Εκδόσεις «Άγρα»: «Ζητούν τον κύριο Πιραντέλο στο τηλέφωνο»

Ποια σχέση είναι δυνατόν να υπάρχει ανάμεσα στον Φερνάντο Πεσόα, τον Πορτογάλο ποιητή με τα πολλαπλά συγγραφικά προσωπεία, που θα αποκτήσει παγκόσμια φήμη μετά το θάνατό του και τον Λουίτζι Πιραντέλο, που θα αναδειχθεί σε έναν από τους διασημότερους θεατρικούς συγγραφείς του 20ου αιώνα του τόσο στην πατρίδα του την Ιταλία και στην Ευρώπη όσο και στη Βόρεια Αμερική;

Μπορεί οι δυο τους να μη συναντηθούν ποτέ (μολονότι ο Πιραντέλο θα μείνει μερικές ημέρες στη Λισαβόνα το 1931, τέσσερα χρόνια προτού πεθάνει ο Πεσόα), αλλά αυτό δεν θα εμποδίσει τον Αντόνιο Ταμπούκι να τους βάλει να συγκατοικήσουν στο θεατρικό του έργο «Ζητούν τον κύριο Πιραντέλο στο τηλέφωνο», που κυκλοφόρησε πρόσφατα σε μετάφραση του Ανταίου Χρυσοστομίδη από τις εκδόσεις «Άγρα».

Ο Πεσόα θα σταθεί για τον Ταμπούκι ένα ιδιαίτερα σημαντικό λογοτεχνικό κεφάλαιο: πέρα από το ότι τον θα τον μεταφράσει κατ’ επανάληψη στα ιταλικά, θα τον μελετήσει διεξοδικά στα δοκίμια και στις μελέτες του, συμβάλλοντας με όλες τις δυνάμεις του στη διεθνή του αναγνώριση. Το «Ζητούν τον κύριο Πιραντέλο στο τηλέφωνο» είναι ένας σύντομος αλλά εξαιρετικά πυκνός μονόλογος: ο μονόλογος ενός ηθοποιού ο οποίος υποδύεται τον Πεσόα, προσπαθώντας να υπομείνει την άγρια, παραλυτική μοναξιά του. Ο πρωταγωνιστής έχει υποδυθεί άπειρους ρόλους στη ζωή του, μεταξύ αυτών και τον ρόλο του Πεσόα. Κλεισμένος τώρα σε μια ψυχιατρική κλινική, θα καταλήξει σ΄ένα τυπικό σύμπτωμα παράνοιας, μπερδεύοντας τον ρόλο του με την πραγματικότητα. Ποιος ακριβώς είναι ο άνθρωπός μας; Πρόκειται για έναν πολύπειρο και προικισμένο καλλιτέχνη, που θα ενσαρκώσει τον Πεσόα επί σκηνής σε μια τελευταία, θριαμβευτική εμφάνιση, ή για τον ίδιο τον Πεσόα, που θα αναλάβει να φορέσει στο σανίδι τη μάσκα του ηθοποιού, βάζοντας στο παιχνίδι κι έναν μεγάλο δάσκαλο του παραλόγου, που δεν είναι άλλος από τον Πιραντέλο; Ο Ταμπούκι θα παραπέμψει στις συνεχείς μεταμορφώσεις του αγαπημένου του συγγραφέα (ο Πεσόα είχε σπάσει τον εαυτό του σε πάνω από 70 διαφορετικά κομμάτια – τους περίφημους ετερώνυμους), μετατρέποντας τη συγκεχυμένη ταυτότητα του σκηνικού ήρωα σε ένα κωμικοτραγικό νευρόσπαστο, που είναι υποχρεωμένο να αναμετρηθεί με τις ανεξάντλητες δυνατότητες της τέχνης: «Ήταν κι αυτός ένας τρόπος να ζήσω τη ζωή μου: Να ζω πολλές ζωές, όσο περισσότερες ζωές μπορούσα, γιατί η πιο ευγενής φιλοδοξία είναι να πάψουμε να είμαστε ο εαυτός μας ή μάλλον να είμαστε, αλλά να είμαστε κι άλλοι πολλοί, πολλοί άνθρωποι να ζούνε μέσα μας, όπως το Σύμπαν που τα περιέχει όλα». .

Το «Ζητούν τον κύριο Πιραντέλο στον τηλέφωνο», που είναι ένα από τα δύο θεατρικά έργα τα οποία έχει συνθέσει ο Ταμπούκι (το άλλο τιτλοφορείται «Ο χρόνος πιέζει»), παρουσιάστηκε φέτος από την Εταιρεία Θεάτρου Μνήμη στα Χανιά, στις 27 Σεπτεμβρίου, και στο Ιταλικό Ινστιτούτο Αθηνών, στις 8 Οκτωβρίου, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Βιρβιδάκη, σκηνικά και κοστούμια Όλγας Βερυκάκη, επεξεργασία ήχων και μουσική επιμέλεια Δημήτρη Ιατρόπουλου και φωτισμούς Μαρίας Μπαλαντινού. Έπαιξαν ο Μ. Βιρβιδάκης και ο Αντώνης Παλιεράκης ενώ βοηθός σκηνοθέτη ήταν η Πηνελόπη Τσιαμήτρου. Στον χορό ακούστηκαν τα ονόματα των ηθοποιών Χριστίνας Βεριβάκη, Γιώργου Γραμματικάκη, Ελπίδας Ζαμπετάκη, Αντ. Παλιεράκη και Π. Τσιαμήτρου ενώ τις κούκλες της παράστασης κατασκεύασε ο Παύλος Νόβακ.

Ο Αντόνιο Ταμπούκι (1943-2012) έχει πολυσχιδές λογοτεχνικό έργο. Γεννημένος στην Πίζα, υπήρξε επιμελητής των εκδόσεων του έργου του Φερνάντο Πεσόα στα ιταλικά και έγραψε μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια και θεατρικά έργα. Μυθιστορήματά του έχουν μεταφερθεί τόσο στον κινηματογράφο (από τον Ρομπέρτο Φαέντσα, τον Αλέν Κορνό, τον Αλέν Τανέρ και τον Φερνάντο Λόπες) όσο και στο θέατρο (από τον Τζόρτζιο Στρέλερ και τον Ντιντιέ Μπεζάς). Ο Ταμπούκι δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Σιένας, στο Bard College της Νέας Υόρκης, όπως και στην Ecole de Hautes Etudes και στο College de France στο Παρίσι. Συνεργάστηκε με πολλές ευρωπαϊκές εφημερίδες, παρεμβαίνοντας σε μεγάλα πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα της εποχής του.