Καλοκαίρι στο Σταύρος Νιάρχος: Το πρόγραμμα της Εθνικής Βιβλιοθήκης στο Summer Nostos

Οι εκδηλώσεις «Λόγος 4» της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος εντάσσονται στο Summer Nostos Festival, που πραγματοποιείται σε διοργάνωση και με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος με ελεύθερη είσοδο για όλους. Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται από τη Δευτέρα 18 Ιουνίου έως την Κυριακή 24 Ιουνίου 2018, στις νέες εγκαταστάσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Πρόκειται για επτά εκδηλώσεις, με ευρύ φάσμα θεμάτων από την Ιστορία και τη Λογοτεχνία ως την Αρχιτεκτονική και τον Κινηματογράφο.

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων Λόγου επιμελείται ο Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, Σταύρος Ζουμπουλάκης.

Πρόγραμμα εκδηλώσεων

Δευτέρα 18 Ιουνίου
100 χρόνια από το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλάζοντας τόπους:  μετακινήσεις και μετατοπίσεις στον καιρό του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου



Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι ένα ορόσημο. Από το 1914 έως το 1918, εκατομμύρια άνθρωποι πολέμησαν και σκοτώθηκαν, αυτοκρατορίες κατέρρευσαν, νέα κράτη αναδύθηκαν και νέα σύνορα ορίστηκαν, η επαγγελία της σοσιαλιστικής επανάστασης έγινε πράξη σε μία μεγάλη χώρα, οι μνήμες και οι συνειδήσεις των ανθρώπων χαράχτηκαν για πάντα από το βίωμα και τις συνέπειες αυτού του πολέμου. Ταυτόχρονα όμως ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος υπήρξε η γενεσιουργός αιτία γιγάντιων διαστάσεων μετακινήσεων. Μετακινήσεις προσφύγων και στρατιωτών, κυνηγημένων από τον πόλεμο και αυτουργών του πολέμου, οι οποίες επηρέασαν όλες τις εκφάνσεις της ζωής του ανθρώπου. Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τη λήξη του πολέμου, σε μία συζήτηση αφιερωμένη στις εξ ανάγκης και διατεταγμένες πληθυσμιακές μετακινήσεις, θα επιχειρηθεί να ανιχνευτούν κάποιες από τις όψεις τους, ενδεχομένως κάπως αναπάντεχες, ενδεικτικές όμως των επιπτώσεων του «Μεγάλου Πολέμου».

Ομιλητές:
Έλλη Λεμονίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Πατρών: Μετακινήσεις ατόμων και πληθυσμών: διεθνείς και ελληνικές πτυχές ενός παραγνωρισμένου φαινομένου του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Λένα Κορμά, Επιστημονικό μέλος, Γαλλική Σχολή Αθηνών: Μετακινήσεις πληθυσμών και μολυσματικές ασθένειες στην Ελλάδα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Έφη Γαζή, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου: «Αποικιακά στρατεύματα» στην Ευρώπη του Α' Παγκόσμιου Πολέμου.

Συντονιστής:
Δημήτρης Δημητρόπουλος, Μέλος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.


Τρίτη  19 Ιουνίου
Ποιητές και συγγραφείς της Ευρώπης στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο
Τεράστιος είναι ο αριθμός των συγγραφέων που πήραν μέρος στον Μεγάλο Πόλεμο, ορισμένοι από αυτούς στην πρώτη γραμμή, και πάρα πολλοί εκείνοι που σκοτώθηκαν.
Η Εταιρία συγγραφέων - πολεμιστών της Γαλλίας εξέδωσε λίγα χρόνια μετά τον πόλεμο μια πεντάτομη Ανθολογία συγγραφέων που σκοτώθηκαν στον πόλεμο, καταμετρώντας 525 θανάτους. Μέγας είναι επίσης ο αριθμός εκείνων που τους έκανε συγγραφείς η εμπειρία του πολέμου και τους οδήγησε να γράψουν ημερολόγια, μαρτυρίες ή επιστολές στους δικούς τους. Το τεράστιο αυτό συγγραφικό κύμα θα το ανακόψει ουσιαστικά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, που η φρίκη γεννάει μια απείρως μεγαλύτερη λογοτεχνία που συνεχίζεται αδιάκοπα ως σήμερα.

Ομιλητές:
Διονύσης Καψάλης, Μέλος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος: O έλεος του πολέμου.
Μαρία Νικολοπούλου, Μέλος Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού, Τμήμα Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο: Οι Έλληνες στρατιώτες-συγγραφείς του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και η μαρτυρία ως αμφισβήτηση.
Κώστας Καραβίδας, Τμήμα Περιοδικών, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος: Η ζωή εν τάφω του Μυριβήλη: μια ηθική ανάγνωση.

Συντονίστρια:
Μαρία Γεωργοπούλου, Μέλος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.


