Δέκα χρόνια χωρίς τον Νίκο Κούρκουλο

Ο άγνωστος άνδρας περπάτησε αργά και έφτασε μέχρι τον χώρο όπου υπήρχε το μικρόφωνο: «Με λένε Κίτσο και ήμουν αδελφικός φίλος του Νίκου Κούρκουλου. Συνήθως τα μεσημέρια παίζαμε τάβλι και επειδή, ως γνωστόν, δεν ήθελε να χάνει, το έκλεινε εκνευρισμένος πριν καν προλάβω να τραβήξω έξω τα δάχτυλά μου», είπε. 

Ο Κίτσος δεν ήταν άλλος από το alter ego του άλλοτε καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού. Ο άνθρωπος που επί πολλά χρόνια αφουγκραζόταν τις χαρές, τις λύπες και τους καημούς του Νίκου Κούρκουλου.
Ωστόσο ο Νίκος δεν πολυήθελε να μιλά για τη ζωή του. Ο Κίτσος που τον ήξερε καλά συνήθιζε να λέει ότι ο Νίκος ήταν «Αστραπόγιαννος από γεννησιμιού του». Ισως και να είχε δίκιο, αφού η ζωή του δεν είχε να ζηλέψει τίποτα από ένα ευφάνταστο παραμύθι με χαρές αλλά και πόνο. Γεννημένος σε μια φτωχική οικογένεια, μεγάλωσε στις γειτονιές του Ζωγράφου. Ο πατέρας του, Αλκίνοος, ήταν κουρέας και η μητέρα του, μια δυναμική γυναίκα που στήριζε ψυχή τε και σώματι την οικογένεια. Η καταγωγή του πατέρα του κράταγε από τους Μακράδες της Κέρκυρας. Μέχρι σήμερα υπάρχουν πολλοί Κούρκουλοι στο νησί.

Ο Νίκος, καλλονός από τα παιδικά του χρόνια, αγαπούσε πολύ την μπάλα γι’ αυτό και ασχολήθηκε με το ποδόσφαιρο. Οταν σκόραρε στα γήπεδα όλοι μιλούσαν για ένα τεράστιο ταλέντο που ανθούσε μπροστά από τη σέντρα. Δύο γεγονότα έκαναν το νεαρό αγόρι να ωριμάσει μια ώρα αρχύτερα. Ο πόνος που ήρθε απροσδόκητα και χτύπησε την πόρτα του σπιτικού του. Ο μεγάλος του αδελφός, Ιάκωβος, ο οποίος φημολογείται πως ήταν ακόμη πιο όμορφος από τον Νίκο, είχε σπουδάσει πολιτικός μηχανικός. Κάνοντας, λοιπόν, κάποια μέρα έλεγχο σε μια οικοδομή παραπάτησε, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί, αφήνοντας πίσω του γυναίκα και παιδιά. Η οικογένεια του Ιάκωβου ήταν η μόνιμη έννοια του Νίκου Κούρκουλου μέχρι την ημέρα που έφυγε κι εκείνος από τη ζωή. Ο Κούρκουλος δεν αγαπούσε απλά τα τρία αδέλφια του, τα λάτρευε. Συνήθως, λένε, όπου υπάρχει πολλή αγάπη ακολουθεί και ένα απρόσμενο χτύπημα της μοίρας. Ποιο είναι αυτό; O άλλος αδελφός του, ο Σπύρος, είχε μπαρκάρει για τα καράβια και σε κάποιο ναυάγιο χάθηκε και δεν βρέθηκε ποτέ. Μάλιστα στην οικογένεια υπήρχε ο μόνιμος πόνος ότι τον Σπύρο δεν τον βρήκαν, δεν τον έθαψαν και δεν τον έκλαψαν. Στενός φίλος του Νίκου Κούρκουλου θυμάται σήμερα: «Ο Νίκος μυήθηκε στον πόνο από πολύ μικρός. Ουσιαστικά δεν ξεπέρασε ποτέ τον χαμό των αδελφών του. Ειδικά του Σπύρου. Η μάνα του περίμενε μπας και ανοίξει μια μέρα η πόρτα και μπει ξαφνικά μέσα ο γιος της, ενώ ο Νίκος όταν έβλεπε κάνα μοναχικό άνθρωπο να περπατά αργά ή να στέκεται σε καμιά γωνιά του δρόμου τον κοιτούσε με την ελπίδα να αναγνωρίσει στο πρόσωπό του εκείνο του Σπύρου».


