Kim Gordon, Jeffrey Deitch και Σοφία Κοκοσαλάκη «μιλούν» με τον Πλάτωνα στην Ύδρα

Ένα άγνωστο στους περισσότερους κείμενο του Πλάτωνα, το «Ιππίας Ελάσσων» ήταν η αφορμή για το έργο του Paul Chan, του Αμερικανού εικαστικού που φέτος κάλεσε ο Δάκης Ιωάννου στον εκθεσιακό χώρο του ιδρύματος ΔΕΣΤΕ στα Σφαγεία της Ύδρας. Η αρχαία ελληνική κληρονομιά είναι εμφανές ότι εμπνέει ακόμα και σήμερα τους ξένους εικαστικούς, καθώς πέρσι ο Pawel Althamer «πήρε» σαν σημείο εκκίνησης τον Δίσκο της Φαίστου και δημιούργησε μια εξαιρετική εγκατάσταση για την εσωτερική αναζήτηση.



Φέτος ο Paul Chan, αγαπημένος των απανταχού συλλεκτών και διευθυντών Μουσείων, με έργα του να ανήκουν σε Μουσεία όπως το Guggenheim στη Νέα Υόρκη, έδωσε μια άλλη νότα στη διοργάνωση του ιδρύματος ΔΕΣΤΕ στο νησί της Ύδρας. Γνωστός για τις μεγάλες εγκαταστάσεις του από φως, νέον αλλά και τα βίντεο και τα βιβλία του, ο Chan καταπιάνεται με μια από τις πιο σημαντικές ηθικές ερωτήσεις : τι καθορίζει αυτό που είναι καλό και τι αυτό που είναι κακό και πως αυτό μπορεί να αλλάζει μέσα από το πρίσμα της τέχνης.

Ο Ιππίας Ελάσσων, ο πιο αµφιλεγόµενος από τους Πλατωνικούς διαλόγους, είναι η αφετηρία για τον Αμερικανό καλλιτέχνη. Το κείμενο παρουσιάζει την απρόσµενη επιχειρηµατολογία του Σωκράτη ότι δεν υπάρχει διαφορά µεταξύ ενός που λέει την αλήθεια και ενός που ψεύδεται, και ότι καλός άνθρωπος είναι εκείνος που εν γνώσει του κάνει λάθη και αδικίες. Η έκθεση χωρίζεται σε δύο µέρη: το πρώτο αποτελείται από τρία έργα εξωτερικού χώρου τοποθετηµένα στην οροφή των Σφαγείων της Ύδρας. Τρεις λευκές φιγούρες που χαιρετούν τον επισκέπτη και διακρίνονται από τη θάλασσα δίνουν μια "απόκοσμη" διάσταση στο μικρό κτίριο των Σφαγείων. Μέσα στο κτίριο του Σφαγείου μια από τις γνωστές εγκαταστάσεις του Chan, με ηλεκτρικά καλώδια συνδεδεμένα με αθλητικά παπούτσια υπάρχει λιτά στον χώρο. Το δεύτερο µέρος της έκθεσης είναι η έκδοση του βιβλίου «Hippias Minor or The Art of Cunning» σε µια νέα αγγλική µετάφραση του διαλόγου από τη διάσηµη µεταφράστρια Sarah Ruden. Το βιβλίο, εκδίδεται από κοινού από το Ίδρυµα ∆ΕΣΤΕ και τον εκδοτικό οίκο Badlands Unlimited του Paul Chan.

Αλλά για τους λίγους εκλεκτούς τυχερούς, η βραδιά των εγκαινίων επιφύλασσε ένα τρίτο κομμάτι του έργου, μια performance που μας ταξίδεψε στην αρχαία Ελλάδα. Κάτω από τις φυλλωσιές της ταβέρνας του Ντούσκου «Ξερή Ελιά», μιας ιστορικής ταβέρνας του νησιού, αναβίωσε μια αρχαία ελληνική πρακτική: ένα συμπόσιο.

Μετά τα εγκαίνια στα Σφαγεία, καλοντυμένες κυρίες της Εκάλης, χέρι-χέρι με νέους νεουορκέζους εικαστικούς γεμάτους τατουάζ, κατευθύνονταν προς την πλατεία όπου βρίσκεται η ταβέρνα «Ξερή Ελιά». Όλο το εστιατόριο ήταν κλεισμένο για την εκδήλωση και αφού χωριστήκαμε σε τραπέζια, παρέα με κρασί και παραδοσιακά τοπικά φαγητά, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και οι βασικές αρχές της φιλοσοφίας αναλύθηκαν και συζητήθηκαν εκτενώς. Το σωκρατικό “χρέος” αλλά και το σημερινό ελληνικό χρέος στην ΕΕ, δεν έλειψε από τα πηγαδάκια στο τραπέζι. Η αγάπη, η καλοσύνη, το ήθος, η υποχρέωση τέθηκαν επί τάπητος από Έλληνες και ξένους, ενώ παράλληλα, σαν σε νησιώτικο γάμο, όλοι διάσημοι και μη, σερβιρίζονταν μόνοι τους, από ένα τεράστιο μπουφέ με ελληνικές λιχουδιές: σπανακόπιτα, γαύρος τηγανητός, κοκκινιστό κρέας, χόρτα βραστά κ.α. τα οποία εντυπωσίασαν τους ξένους καλλιτέχνες.

