Σωτήρης Χατζάκης: Εκεί που ανεβαίνει το έργο του Ξηρού, είχα προγραμματίσει Τένεσι Ουίλιαμς

Ο Σωτήρης Χατζάκης επανέρχεται στο Εθνικό Θέατρο με το κλασσικό αριστούργημα του Ντοστογιέφσκι «Έγκλημα και Τιμωρία» και ανησυχεί για όλα όσα «ανεβαίνουν» καθημερινά στην σκηνή της Ελλάδας: από τα γλωσσικά γκέτο έως τις δολοφονίες του Σάββα Ξηρού...

- Πώς ήταν η επιστροφή στο Εθνικό μετά την απομάκρυνσή σας από την θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή τον περασμένο Απρίλιο, από τον τότε υπουργό πολιτισμού Νίκο Ξυδάκη;

Ουσιαστικά αυτή την περιπέτεια την διαχώρισα από την αρχή λέγοντας ότι με το θέμα της διαφωνίας με τον τότε υπουργό θα ασχοληθεί η δικαιοσύνη. Έτσι,  προσέφυγα στο Συμβούλιο της Επικρατείας και αναμένω την οριστική του κρίση. Από κει και ύστερα στην όλη υπόθεση υπήρχε ένα λεπτό θέμα: οι άνθρωποι που με διαδέχτηκαν είναι καλλιτέχνες σημαντικοί και σεβαστοί από εμένα. Είμαστε μία θεατρική οικογένεια. Το πρώτο που έκανα λοιπόν ήταν να πω ότι δεν θα διχαστούμε και πως η πολιτική δεν θα διχάσει την θεατρική κοινότητα. Έτσι, διατήρησα τυπικές και θεσμικές σχέσεις με τους φίλους μου που βρίσκονται στην νέα διεύθυνση του Εθνικού κι επειδή είχα δύο παλιά συμβόλαια που “έτρεχαν”, τις “Τρωάδες” και “Το Έγκλημα και η Τιμωρία” συνέχισα να είμαι στο Εθνικό και να σκηνοθετώ. 


- Τι κάνατε όλο αυτό το διάστημα;

Απολάμβανα τα καλά που η ζωή σου δίνει όταν σου συμβαίνει κάτι δυσάρεστο. Φρόντισα τα λουλούδια μου, είδα να “γεννιούνται” τα πορτοκάλια, τα λεμόνια και τα μανταρίνια μου, διάβασα, βρήκα τους φίλους μου, επικοινώνησα με το σόι μου στην Κρήτη, ξαναβρήκα την πατρίδα που δεν θέλω να χάσω ποτέ και πέρασα ήσυχα με μία ελαφριά συνείδηση... 

- Σε τι οφειλόταν η απαλλαγμένη από κάθε βάρος συνείδησή σας;

Στο ότι άφησα πίσω μου ένα θέατρο με δυόμισι εκατομμύρια πλεόνασμα στα ταμεία του χωρίς κανένα χρέος σε τρίτους, στο ότι χτύπησα την ανεργία ανεβάζοντας σε ποσοστό 190% τις προσλήψεις, στο ότι κατάφερα να πάρω για το Εθνικό δύο καινούρια κτήρια το Rex το οποίο διεκδίκησα με πολύ μεγάλη δυναμική και το κτήριο της Παπά στην Πειραιώς, στο ότι ταξίδεψα το θέατρο με το αρματαγωγό του πολεμικού ναυτικού στην άγονη γραμμή, στο ότι έβαλα το θέατρο σε σπίτια και νοσοκομεία.  Άφησα λοιπόν πίσω μου μία κτιριακή υποδομή, πολλούς εργαζόμενους, όλη την γκάμα των ηθοποιών (από τους πλέον εμπορικούς έως τους ακραία πειραματικούς) και ένα σημαντικό έργο.    
   
- Γιατί θεωρείτε ότι σας πολέμησε ο πρώην υπουργός;

Επειδή εκκρεμεί η απόφαση της δικαιοσύνης δεν θα ήθελα να αναφερθώ στο εν λόγω θέμα... 


- Το αίτημα σας είναι να επιστρέψετε στην θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή; 

Το αίτημά μου είναι η δικαίωση διότι πιστεύω ότι παραβιάστηκαν νόμοι κι ότι θίχτηκε τόσο η επαγγελματική όσο και ηθική μου υπόσταση. Κατά πρώτον, δεν θέλω να επιστρέψω για την θέση. Θέλω να δικαιωθώ. Κατά δεύτερον, με την δική μου απομάκρυνση έγιναν ορισμένα πράγματα στο Εθνικό που πρέπει να διορθωθούν. Το αν παραμείνω στο Εθνικό θα εξαρτηθεί από το ποιο θα είναι το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα λειτουργεί διότι ακούω δυσάρεστα πράγματα όπως για παράδειγμα ότι θέλουν να αλλάξουν τον σοφό νόμο του 1994 ιδρυτικός νόμος του Εθνικού Θεάτρου. Δεν έχω καμία διάθεση να συμμετάσχω σε ένα Εθνικό που θα μείνει στην ιστορία για σφάλματα και πισωγυρίσματα. Αντιθέτως, έχω όλη την διάθεση κι όλη την καλή θέληση να αποτελέσω μέρος ενός παραγωγικού Εθνικού Θεάτρου.

- Ας επιστρέψουμε στην παράσταση. Για ποιο λόγο επιλέξατε το “Έγκλημα και Τιμωρία;” 

Πρόκειται για μια παλιά αγάπη στο πρόσωπο του Παπαδιαμάντη που ξεκινάει από το 1998 όταν έκανα την “Φόνισσα”. Ο Παπαδιαμάντης είχε μία “συνάντηση” με τον Ντοστογιέφσκι την οποία θεωρώ κρίσιμη τόσο για την παγκόσμια λογοτεχνία όσο και για την παγκόσμια πνευματικότητα. “Συναντήθηκαν” δύο άνθρωποι, ο ένας Ρώσος και ο άλλος Έλληνας, ορθόδοξοι κι αποφασισμένοι να επιτρέψουν στο κακό να εισέλθει μέσα τους για να δοκιμάσουν το καλό, δημιουργώντας  δολοφόνους χωρίς κανένα φόβο απέναντι σε εκκλησία και κοινωνία. Το “Έγκλημα και η Τιμωρία” έδωσε στην παγκόσμια σκέψη έναν νέο ήρωα, ιδεολόγο και σχεδόν ιδεοληπτικό, ο οποίος αποφασίζει για το καλό της ανθρωπότητας να σκοτώσει μία γριά τοκογλύφο. Από εκείνη τη στιγμή όμως ενεργοποιεί ο ίδιος έναν εσωτερικό μηχανισμό  συνείδησης, τύψης και συντριβής γι' αυτό που έκανε. Δεν αντέχει το μέγεθος του πόνου γιατί ουσιαστικά πρόκειται για θέωση, για το απόλυτο δικαίωμα του Θεού να αφαιρεί την ζωή. Όλο το έργο είναι η πορεία από το έγκλημα στην τιμωρία, από την ύβρη στην μετάνοια. Ο Παπαδιαμάντης πήρε όλο αυτό το θηριώδες κείμενο, το μετέφρασε, και χρησιμοποιώντας την υπεροπλία της γλώσσας δημιούργησε όχι ένα απλό σύγγραμα αλλά ένα γλυπτό λόγου, υποδεικνύοντας μας πως αν χάσουμε την γλώσσα μας θα έχουμε τελειώσει οριστικά ως έθνος και ως κράτος. Θεώρησα λοιπόν χρήσιμο αυτή την εποχή να μιλήσουμε, μέσα στο Εθνικό Θέατρο, μ' αυτή την γλώσσα. 

- Μέσα από την εν λόγω παράσταση θέτετε λοιπόν ως άμεση προτεραιότητα την επιστροφή στην γλώσσα...

Ναι. Διότι σήμερα ζούμε σε γλωσσικά γκέτο. Υπάρχουν παιδιά που γνωρίζουν εκατό λέξεις! Τι λέμε, λοιπόν, εμείς; Επιστροφή στη γλώσσα, επιστροφή στην εσωτερικότητα, και επιστροφή στην γραμματική της γλώσσας, παρά το έγκλημα της απώλειας των πολυτονικού. Μέσω της γλώσσας είναι πάρα πολύ απλό να επιστρέψουμε σε μία πνευματικότητα και σε μία εσωτερικότητα που αυτός ο τόπος χρειάζεται σήμερα όσο ποτέ άλλοτε...      
 
- Πώς κρίνετε την μεταφορά των δολοφονιών του Ξηρού στην σκηνή του Εθνικού;

Πρόκειται για μία πρωτοβουλία της καινούριας διεύθυνσης κι ας μιλήσουν εκείνοι γι' αυτό. Αυτό που θέλω εγώ να πω είναι πως στην ίδια σκηνή και στο ίδιο κτήριο, είχα προγραμματίσει τα άπαικτα μονόπρακτα του Τένεσι Ουίλιαμς με τον τίτλο “Paradise”. Έκπληκτος κι απορημένος είδα κι εγώ να ανεβαίνει αυτό το υλικό. Το Εθνικό Θέατρο, ως δημόσιο πολιτισμικό και πολιτιστικό ίδρυμα, είναι ένα πρότυπο παιδείας, πολιτισμού και θεσμικής επάρκειας και οι θεσμοί δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να απολογούνται στον εκάστοτε δολοφόνο...

Info:  “Το έγκλημα και η τιμωρία”- Κτίριο ΤΣΙΛΛΕΡ – Σηνή «ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ». Από Τετάρτη έως και Κυριακή στις 19.00 ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
Αγίου Κωνσταντίνου 22-24 – Αθήνα. Τηλεφωνικό κέντρο: 210 5288100
 

Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Θεατρική διασκευή-σκηνοθεσία -μουσική επιμέλεια: Σωτήρης Χατζάκης 
Σκηνικά: Έρση Δρίνη
Κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ
Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Ανδρομάχη Δαυλού 
Βοηθός σκηνογράφου: Φώτης Μουρτάς
Σχεδιασμός κομμώσεων: Χρόνης Τζήμος
Σχεδιασμός μακιγιάζ: Εύη Ζαφειροπούλου

Διανομή (αλφαβητικά)
Ταβερνιάρης / Κοχ / Εργάτης / Ανδρέας Σεμένοβιτς Λεβεζιατνικώφ / Καλλιτέχνης δρόμου: Νικόλας Αναστασόπουλος
Ζαμέτωφ / Νικολάι: Γιάννης Γούνας
Αλένα Ιβανόβνα / Μάρθα Πετρόβνα Σβιδριγαϊλώφ: Μαρία Διακοπαναγιώτου
Έμπορος / Ξένος / Θυρωρός / Ιερέας / Στρατιώτης: Γιώργος Καρατζιώτης
Κατερίνα Ιβανόβνα: Ταμίλα Κουλίεβα 
Ζωσιμώφ / Άνδρας / Ηλίας Πέτροβιτς: Νίκος Μαγδαληνός
Σόνια Συμεωνόβνα Μαρμελάδωφ: Μελισσάνθη Μάχουτ
Αρκάδιος Ιβάνοβιτς Σβιδριγαϊλώφ: Πέρης Μιχαηλίδης 
Ελισάβετ Ιβανόβνα / Καλλιτέχνης δρόμου / Κορίτσι: Πολυξένη Μυλωνά
Ροδίων Ρωμάνοβιτς Ρασκολνικώφ: Γιάννης Νιάρρος 
Αναστασία: Γιωργιάννα Νταλάρα 
Πορφύριος Πέτροβιτς: Θέμης Πάνου 
Συμεών Ζαχάροβιτς Μαρμελάδωφ: Βασίλης Ρίσβας 
Αυδοτία Ρωμανόβνα: Δανάη Σκιάδη
Πέτρος Πέτροβιτς Λούτζιν: Γρηγόρης Σταμούλης 
Δημήτριος Πρόκοβιτς Ραζουμίκιν: Χάρης Τζωρτζάκης 
Χορός: ο Θίασος


Φωτογράφος της παράστασης: Μαριλένα Σταφυλίδου
Πληροφορίες για τον τύπο: 210 5288111-210.5288164 

https://www.facebook.com/EthnikoTheatro/
https://twitter.com/GNTheatre
https://www.instagram.com/g.n.theatre/