ενός λαμπρού παρελθόντος.

Σε απόσταση 210 χλμ. βορειοανατολικά της Δαμασκού, το «μαργαριτάρι της ερήμου», που περιλαμβάνεται στον κατάλογο των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, είναι μία όαση το όνομα της οποίας εμφανίζεται για πρώτη φορά σε μία πλάκα τον 19ο αιώνα π.Χ. Διετέλεσε σημείο διέλευσης των καραβανιών από τον Κόλπο στη Μεσόγειο και σταθμός στον δρόμο του μεταξιού.



Όμως, είναι με τη ρωμαϊκή κατάκτηση από τον 1ο αι. π.Χ. και στη διάρκεια τεσσάρων αιώνων, που η Παλμύρα (Πόλη των Φοινίκων) –το επίσημο όνομα της οποίας στη Συρία είναι Ταντμόρ (Πόλη των χουρμάδων)– γνώρισε αλματώδη ανάπτυξη.

Γίνεται μία πόλη πολυτελής και πλούσια στη μέση της ερήμου, χάρη στο εμπόριο των μπαχαρικών και των αρωμάτων, του μεταξιού και του ελεφαντόδοντου της ανατολής, των αγαλμάτων και της επεξεργασίας γυαλιού της Φοινίκης.

Το 129, ο ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός την κάνει μία ελεύθερη πόλη και παίρνει το όνομα Αδριάνα Παλμύρα. Είναι η εποχή κατά την οποία κατασκευάζονται οι κυριότεροι ναοί, όπως εκείνος του Μπελ, ή η Αγορά.




Η τριάδα που αποτελείται από τον βαβυλωνιακό θεό Μπελ, ισοδύναμο του Δία, τον Γιαρχιμπόλ (ήλιος) και τον Αγκλιμπόλ (σελήνη) λατρευόταν πριν από τον ερχομό του χριστιανισμού τον 2ο αιώνα μ.Χ.

Τον 3ο αιώνα, εκμεταλλευόμενη τις δυσκολίες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η πόλη γίνεται βασίλειο. Αψηφά τους Πέρσες και η ωραία Ζηνοβία γίνεται βασίλισσα.




Το 270, η Ζηνοβία κατακτά ολόκληρη τη Συρία, ένα τμήμα της Αιγύπτου, φθάνει ακόμη και στη Μικρά Ασία. Όμως, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αυρηλιανός ξαναπαίρνει την πόλη, η βασίλισσα Ζηνοβία οδηγείται στη Ρώμη και η πόλη γνωρίζει την παρακμή.

Πριν από την έναρξη του πολέμου στη Συρία το 2011, περισσότεροι από 150.000 τουρίστες επισκέπτονταν την πόλη με τους 1.000 κίονες, τα αγάλματα και μία αξιοθαύμαστη νεκρόπολη 500 τάφων, όπου οι πλούσιοι κάτοικοί της κατασκεύασαν μία σειρά ταφικών μνημείων με πολυτελή διακόσμηση ορισμένα από τα οποία λεηλατήθηκαν πρόσφατα.




Η πιο όμορφη τοποθεσία στη Συρία φέρει τις πληγές –κυρίως τις πεσμένες κολόνες και τα κορινθιακά κιονόκρανα– των μαχών στις οποίες αντιπαρατέθηκαν από τον Φεβρουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2013 οι αντάρτες με τον στρατό, που πήρε το πάνω χέρι.




Σύμφωνα με τον κυβερνήτη της επαρχίας, η εντός των τειχών πόλη περιλαμβάνει σχεδόν 35.000 κατοίκους και εκτοπισμένους, που εγκαταστάθηκαν εκεί από την έναρξη της σύγκρουσης, και τον διπλάσιο αριθμό μαζί με τα προάστιά της. Η πλειονότητα των κατοίκων είναι άνεργοι, λόγω έλλειψης τουριστών. Όμως σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι κατοικούν στην περιοχή της Παλμύρας.




Η πτώση αυτής της πόλης, ηλικίας 2.000 και πλέον ετών, προκαλεί φόβους για την τύχη των διάσημων ερειπίων της, καθώς το ΙΚ έχει ήδη καταστρέψει τους αρχαιολογικούς θησαυρούς του Ιράκ.

Η γενική διευθύντρια της UNESCO Ιρίνα Μπόκοβα είχε εκφράσει χθες την «έντονη ανησυχία» της για την κατάσταση στην αρχαία πόλη και είχε καλέσει για την «άμεση» παύση των εχθροπραξιών.