Έκπληξη προκάλεσε ότι ο γνωστός Νεουορκέζος γκαλερίστας Jeffrey Deitch γνώριζε πολύ περισσότερα για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία από ότι πολλοί Έλληνες συνδαιτημόνες του. Στο ίδιο τραπέζι με τον Δάκη Ιωάννου, παρακολουθούσε τις ομιλίες από τους αντιπρόσωπους του κάθε τραπεζιού, οι οποίοι είχαν σηκωθεί για να επιχειρηματολογήσουν και να προβληματίσουν: ποιος είναι ο κακός και ποιος ο καλός; τι είναι χρέος και τι αγάπη. Ο Deitch μαζί με τον Έλληνοκύπριο συλλέκτη, απολάμβαναν τα επιχειρήματα σαν άλλοι Σωκράτες, τρώγοντας και πίνοντας κρασί και τσίπουρο αλλά και διορθώνοντας τους διεθνείς καλεσμένους που έκαναν... λάθη προφέροντας τα ελληνικά ονόματα των αρχαίων φιλοσόφων.

Βρετανοί ακαδημαϊκοί, επιμελητές, ο ίδιος ο Paul Chan, ξεκίνησαν μια συζήτηση για όσα προβληματίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο και όλο αυτό το δρώμενο ήταν ίσως η καλύτερη “εισαγωγή” για την παρουσίαση του Paul Chan στα Σφαγεία της Ύδρας: μινιμαλιστικό, αυτοσαρκαστικό αλλά καλά μελετημένο έργο. Σε ένα άλλο τραπέζι η κόρη του συλλέκτη Μαρία Ιωάννου, μαζί με την στενή της φίλη Σοφία Κοκοσαλάκη συζητούσαν χαμηλόφωνα χαμογελώντας. Σε άλλο τραπέζι, ο καλλιτέχνης Urs Fischer μαζί με την σύζυγο του σχεδιάστρια μόδας Tara Subkoff, άκουγαν προσεκτικά έναν Ιταλό συλλέκτη να τους εξηγεί από τι φτιάχνεται το τσίπουρο.

Η πιο αναπάντεχη όμως «παρέμβαση» ήταν αυτή της εικαστικού και μουσικού Kim Gordon, η οποία έφτασε στο νησί μετά τα εγκαίνια της έκθεσης της στο Μουσείο Μπενάκη. «Το θέμα αυτού του συμποσίου κανονικά έπρεπε να είναι η κρίση ταυτότητας του σύγχρονου άνδρα» δήλωσε στο μικρόφωνο γελώντας η μουσικός και καλλιτέχνης, ίσως επηρεασμένη από το πρόσφατο βιβλίο της, την αυτοβιογραφία της, όπου περιγράφει με λεπτομέρειες την κατάρρευση της σχέσης της με τον συνιδρυτή του γκρουπ των Sonic Youth, Thurston Moore και την διάλυση του συγκροτήματος.

Κουρασμένη αλλά φιλική με όλους, η Gordon είχε μόλις παρουσιάσει τα ζωγραφικά της έργα στο Μπενάκη, κάτω από την ομπρέλα του ιδρύματος ΔΕΣΤΕ και φυσικά τα... συνόδευσε με μια συναυλία πειραματικού ροκ στην ταράτσα του μουσείου, η οποία έγινε talk of the town. Όλοι ήθελαν να μπουν μέσα στον χώρο του μουσείου την Παρασκευή το βράδυ, σχηματίζοντας ουρές επί της οδού Κουμπαρη στο Κολωνάκι, για να δουν την τραγουδίστρια των Sonic Youth, ιέρεια του ροκ της σκηνής της Νέας Υόρκης.


Αλλά και στην Ύδρα, πολλοί γνωστοί Αθηναίοι τίμησαν τον Δάκη Ιωάννου και το ίδρυμα. Περίπου διακόσια πενήντα άτομα συμμετείχαν στην “ομήγυρη” του Paul Chan στην Ύδρα. Από γνωστούς Υδραίους όπως ο Μανώλης Τσακίρης, μέχρι τον Massimiliano Gioni, επιμελητή του PS1 MOMA στη Νέα Υόρκη, όλοι ήταν εκεί και συμμετείχαν με ενδιαφέρον σε αυτή τη μεταμοντέρνα εκδοχή ενός αρχαιοελληνικού φιλοσοφικού συμπόσιου. Πέραν του Guilty που ήταν αραγμένο περήφανα στο λιμάνι, ξεχωρίζοντας όπως πάντα, πολλά ήταν τα σκάφη των διάσημων εφοπλιστών, όπως αυτό του κύριου Εμφιετζόγλου, που πλησίασαν έστω και για ένα βράδυ το νησί και πήραν μέρος στην “μυσταγωγική” performance του Paul Chan που τελείωσε νωρίς.

Ενθουσιασμένες κυρίες κρατούσαν παραμάσχαλα το βιβλίο του Chan που εκδόθηκε παράλληλα με την έκθεση από το ίδρυμα, φεύγοντας γύρω στις 12 το βράδυ από την ταβέρνα, ενώ οι νεότεροι συνέχισαν στο κλασσικό πια στέκι όπως και κάθε χρόνο, το μπαρ «Πειρατής», που αποτελεί σημείο αναφοράς των εγκαινίων του ιδρύματος στην Ύδρα.