Τετάρτη 20 Ιουνίου
1968: Η Άνοιξη της Πράγας



Το 1968 ήταν χρονιά μεγάλων κινητοποιήσεων, της νεολαίας κυρίως, σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Φέτος, πενήντα χρόνια μετά, τα φώτα της δημοσιότητας πέφτουν στον γαλλικό Μάη. Επιλέξαμε να στρέψουμε αλλού την προσοχή μας και να συζητήσουμε την Άνοιξη της Πράγας, τις ιδέες, τις προσδοκίες και τις διαψεύσεις της. Η Άνοιξη της Πράγας πάντως δεν αφορά μόνο την Τσεχοσλοβακία, αφορά όλη την Ευρώπη. Επηρέασε όλες τις πολιτικές συζητήσεις της εποχής και έθεσε σκληρά ερωτήματα στα δυτικά κομμουνιστικά κόμματα, που μπορούν να συνοψιστούν στο εξής ένα: πόσο συμβατό είναι το κομμουνιστικό σύστημα με τη δημοκρατία. Η Άνοιξη της Πράγας και η αιματηρή καταστολή της αφορούν και την Ελλάδα της δικτατορίας, αφού έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διάσπαση του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος.

Ομιλητές:
Θανάσης Γιαλκέτσης, Δημοσιογράφος, Συγγραφέας: Η ανθοφορία μιας Άνοιξης που τη διαδέχτηκε μακρύς Χειμώνας.
Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Πολιτικός Μηχανικός: Η επίδραση της Άνοιξης της Πράγας στα κομμουνιστικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης.
Γιάννης Βούλγαρης, Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο: Το τόλμημα μιας αδύνατης μεταρρύθμισης;

Συντονιστής:
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.


Πέμπτη 21  Ιουνίου
Ας διαβάσουμε επιτέλους στη γλώσσα μας την Αινειάδα του Βιργιλίου
Η Αινειάδα του Βιργιλίου (70-19 π.Χ.) αφηγείται την πορεία των προσφύγων της Τροίας προς την Ιταλία, όπου ο Αινείας θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις της ιστορικής Ρώμης. Το έπος χτίζεται με τα ομηρικά υλικά της Ιλιάδας και της Οδύσσειας αλλά ταυτόχρονα γίνεται όχημα «εθνικής» και εξουσιαστικής ιδεολογίας από έναν ποιητή που εορτάζει την ιστορική προοπτική του imperium χωρίς να παραγνωρίζει τις ανθρώπινες «παράπλευρες απώλειες».
Ο ιδεολογικός εμπλουτισμός της ομηρικής φόρμας άφησε την Αινειάδα ανοιχτή σε αλλεπάλληλες οικιειοποιήσεις από χριστιανούς, ιμπεριαλιστές, αποικιοκράτες, φασίστες και ουμανιστές. Δυσδιάκριτη στον ελληνικό πολιτισμικό χώρο, η Αινειάδα, όπως είπε ο Έλιοτ, είναι το πιο κλασικό έπος της Ευρώπης και ο Βιργίλιος ένας από τους «Πατέρες της Δύσης».

Ομιλία:
Θεόδωρος Παπαγγελής, Καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών: Η Αινειάδα του Βιργιλίου: Υπάρχουν νεότερα από το Δυτικό Μέτωπο.

Ανάγνωση:
Δημήτρης Λιγνάδης, Ηθοποιός.


Παρασκευή 22 Ιουνίου
Δημήτρης Πικιώνης (1887-1968): o αρχιτέκτονας, ο ζωγράφος, ο στοχαστής



Τιμώντας την μνήμη του Δημήτρη Πικιώνη επ’ ευκαιρία των 50 χρόνων από τον θάνατό του (1968) η εκδήλωση θα δοκιμάσει να πεί «γιατί, χωρίς τον Πικιώνη, ο τόπος έγινε φτωχότερος» (Ζ. Λορεντζάτος, Ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Πικιώνης-Α’).

Ο Πικιώνης - αυτό είναι ευρύτατα γνωστό - ήταν αρχιτέκτονας. Έμπρακτοι στοχασμοί, οι διαμορφώσεις των χώρων γύρω από την Ακρόπολη και τον λόφο του Φιλοπάππου, η παιδική χαρά στη Φιλοθέη, ό,τι με προσωπική φροντίδα έκτισε, πιστοποιούν μια σπάνια ποιότητα αρχιτεκτονικής σκέψης και πράξης.

Μεγάλος αυτοδίδακτος, – αυτό είναι λιγότερο γνωστό- στην αρχιτεκτονική έρχεται και εμβαθύνει με το βλέμμα και την αίσθηση του ζωγράφου: μαθητής του Παρθένη, φίλος του De Chirico και του Μπουζιάνη, με νοητούς οδηγούς τον Cézanne και τους ανώνυμους Έλληνες λαϊκούς τεχνίτες σχεδιάζει και ζωγραφίζει αδιάκοπα, , προσπαθώντας να βάλει στην εικόνα το αιώνιο και θεμελιακό.

Ο Πικιώνης ήταν κυρίως - αυτό είναι ελάχιστα γνωστό - μια μεγάλη πνευματική προσωπικότητα, ένας βαθύς στοχαστής ενός καιρού κρίσιμων μεταβάσεων και μετατοπίσεων. Τα κείμενά του, οι καταγεγραμμένες ομιλίες του ακόμη σήμερα φωτίζουν, αφυπνίζουν, καθοδηγούν.

Η εκδήλωση, διερευνώντας τις τρείς αυτές αξεχώριστες διαστάσεις του ανθρώπου, θα προσπαθήσει να αναστοχαστεί τον μύθο του, να σκιαγραφήσει το πνευματικό αποτύπωμα του μεγάλου αυτού Έλληνα που «ελιμπίσθηκε το ανέφικτο».

Χαιρετισμός:
Αγνή Πικιώνη.

Ομιλητές:
Δημήτρης Φιλιππίδης, Aρχιτέκτων, Ομότιμος καθηγητής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο: O αρχιτέκτονας.
Αντώνης Κωτίδης, Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης: O ζωγράφος.
Μάρω Καρδαμίτση - Αδάμη, Ομότιμη Καθηγήτρια, Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου: Ο «Μύθος» Δημήτρης Πικιώνης.

Συντονιστής:
Μάνος Δημητρακόπουλοs, Αντιπρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.

Σάββατο  23 Ιουνίου
Ίνγκμαρ Μπέργκμαν (1918-2007): Η Σιωπή του Θεού και οι Φωνές των Ανθρώπων.



Η εκατονταετηρίδα από τη γέννηση του Μπέργκμαν στάθηκε αφορμή, σε όλο τον κόσμο, να ξαναδούμε τις ταινίες του και να συζητήσουμε το έργο του. Η Εθνική Βιβλιοθήκη δεν έχει το περιθώριο για μια συνολική ρετροσπεκτίβα του έργου του και αρκείται να προβάλει την «Τριλογία της σιωπής», 1961-1963 (Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη, Οι μεταλαμβάνοντες, Η σιωπή). Γιος λουθηρανού πάστορα επηρεάζεται καθοριστικά από τη αυστηρή ζωή στο πρεσβυτέριο. Πολλά έργα του φέρουν έντονα τα ίχνη της θρησκευτικής αγωγής του, θέτουν εναγώνια το ζήτημα της πίστης και αναμετριούνται με τη σιωπή του Θεού. Παράλληλα, και από το Πάθος (1969) και έπειτα αποκλειστικά, το βλέμμα του (δηλαδή ο φακός του) είναι στραμμένο στις ανθρώπινες σχέσεις, στη ζωή του ζευγαριού, στην ανθρώπινη μοναξιά, στο νόημα και τις ματαιώσεις της ζωής.

Προβολή ταινιών: Η «Τριλογία της σιωπής»: Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη (91’), Οι μεταλαμβάνοντες (81’) και Η σιωπή (105’). Οι ταινίες θα προβάλλονται διαδοχικά και επαναλαμβανόμενα στην αίθουσα του Πύργου Βιβλίων, στο ισόγειο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, το Σάββατο 23.6.2018, από τις 10:00 έως τις 17:30 και από τις 21:30 έως τις 02:30.

Ομιλητές:
Γιάννης Μπακογιαννόπουλος, Κριτικός Κινηματογράφου: Φως μέσα στο έρεβος:  Από τον Καθρέφτη στην Περσόνa.
Ορέστης Ανδρεαδάκης, Διευθυντής Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Αναζητώντας τον Ίνγκμαρ μετά τον Μπέργκμαν.
Ηλίας Γιαννακάκης, Σκηνοθέτης: Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν ως ντοκουμέντο των ταινιών του.
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Ελλάδος: Η πίστη στον Θεό ως αρρώστια.

Συντονιστής:
Φίλιππος Τσιμπόγλου, Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.


Κυριακή 24 Ιουνίου
Διάλεξη της Averil Cameron με θέμα: Βυζάντιο και Χριστιανισμός
Στη διάλεξή της, η Dame Έιβεριλ Κάμερον, επιφανής ιστορικός της Ύστερης Αρχαιότητας και του Βυζαντίου, θα αναπτύξει μια θεώρηση της Βυζαντινής Χριστιανοσύνης στην πολυπλοκότητα και τις διακριτές μορφές της. Η Dame Έιβεριλ Κάμερον είναι ομότιμη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και Μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας, και έχει συγγράψει δεκάδες βιβλία και άρθρα που φωτίζουν σε βάθος ποικίλες όψεις της Βυζαντινής ιστορίας.

Παρουσίαση - Συντονισμός:
Μανόλης Παπουτσάκης, Διευθυντής του Δελτίου Βιβλικών Μελετών.


Πληροφορίες
Δευτέρα 18 Ιουνίου - Κυριακή 24 Ιουνίου 2018
Ώρα 18.30 - 20.30
Είσοδος ελεύθερη
Πύργος Βιβλίων (ισόγειο)
Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος