«Αντώνης Χειμωνίδης εκ Πάφου»: η μυθιστορηματική ζωή ενός ήρωα της διπλανής πόρτας

      Ο Αντώνης Καλπάκας είναι ένας ήρωας της διπλανής πόρτας. Η ιστορία του, αγγίζει τις περιπέτειες ηρώων μυθιστορημάτων και ταινιών ενώ η εμπειρία του φωτίζει τα γεγονότα που οδήγησαν στην τραγωδία της Κύπρου. Γενάρη του ’67, μόλις στα 21 χρόνια του, έφεδρος ανθυπολοχαγός στην Κομοτηνή, δέχθηκε πρόταση από τους ανωτέρους του να κατεβεί μυστικά στην Κύπρο, για να οργανώσει την Πολιτοφυλακή των Κυπρίων επειδή υπήρχαν πληροφορίες για απόβαση των Τούρκων. Δεν το σκέφθηκε στιγμή.

      Όπως λέει: «Αυτό με καλούσε να κάνω το αίμα μου. Από τον Πόντο η μάνα μου και ακρίτας από τη Σαμοθράκη ο πατέρας μου. Με περηφάνια ντυνόμουν τσολιαδάκι στις εθνικές γιορτές. Στην Ξάνθη, την πόλη μου, στεκόμασταν σούζα με τους φίλους μου όταν ακούγαμε την σάλπιγγα από το Ρολόι για την έπαρση και στην υποστολή της σημαίας».
Όπως ο Κόσσυνθος, το ποτάμι της Ξάνθης φουσκώνει τον χειμώνα, έτσι φούσκωσε κι η καρδιά του στις διαδηλώσεις για την Κύπρο, με τον αγώνα της ΕΟΚΑ στα ντουζένια του. «“Ένωση με την Ελλάδα” φώναζα το δεκάχρονο μαζί με τους διαδηλωτές και τα συνθήματα έγραψαν μέσα μου», λέει χαρακτηριστικά.

      Για τη μυστική αποστολή του απέκτησε νέα ταυτότητα. Αντώνης Χειμωνίδης εκ Πάφου. «Ένιωθα ζωντανό κομμάτι της ιστορίας που γραφόταν εκείνην την ώρα. Είκοσι ένα χρονών παλικάρι κι απέκτησα φτερά. Έκανα 26 μήνες να μιλήσω με τους δικούς μου. Ούτε που μ’ ένοιαξε που θα πηγαίναμε άκλαυτοι, αν σκοτωνόμασταν» θυμάται ο κ. Καλπάκας.
Νύχτα προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας: σάκοι με άμμο και γύρω διπλές σκοπιές. Στα «ματωμένα Χριστούγεννα» του ’63 ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, ο Μακάριος πρότεινε 13 σημεία αναθεώρησης του Συντάγματος και οι Άγγλοι διχοτόμησαν τη Λευκωσία. Με την ανακωχή οι Βρετανοί χάραξαν με πράσινο μολύβι, νέα όρια σ’ ένα χάρτη της Κύπρου. Η Λευκωσία είχε αποκτήσει «Πράσινη Γραμμή».

       Από το αεροδρόμιο ο κ. Καλπάκας βρέθηκε στα μεταλλεία της Σκουριώτισσας, σ’ ένα συγκρότημα με εργατικές κατοικίες. Σύνδεσμός του ένας αντισυνταγματάρχης του ελληνικού στρατού κι αυτός με ψεύτικη ταυτότητα. Πήρε την εντολή να εγκατασταθεί στον Άγιο Γεώργιο Σολέας, ένα χωριό στο οποίο οι Τούρκοι δεν άφησαν κολυμπηθρόξυλο όταν βομβάρδισαν την Τηλλυρία. Έζησε για μήνες σαν ερημίτης. «Χαλάσματα κι ερημιά. Έφτιαξα το τσαρδί μου σ’ ένα άσκεπο σπίτι που τα γυμνά δοκάρια του έσκιζαν σαν λόγχες τον αέρα. Έπαιρνα νερό έπαιρνα από μία βρύση που έσταζε στην πλατεία του ερειπωμένου χωριού. Ούτε ρεύμα, ούτε θέρμανση και μπάνιο με το…σάλιο. Έφτιαξα με πέτρες μία εστία κι έβραζα μακαρόνια και πατάτες, που μου έφερνε ένα τζιπ κάθε εβδομάδα μαζί με κουραμάνα. Για φως είχα μια λάμπα θυέλλης».
Μουτουλλάς, Πεδουλάς, Καλοπαναγιώτης και Πεντάγια ήταν τα γειτονικά χωριά στα οποία έπρεπε να στήσει τις επαφές του χωρίς να δώσει στόχο. Έκοβε χιλιόμετρα ολόκληρα με το πόδι, μαζί μ’ έναν υπολοχαγό της Εθνοφρουράς, που ούτε το πραγματικό του όνομα ήξερε ούτε και πού έμενε. Οι Κύπριοι τους κοιτούσαν με μισό μάτι γιατί φαινόταν από μακριά ότι ήταν… καλαμαράδες. Με νέα καφενεία και νέες γνωριμίες κυλούσε ο καιρός. Χρόνια μετά, έμαθε ότι οι Τούρκοι τους είχαν επικηρυγμένους με φωτογραφίες τους κι ας νόμιζαν ότι ήταν… αόρατοι.

       Ένα πρωινό, Απρίλη του ’67 κατεβαίνοντας στη Λευκωσία άκουσε στο ραδιόφωνο ότι επιβλήθηκε στην Ελλάδα στρατιωτικός νόμος. Ένιωσε ένα σφίξιμο στο στομάχι και όπως λέει: «Το ένστικτό μου δεν με γέλασε. Σύντομα οι διαταγές που παίρναμε ήταν… “χαλαρώστε”. Οι επισκέψεις μας στα χωριά αναβάλλονταν από βδομάδα σε βδομάδα. Μάταια περιμέναμε κάτι ν’ αλλάξει και να συνεχίσουμε τη δουλειά μας. Δεν μπορούσα να καταλάβω τον λόγο. Όλο το μεγαλείο που ένιωθα για την αποστολή μου άρχισε να ξεφουσκώνει».
Τον πήραν από τον Άγιο Γεώργιο Σολέας κι άρχισε να μετακινείται από μονάδα σε μονάδα της Εθνικής Φρουράς. Στα μέσα Νοέμβρη του ’67 υπηρετούσε στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Ένα βράδυ που ήταν αξιωματικός υπηρεσίας, έφτασε ένα αδιαβάθμητο σήμα: ξύπνησε τον διοικητή του για να το διαβάσει. Η εντολή ήταν ρητή. «Εφαρμόστε σχέδιο “Γρόνθου”».
Ο κύβος ερρίφθη για τα γεγονότα της Κοφίνου, τουρκοκυπριακό θύλακα στον οδικό άξονα Λευκωσίας - Λεμεσού στον οποίο οι Τουρκοκύπριοι παρενοχλούσαν την οδική κυκλοφορία. Στις συμπλοκές Εθνικής Φρουράς και Τουρκοκυπρίων που ακολούθησαν, έχασαν τη ζωή τους 24 Τουρκοκύπριοι και ένας ελληνοκύπριος ενώ περίπου χίλιοι έμειναν άστεγοι.

Η Τουρκία απείλησε με στρατιωτική εισβολή στο νησί και για ν’ αποσοβηθεί η κρίση, το δικτατορικό καθεστώς αναγκάστηκε να αποσύρει την Ελληνική μεραρχία που είχε εγκατασταθεί στο νησί από το 1964. «Τα γεγονότα στην Κοφίνου ήταν η απαρχή της τραγωδίας της Κύπρου γιατί το νησί έμεινε χωρίς αρματωσιά. Κάτι ανάλογο επιδιώκει σήμερα η Τουρκία με τον αφοπλισμό των ελληνικών νησιών» επισημαίνει ο κ. Καλπάκας.

      Απρίλιο του ’69 αποχαιρέτησε την Κύπρο. Η τουρκική απόβαση τον Ιούλιο του ’74, τον βρήκε φοιτητή στη Νέα Υόρκη. Ακατανόητος του φάνηκε ο αιφνιδιασμός της Εθνικής Φρουράς. Τα ερωτήματά του παραμένουν αναπάντητα. «Δεν το πήραν χαμπάρι για να κάνουν τα κουμάντα τους; Γιατί οι ελληνοκυπριακές μονάδες παρέμεναν στα στρατόπεδά τους, μακριά από τη βόρεια Κύπρο; Κι όταν έγινε η επίθεση γιατί δεν αντέταξαν άμυνα αλλά περίμεναν διαταγές του Επιτελείου της Εθνικής Φρουράς, που ζητούσε οδηγίες από την Αθήνα; Πού βρήκαν το θράσος οι Τούρκοι να πετούν τα μεταγωγικά τους τόσο χαμηλά και να ρίχνουν συνεχώς αλεξιπτωτιστές; Ούτε παρέλαση να έκαναν! Γιατί δεν χτύπησαν τα αντιαεροπορικά μας; Πιο πολύ για αποβίβαση μου φάνηκε παρά για απόβαση. Ένα είναι αυτό που ξέρω. Είχαμε ένα νησί… αστακό που σταδιακά το ξαρματώσαμε με λάθος κινήσεις και επιλογές».

       Η συζήτηση φτάνει στο σήμερα. Ο κ. Καλπάκας δεν κρύβει την απογοήτευση και τον θυμό του: «Όχι απλά κωφεύει η διεθνής κοινότητα αλλά αδιαφορεί για το Κυπριακό. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στην Ουκρανία. Γιατί όλοι τη στήριξαν; Ποιος ενδιαφέρθηκε για την τραγωδία της Κύπρου; Πώς δέχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση ένα κομμάτι της να βρίσκεται υπό Κατοχή;» Ο Αντώνης Καλπάκας είναι ο ήρωας του διηγήματος της Λίτσας Τότσκα με τίτλο «Αντώνης Χειμωνίδης εκ Πάφου» που περιλαμβάνεται στον συλλογικό τόμο «Κύπρος, 1974-2024: Πενήντα χρόνια μετά την εισβολή» σε επιμέλεια Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη  (φωτογραφία), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελληνοεκδοτική. Τριάντα συγγραφείς, Κύπριοι και Ελλαδίτες, γράφουν με αφορμή τα πενήντα χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Με οδηγούς τη μνήμη μα και τη φαντασία αποκαλύπτουν την ανθρώπινη τραγωδία που συντελέστηκε στην Κύπρο  και ζητά σήμερα, πενήντα χρόνια μετά, δικαίωση και δικαιοσύνη...