Στο Εθνικό Θέατρο, στο οποίο πήγε αφού το σαράκι να γίνει ηθοποιός τον έτρωγε από μικρό, τον ανακάλυψε και τον βοήθησε το ιερό τέρας της Τέχνης Μάνος Κατράκης. Το ταλέντο του, σε συνδυασμό με την ομορφιά, την αρρενωπότητα και τη φωτογένεια, του άνοιξε διάπλατα τις πόρτες του σινεμά. Ακολούθησε το θέατρο και η αποθέωση του κόσμου. Ο Νίκος Κούρκουλος ήταν πλέον σταρ. Οι κινηματογραφικές εταιρείες έδιναν αγώνα για ένα συμβόλαιο μαζί του και οι ταινίες ξεπερνούσαν σε εισιτήρια κάθε ρεκόρ. Τα νεαρά κορίτσια έσπαγαν τις πόρτες εισόδου στα θέατρα για ένα αυτόγραφο του Ελληνα Μάρλον Μπράντο. 

Συγγενείς, φίλοι και άνθρωποι της τέχνης παραβρέθηκαν στην εκδήλωση μνήμης του Νίκου Κούρκουλου

Η Μελίτα και ο Ελληνας Μάρλον Μπράντο

Το 1964, στην παράσταση «Γειτονιά των αγγέλων», στην οποία συμπρωταγωνιστεί με την Τζένη Καρέζη, γνώρισε τη Μελίτα Κουτσογιάννη, που ήταν θαυμάστριά του. Η κόρη της μεγαλοαστικής οικογένειας που δραστηριοποιούνταν στο εμπόριο είχε πάει να τον συγχαρεί στα καμαρίνια. Ο Νίκος Κούρκουλος την ερωτεύθηκε παράφορα και πολύ σύντομα προχώρησαν σε σχέση και γάμο. Οταν η οικογένεια της Μελίτας έπεσε έξω οικονομικά με αποτέλεσμα να χρεοκοπήσει, ο Νίκος Κούρκουλος τη συγκίνησε όσο τίποτε αγοράζοντάς της και πάλι το πατρικό της σπίτι στη Φωκίωνος Νέγρη. Αυτό το σπίτι πουλήθηκε μετά από χρόνια και με τα χρήματά του απέκτησε το θέατρο «Κάππα» στην Κυψέλη.

Μελίτα και Νίκος πορεύτηκαν στη ζωή ερωτευμένοι και ευτυχισμένοι. Η Μελίτα ακολουθούσε τον άνδρα της παντού και πάντα. Ακόμη και στην Αμερική όπου ταξίδεψε μαζί με τη Μελίνα και τον Ντασσέν πρωταγωνιστώντας στο θεατρικό «Ιλια Ντάρλινγκ». Στην Αμερική ο Κούρκουλος αποθεώθηκε. Σήμερα συνάδελφοί του θυμούνται: «Ο κόσμος συνωστιζόταν φωνάζοντας ρυθμικά το όνομά του. Εμφανιζόταν με μια πλεκτή μπλούζα και τα κορίτσια από κάτω παραληρούσαν. Δέχτηκε πολλές προτάσεις για να μείνει στην Αμερική. Για εκείνον, όμως, προείχε πάντα η οικογένεια. Υπήρξε ένας αφοσιωμένος σύζυγος και τρυφερός πατέρας». Στη ζωή του άλλωστε είχε ήδη μπει το πρώτο του παιδί, ο Αλκις, στο οποίο είχε αδυναμία καθότι διέθετε το μικρό όνομα του πατέρα του Αλκίνοου.

Στην Ελλάδα ο Κούρκουλος επέστρεψε με άλλα όνειρα. Βλέπετε ο Κατράκης και ο Ντασσέν ήταν αρκετοί για να του αλλάξουν ρότα. Το σινεμά το είχε χορτάσει και διψούσε για έργα λιγότερο εμπορικά, με ειδικό βάρος.  Στο θέατρο «Κάππα» εναπόθεσε όλες τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες. Εχοντας τη Μελίτα στον γενικό συντονισμό των παραγωγών και κάποιες φορές βοηθό σκηνοθέτη, ανέβασε ποιοτικές παραστάσεις για τις οποίες συζητά ακόμη όλη η καλλιτεχνική Αθήνα. Οι παραστάσεις του «Κάππα» έγιναν σημείο αναφοράς για τον πολιτισμό της χώρας. Ο Νίκος Κούρκουλος μπορεί να έγινε γνωστός από τον ελληνικό κινηματογράφο, στόχευε όμως στο να πάει τη χώρα καλλιτεχνικά παρακάτω. Γι’ αυτό και δεν ήθελε να παίζει κάθε σεζόν. Επαιζε μόνο όταν ανακάλυπτε κάποιο θεατρικό που άξιζε να του αφοσιωθεί. Συνεργάτες του στο θέατρο παραδέχονται ότι ο Νίκος Κούρκουλος υπήρξε ο πιο μυρωδάτος θεατράνθρωπος. Στο έργο «Ψηλά από τη γέφυρα» άλλαζε δέκα ίδια πουκάμισα στη σκηνή για να είναι πάντα καθαρός. Μέχρι σήμερα θυμούνται ότι περπατούσε και μοσχοβολούσε καθαριότητα. Αλλά και καθαρότητα. Μια καθαρότητα που είχε ως χαρακτήρας αλλά και ως ψυχή.

Στην εκδήλωση για τον Νίκο Κούρκουλο παραβρέθηκαν η σύντροφος της ζωής του Μαριάννα Λάτση, αλλά και τα παιδιά του Εριέττα και Αλκις

Η Μαριάννα Λάτση

Ο Νίκος Κούρκουλος ζούσε μια ήρεμη οικογενειακή ζωή που απείχε παρασάγγας από εκείνες άλλων καλλιτεχνών. Δεν αρεσκόταν στην προβολή, στην κοινωνική ζωή και την περιττή δημοσιότητα. Η ζωή του ήταν μόνο τέχνη και οικογένεια. Να, όμως, που η μοίρα έπαιξε και πάλι το παιχνίδι της, αυτή τη φορά για καλό. Στη διάρκεια μιας γενικής δοκιμής στην Επίδαυρο γνωρίζεται με τη Μαριάννα Λάτση. Ο ίδιος είχε πει παλαιότερα σχετικά με αυτό το γεγονός: «Την είδα να κατεβαίνει τα σκαλιά της Επιδαύρου και μαγνητίστηκα. Ηταν σαν αερικό, μαγεύτηκα. Η ματιά μου έμεινε πάνω της για ώρα. Είναι αυτά τα απρόσμενα της ζωής που σου χτυπούν την πόρτα απροειδοποίητα».

Η Μαριάννα Λάτση είναι ο άνθρωπος που του έδωσε την ευκαιρία για μια δεύτερη ζωή. Η γυναίκα που τον ενέπνευσε για μια δεύτερη καριέρα αλλά και οικογένεια. Οταν επί υπουργίας Μελίνας Μερκούρη του έγινε πρόταση να αναλάβει καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, η Μαριάννα ήταν εκείνη που τον παρακίνησε να δεχτεί. Μαθημένος από τη δυναμική μητέρα του, ο Νίκος Κούρκουλος ήθελε πάντα μια δυναμική γυναίκα στο πλευρό του. Και την είχε ξαναβρεί στο πρόσωπο της Μαριάννας Λάτση.

Ως καλλιτεχνικός διευθυντής, με βοηθό τον Διαγόρα Χρονόπουλο, έκανε ριζικές αλλαγές στο Εθνικό. Βοήθησε να αλλάξει το πεπαλαιωμένο καθεστώς της μονιμότητας, φέρνοντας στο Εθνικό Θέατρο νέο αίμα ηθοποιών και μια άλλη οπτική στην επιλογή των έργων. Ο Κούρκουλος άφησε το στίγμα του με ψυχή και πάθος. Οταν κατά το παρελθόν σε κάποια συνέντευξή του ο Φωκάς Ευαγγελινός ρωτήθηκε για το ποιοι άνθρωποι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη ζωή του, είπε: «Ο Nίκος Κούρκουλος, ο οποίος μου άνοιξε την πόρτα του Εθνικού. Είχε έρθει σε κάποια πρόβα, αλλά καθόταν στα σκοτεινά και κανείς δεν τον είχε αντιληφθεί. Κάποια στιγμή ήρθε κάποιος από το θέατρο και μου είπε ότι με ζητούσε ο Νίκος Κούρκουλος. Είχα την αίσθηση ότι θα μου έκανε παρατήρηση, αλλά, αντιθέτως, εκείνος μου πρότεινε να διδάξω στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Ο Κούρκουλος ήταν ο άνθρωπος που μου έδωσε τη μεγάλη ευκαιρία. Οπως έκανε άλλωστε και με άλλους. Νομίζω ότι σπάνια το θέατρο συνάντησε έναν τόσο δοτικό άνθρωπο όσο αυτός». Αλλά και ο νυν διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, Στάθης Λιβαθινός, θα δηλώσει στο Τhe Toc: «O Nίκος Κούρκουλος είναι αδιαμφισβήτητα ο αναμορφωτής του Εθνικού Θεάτρου. Σε εκείνον οφείλεται το ότι σήμερα μπορούμε να προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα Εθνικό Θέατρο εφάμιλλο των μεγάλων θεατρικών οργανισμών της Ευρώπης και του κόσμου όλου. Τον ευχαριστούμε από τα βάθη της καρδιάς μας».

Ο γιος του Νίκου και της Μαριάννας, Φίλιππος Κούρκουλος



Με τη Μαριάννα Λάτση ο Νίκος Κούρκουλος άλλαξε κεφάλαιο στη ζωή του, απολαμβάνοντας μια πιο κοινωνική καθημερινότητα. Μέσα στο κτήμα της οικίας Λάτση έχτισαν το σπίτι τους και άρχισαν να δέχονται τους ελάχιστους φίλους τους. Ο Κούρκουλος αρνιόταν να κυκλοφορεί με προσωπική ασφάλεια, όπως συνήθιζε η νέα του οικογένεια, και εξακολουθούσε να απολαμβάνει τον ίλιγγο της ασφάλτου τρέχοντας στα βόρεια προάστια με τη μηχανή του. Ο γιος της Μαριάνας Λάτση, ο Πάρις, είναι μικρός και παρόλο που μεγαλώνει με τον πατέρα του, Γρηγόρη Κασιδόκωστα, ο Νίκος Κούρκουλος τον δέχεται με τρυφερότητα σαν παιδί του. Το ίδιο κάνει και η Μαριάννα για τον Αλκι και τη Μελίτα. Οταν στη ζωή της οικογένειας μπήκαν η Εριέττα και ο Φίλιππος, ο οποίος είναι κυριολεκτικά ίδιος με την πατέρα του, οι γονείς τους δημιούργησαν τις προϋποθέσεις που έπρεπε ώστε όλα τα αδέλφια να είναι αγαπημένα.

Το βράδυ που το Εθνικό Θέατρο τίμησε τον καλλιτεχνικό διευθυντή και αναμορφωτή του (με ομιλίες και αποσπάσματα από την κινηματογραφική και θεατρική καριέρα του), όλα τα παιδιά του Νίκου Κούρκουλου ήταν εκεί. Χαρακτηριστική είναι η φωτογραφία όπου η Μαριάννα Λάτση αγκαλιάζει την κόρη του Μελίτα και ο Αλκις φιλά στοργικά την Εριέττα στο κεφάλι.  
Η αρρώστια δυστυχώς χτύπησε την πόρτα του Νίκου Κούρκουλου απρόσμενα, υπενθυμίζοντάς του ότι μάλλον τίποτα σ' αυτή τη ζωή δεν είναι δεδομένο. Οι αφόρητοι πόνοι, όμως, δεν τον εμπόδισαν καθόλου να παραβρεθεί στον γάμο της Μελίτας στις Σπέτσες το 2003. Οι καλεσμένοι τον θυμούνται ακόμη να χορεύει μαζί της πολύ συγκινημένος.

Είχε πλήρη επίγνωση της κατάστασής του. Ολες του τις ελπίδες τις είχε εναποθέσει σε έναν και μόνο, στον Θεό! Απειρες φορές είχε πάει για προσκύνημα στην Τήνο, τόπο καταγωγής της μητέρας του, ενώ και στο εκκλησάκι της οικίας Λάτση έμενε μόνος του για ώρες. Για τις θεραπείες του αναφερόταν μόνο στους πολύ δικούς του ανθρώπους. Ελεγε μάλιστα ότι οι πόνοι ήταν μια σκέτη κόλαση. Με τη βοήθεια της συντρόφου του Μαριάννας και λίγων καλών του φίλων το πάλευε όσο μπορούσε. Αλλωστε ο Νίκος ήξερε να δίνει μάχες και να τις κερδίζει. «Ο καημός του ήταν ότι η Εριέττα και ο Φίλιππος ήταν πολύ μικρά και δεν θα προλάβαινε να τα καμαρώσει», λέει άνθρωπος από το κοντινό του περιβάλλον, και συμπληρώνει: «Ηθελε να τα δει να ανθίζουν όπως και τα δύο μεγαλύτερα παιδιά του. Δεν ανησυχούσε για το μέλλον τους, όμως, γιατί ήξερε καλά ότι η Μαριάννα είναι μια εξαιρετική μητέρα που θα τα μεγαλώσει με περίσσια αγάπη και φροντίδα. Ο Νίκος Κούρκουλος ήταν πολύ ερωτευμένος με τη Μαριάννα, γι’ αυτό και έφυγε από τη ζωή έχοντας το όνομά της στα χείλη του».

Ο Αλκις και το DNA της εντιμότητας και της σεμνότητας

Λένε ότι οι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία για μια ευτυχισμένη ζωή. Ο Νίκος Κούρκουλος, αυτός ο μύθος που η ζωή του έδωσε αλλά και του πήρε κιόλας, υπήρξε από τους τυχερούς που έζησαν δύο ευτυχισμένες ζωές σε μία. Η Μελίτα και η Μαριάννα ήταν γι’ αυτόν η κινητήριος δύναμη προκειμένου να δημιουργήσει, να δώσει το στίγμα του, να ξεχωρίσει. Το λαϊκό παιδί από τις γειτονιές του Ζωγράφου απέδειξε τι σημαίνει να νιώθεις μέχρι και στο τελευταίο σου κύτταρο την τέχνη, να βοηθάς τον συνάνθρωπό σου χωρίς να επιζητάς την αυτοπροβολή, να δίνεις ευκαιρίες στους νέους ανθρώπους, να διαθέτεις για τους πολλούς το star quality, αλλά για τους δικούς σου να είσαι απλά ένας τρυφερός σύντροφος και στοργικός πατέρας.

Ο Αλκις Κούρκουλος όταν είχε ερωτηθεί για τον πατέρα του είχε πει: «Κληρονόμησα από εκείνον πολλά στοιχεία που τα κουβαλώ στο DNA μου, όπως την εντιμότητα, τη σεμνότητα και την παντελή έλλειψη μισαλλοδοξίας. Ηταν υπέρμαχος της άποψης πως ό,τι και να κάνεις, εντέλει σε βαθμολογεί το σανίδι. Ο κόσμος είναι ο μεγαλύτερος κριτής».

Κάποιοι άνθρωποι περνούν από τη ζωή και όταν φύγουν, το στίγμα τους παραμένει εκεί. Δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του Νίκου Κούρκουλου υπάρχουν πράγματα που τον θυμίζουν. Θεατρικά που ανέβηκαν με πολύ ρίσκο, εμφανίσεις στην Επίδαυρο, συνομιλίες και καινοτόμες ιδέες στο Εθνικό. Αλλα και ένα κοινωνικό έργο που στην Ελλάδα της κρίσης αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Την πρώτη κιόλας ημέρα λειτουργίας του Κέντρου Ημερήσιας Νοσηλείας «Νίκος Κούρκουλος» που έφτιαξε στη μνήμη του η γυναίκα της ζωής του Μαριάννα Λάτση και άνοιξε πρόσφατα τις πόρτες του, έγιναν πέντε χειρουργεία και δώδεκα χημειοθεραπείες σε συνανθρώπους μας.





«Την είδα να κατεβαίνει τα σκαλιά της Επιδαύρου και μαγνητίστηκα. Ηταν σαν αερικό, μαγεύτηκα», έλεγε για τη Μαριάννα, τη γυναίκα της ζωής του


Η Μελίτα Κούρκουλου με τον Μενέλαο Κυριακόπουλο και τα παιδιά τους