Ποιο είναι το μέλλον της ηλεκτρονικής λογοτεχνίας;

Ιστοσελίδες με γενικά ή ειδικά λογοτεχνικά θέματα, μυθιστορήματα που δεν έχουν βρει τον δρόμο τους για το χαρτί, ποιήματα που δεν έχουν καταλήξει σε βιβλίο, βιβλιοκρισίες, ποιητικά ανθολόγια: η λογοτεχνική παραγωγή ανεβαίνει εδώ και καιρό στο διαδίκτυο, αλλά τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται με μια καινούρια μορφή την οποία οι Αμερικανοί ονομάζουν «ηλεκτρονική λογοτεχνία» (e-literature).

Η ηλεκτρονική λογοτεχνία (ό,τι παλαιότερα οι Γάλλοι, αλλά και άλλοι, αποκαλούσαν «κυβερνολογοτεχνία») δεν περιορίζεται στη διαδικτυακή ανάρτηση κειμένων τα οποία θα μπορούσε να υπάρξουν και εκτός διαδικτύου: είναι ηλεκτρονικά παραγόμενη, είναι «μια λογοτεχνία όπου το μέσον και ο κώδικας αναλαμβάνουν κυρίαρχο ρόλο, όπου το μέσον γίνεται αμέσως αντιληπτό στη διαφορά του» όπως λέει η Τιτίκα Δημητρούλια, που έχει κάνει το διδακτορικό της πάνω στη σχέση μετάφρασης και νέων τεχνολογιών και είναι σήμερα αναπληρώτρια καθηγήτρια Θεωρίας και Πράξης της Μετάφρασης στο Τμήμα Γαλλικής Φιλολογίας του ΑΠΘ και κριτικός λογοτεχνίας: «Η ηλεκτρονική λογοτεχνία διαθέτει πολλές κατευθύνσεις και επιτρέπει πολλαπλούς συνδυασμούς, αποτελείται από διάφορα συστήματα (ανοιχτά και κλειστά) και δεν είναι δυνατόν να εννοηθεί έξω από το ηλεκτρονικό πλαίσιο».

Αυτά που συμβαίνουν στην ηλεκτρονική λογοτεχνία είναι πρωτόγνωρα, παρατηρεί η Τ. Δημητρούλια: «Υπάρχουν γεννήτριες στις οποίες βάζει κανείς λέξεις και φράσεις και προκύπτουν τυχαία έργα, υπάρχουν υπερμυθοπλασίες με εκ των προτέρων καθορισμένα μονοπάτια, υπάρχουν συλλογικές δράσεις». Η ηλεκτρονική λογοτεχνία έχει προλάβει να αποκτήσει ηλικία και καλύπτεται ήδη από δύο γενιές, την κλασική και τους νεώτερους: Michael Joyce, Shelley Jackson, Roderick Coover, Oscar Ferriero, Emily Short, Jim Munroe, Geof Huth. «Στην πρώτη γραμμή της ηλεκτρονικής λογοτεχνίας», σημειώνει η Τ. Δημητρούλια, «βρίσκονται οι ΗΠΑ και η Γαλλία, κυρίως, όμως, οι ΗΠΑ, όπου η ψηφιακή διείσδυση δεν έχει προηγούμενο».

Για την Ελλάδα, βεβαίως, ουδείς λόγος: «Κάποιες προσπάθειες που έγιναν παλαιότερα από συγγραφείς όπως η Σοφία Νικολαϊδου, ο Αλέξης Σταμάτης και η Σώτη Τριανταφύλλου έχουν ήδη ξεχαστεί. Παρόλα αυτά, τα ελληνικά ιστολόγια έχουν βγάλει κάποιους συγγραφείς, ακόμα κι αν οι τελευταίοι κατέληξαν στο να τυπώσουν βιβλία, εγκαταλείποντας το πολυτροπικό ηλεκτρονικό περιβάλλον (συνδυασμός κειμένου με βίντεο και διαφόρους ηλεκτρονικούς συνδέσμους)».

Ποιο ακριβώς είναι το μέλλον της ηλεκτρονικής λογοτεχνίας; Θα παραμερίσει τη λογοτεχνία που ξέρουμε, αναλαμβάνοντας κυρίαρχο ρόλο και λόγο; «Πιθανόν και όχι», λέει η συνομιλήτριά μας: «Η τεχνολογία τα λύνει όλα, αλλά η καταγωγή της ηλεκτρονικής λογοτεχνίας από το βίντεο και η έμφαση την οποία δίνει στο κατασκευαστικό στοιχείο δεν φτάνουν αν δεν μεσολαβήσουν άνθρωποι με κλασική λογοτεχνική όχι μόνο παιδεία, αλλά και προσδοκία. Ύστερα, τα πρόσωπα που γράφουν ηλεκτρονική λογοτεχνία αποτελούν μια κλειστή κοινότητα, που μολονότι παρουσιάζει σαφώς μεταμοντέρνα χαρακτηριστικά δεν ταυτίζεται κατ' ανάγκην με το μέλλον».

Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο