Μεγάλη ανακάλυψη: Λίθινα εργαλεία άνω των δύο εκατ. χρόνων στην Αλγερία

Οι αρχαιότερες ενδείξεις λίθινων εργαλείων που έχουν ποτέ βρεθεί στη Βόρεια Αφρική, ανακαλύφθηκαν στην Αλγερία και χρονολογούνται πριν από 1,9 έως 2,4 εκατομμύρια χρόνια, περίπου μισό εκατομμύριο χρόνια αρχαιότερα από αυτά που ήσαν γνωστά μέχρι σήμερα.

Η ανακάλυψη, η οποία παρουσιάσθηκε στο περιοδικό "Science", έγινε στην τοποθεσία Αΐν Μπουσερίτ, στα υψίπεδα της ανατολικής Αλγερίας, από ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον καθηγητή Μοχάμεντ Σαχνουνί του Εθνικού Κέντρου Ερευνών για την Ανθρώπινη Εξέλιξη (CENIEH) της Ισπανίας.

Οι επιστήμονες από πολλές χώρες (Αλγερία, Ισπανία, Γαλλία, Αυστραλία), ανακάλυψαν αφενός πρωτόγονα λίθινα εργαλεία και αφετέρου απολιθωμένα οστά ζώων που έφεραν εγκοπές από κοφτερά πέτρινα εργαλεία. Τα εργαλεία ήσαν κυρίως πέτρες με κοφτερές άκρες που οι πρόγονοί μας μάζευαν από τις κοίτες γειτονικών μικρών ποταμών.

Τα οστά προέρχονται από μια μεγάλη ποικιλία ζώων της σαβάνας, όπως μαστόδοντα, ελέφαντες, άλογα, ρινόκερους, ιπποπόταμους, αντιλόπες, χοίρους, ύαινες, κροκόδειλους κ.ά.. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι πρόγονοι του ανθρώπου, πέρα από κάθε αμφιβολία, έτρωγαν το μεδούλι και το κρέας από όλα τα ζώα που μπορούσαν να βρουν μπροστά τους. Δεν είναι ακόμη σαφές αν κυνηγούσαν κιόλας ή αν απλώς περιορίζονταν να τρώνε πτώματα.

Η ανακάλυψη δείχνει ότι οι πρόγονοι του ανθρώπου είχαν επεκταθεί στη βόρεια Αφρική, από την ανατολική Αφρική που θεωρείται η κοιτίδα της ανθρωπότητας, πολύ νωρίτερα από ό,τι πίστευαν έως τώρα οι αρχαιολόγοι και οι παλαιοανθρωπολόγοι. Η εναλλακτική εξήγηση είναι ότι η παραγωγή και η χρήση λίθινων εργαλείων είχε αναπτυχθεί παράλληλα στην ανατολική και στη βόρεια Αφρική και δεν επεκτάθηκε από την πρώτη στη δεύτερη.

Η ιστορική πρώτη ανακάλυψη ευρημάτων ηλικίας 1,8 εκατ. ετών στην ανατολική Αφρική είχε γίνει πριν από 50 περίπου χρόνια από τον παλαιοανθρωπολόγο Μ. Λίκι στην περιοχή Ολντουβάι της Τανζανίας. Στη συνέχεια ανακαλύφθηκαν άλλα ευρήματα στην Αιθιοπία και στην Κένυα, με πιο διάσημη τη «Λούσι» στην αιθιοπική περιοχή Αφάρ. Πιο πρόσφατα έχουν γίνει παρόμοιες ανακαλύψεις στη νότια Αφρική και μόλις τώρα γίνεται κάτι ανάλογο στη βόρεια Αφρική.

Τα αρχαιότερα οστά ζώων με σημάδια πάνω τους από λίθινα εργαλεία, τα οποία έχουν βρεθεί στην ανατολική Αφρική, στην περιοχή Γκόνα της Αιθιοπίας, χρονολογούνται προ περίπου 2,6 εκατομμυρίων ετών. Συνεπώς τα ευρήματα της Αλγερίας είναι σχεδόν εξίσου παλαιά με τα αιθιοπικά.

«Τα αρχαιολογικά ευρήματα στο Αΐν Μπουσερίτ, τα οποία είναι τεχνολογικά παρόμοια με εκείνα στη Γκόνα, δείχνουν ότι οι πρόγονοί μας είχαν εξαπλωθεί σε όλες τις γωνιές της Αφρικής και όχι μόνο στην ανατολική Αφρική. Τα στοιχεία από την Αλγερία αλλάζουν πλέον την προηγούμενη αντίληψη ότι η ανατολική Αφρική υπήρξε το λίκνο της ανθρωπότητας. Στην πραγματικότητα, όλη η Αφρική ήταν το λίκνο», δήλωσε ο δρ Σαχνούνι.

Όπως είπε, το πιο ενδιαφέρον ερώτημα είναι ποιός κατασκεύασε τα λίθινα εργαλεία του Αΐν Μπουσερίτ, καθώς μέχρι στιγμής δεν έχουν βρεθεί στη βόρεια Αφρική τα απολιθώματα κάποιου τόσο παλαιού προγόνου του ανθρώπου, μέλους του ευρύτερου γένους Homo. Όμως στο Τσαντ, στη νότια Σαχάρα, σε απόσταση 3.000 χιλιομέτρων από την ανατολική Αφρική, έχουν ανακαλυφθεί απολιθώματα ενός Αυστραλοπίθηκου ηλικίας 3,3 εκατομμυρίων ετών, περίπου συνομήλικου της «Λούσι» (3,2 εκατ. έτη).

Σύμφωνα με τον Σαχνούνι, «πιθανώς αυτοί οι Αυστραλοπίθηκοι περιπλανούνταν στη Σαχάρα και οι απόγονοί τους ίσως είναι αυτοί που άφησαν τις αρχαιολογικές 'υπογραφές' που τώρα ανακαλύφθηκαν στην Αλγερία, ηλικίας 2,4 εκατ. ετών, σχεδόν σύγχρονες με εκείνες της ανατολικής Αφρικής».

Οι επιστήμονες θεωρούν πολύ πιθανό ότι η Σαχάρα αποτελεί ένα πλούσιο «αποθετήριο» απολιθωμάτων, αλλά η τεράστια και αφιλόξενη έκτασή της έχει εμποδίσει τη συστηματική μελέτη της μέχρι σήμερα.