Μπρατσέρα: Πώς ένα παραδοσιακό τραγούδι της Λέρου ενέπνευσε ένα συμφωνικό έργο

Το συμφωνικό έργο του Ζαφείρη Κουκουσέλη με τίτλο “Goran Schildt's trip to the Aegean sea” απεικονίζει το ταξίδι του Γιόραν και της Χριστίνας Σιλντ από τη Φινλανδία στη Μεσόγειο με το δικάταρτο ιστιοπλοϊκό σκάφος τους τη «Δάφνη» και την περιπλάνησή τους στα νησιά του Αιγαίου, μέχρι η Λέρος να γίνει το δεύτερο σπίτι τους στα μέσα της δεκαετίας του 1960.

Ο συνθέτης Ζαφείρης Κουκουσέλης επηρεάστηκε έντονα από τη ζωή και το έργο του Φινλανδού συγγραφέα, ιστορικού τέχνης και θαλασσοπόρου. Ο Γιόραν Σίλντ, αφού βρέθηκε αντιμέτωπος με τον θάνατο και ξέφυγε, αποφάσισε να αλλάξει τη ζωή του και σαν σύγχρονος Οδυσσέας να ταξιδέψει στη Μεσόγειο αναζητώντας τη δική του Ιθάκη, τον δικό του προορισμό. Ο προορισμός αυτός έμελλε να είναι η Λέρος, από όπου συνέχισε το συγγραφικό του έργο μεταφέροντας σε όλο τον κόσμο εικόνες από την Ελλάδα και τη Μεσόγειο μέσω των βιβλίων του. Ο συνθέτης το 2017 είχε την ευκαιρία να επισκεφθεί το μουσείο όπου εκτίθεται η «Δάφνη» στη Φινλανδία το ξύλινο δικάταρτο ιστιοπλοϊκό σκάφος με το οποίο περιπλανήθηκε στη Μεσόγειο, αλλά και το σπίτι του στη Λέρο, το δωμάτιό του, το γραφείο όπου καθημερινά εργαζόταν με θέα στο Αιγαίο που τόσο λάτρεψε.

Το συμφωνικό έργο προβάλλει τον ελληνικό πολιτισμό καθώς επεξεργάζεται ένα παραδοσιακό τραγούδι της Λέρου, τη Μπρατσέρα, χρησιμοποιώντας την τεχνοτροπία της δυτικής συμφωνικής μουσικής. Ο συνθέτης χρησιμοποιεί αυτούσια τη μελωδία του τραγουδιού, την επεξεργάζεται αρμονικά και σε κάθε παραλλαγή εμφανίζει διαφορετικά ευρήματα (κανόνας, διτονικότητα, φούγκα, αφροαμερικάνικη τζαζ, εναλλαγές tempo). Έτσι προσδίδεται μια άλλη εκφραστική διάσταση στο παραδοσιακό υλικό αναδεικνύοντας τη βαθύτερη ουσία του και το ιδιαίτερο μουσικό του ήθος. Τα παραδοσιακά τραγούδια είναι αυθεντικά δημιουργήματα υψηλής αξίας. Δεν αποτελούν ακατέργαστο καλλιτεχνικό προϊόν, αντίθετα έχουν σμιλευτεί με το πέρασμα του χρόνου, μέσα από την εξέλιξη της μουσικής τέχνης στους αιώνες. Το συμφωνικό έργο αποσκοπεί στην εξέλιξη, την ανάπλαση και την ανανέωση μέσω της αναδημιουργίας του παραδοσιακού τραγουδιού της Λέρου. Ο συνθέτης καταφέρνει να κεντρίσει το ενδιαφέρον του ακροατή μέσα από την αμεσότητα της μουσικής γραφής του αλλά και την ευρηματική χρήση της αναλλοίωτης «Μπρατσέρας» που σαν καθοδηγητικό μοτίβο κάνει πιο ενεργητική και ουσιαστική τη μουσική ακρόαση. Επιχειρεί να μεταφέρει την αύρα του Αιγαίου, το λίκνισμα της «Μπρατσέρας» και να ταξιδέψει νοερά τους ακροατές στα γαλανά νερά της Μεσογείου, όπως έκανε ο Γιόραν Σίλντ σε εκατομμύρια αναγνώστες μέσα από τα βιβλία του.

Το Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Ανάπτυξης Λέρου «Άρτεμις» και ο συνθέτης Ζαφείρης Κουκουσέλης επιθυμούν το Ίδρυμα «Κριστίν και Γιόραν Σιλντ» και η φινλανδική πρεσβεία, να συμβάλλουν ουσιαστικά στην πραγματοποίηση της πρώτης εκτέλεσης του συμφωνικού έργου, και στη δισκογραφική έκδοσή του, στα πλαίσια των πολιτιστικών επαφών μεταξύ Μεσογειακών χωρών και Φινλανδίας.