Νέο βιβλίο της Νάντιας Βαλαβάνη: Πώς ζήσαμε το Τρίτο Μνημόνιο

«Τρίτο Μνημόνιο: Η ανατροπή μιας ανατροπής», είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου της πρώην αναπληρώτριας υπουργού Οικονομικών Νάντιας Βαλαβάνη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη και παρουσιάζεται απόψε στην Αρχαιολογική Εταιρεία. Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι Αλέκος Αλαβάνος, Μανώλης Γλέζος, Ζωή Κωνσταντοπούλου, Κώστας Λαπαβίτσας, Παναγιώτης Λαφαζάνης και η Ελένη Πορτάλιου, ενώ την συζήτηση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Πέτρος Παπακωνσταντίνου.

Ο υπότιτλος, «Προσωπικά τεκμήρια μιας συλλογικής διάψευσης», αποκαλύπτει πως το βιβλίο καλύπτει τη συμμετοχή, τη συμβολή και την κριτική αποτίμηση της Νάντιας Βαλαβάνη στις πολιτικές εξελίξεις της διετίας 2015-2016. 



Όπως σημειώνεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: «…Το Τρίτο Μνημόνιο αποδεικνύεται κυριολεκτικά η ανατροπή μιας ανατροπής: Ξηλώνει μεθοδικά τις λίγες φιλολαϊκές “μονομερείς” ρυθμίσεις της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Συντρίβει την ελπίδα που κινητοποίησε μια μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία. Μονιμοποιεί την αποικιοποίηση της χώρας και το ξεπούλημα το δημόσιου πλούτου και θεσμοποιεί την –πρώτη στον κόσμο– “απαγωγή” των δημοσίων εσόδων. Διασύρει τις ιδέες της Αριστεράς, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά διεθνώς. Επιχειρεί, προπαντός, να εδραιώσει το νεοφιλελεύθερο αξίωμα “ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ”».

Το βιβλίο περιλαμβάνει κείμενα, συνεντεύξεις και ομιλίες της Νάντιας Βαλαβάνη που έγιναν στη διάρκεια της διετίας, τόσο στο εξάμηνο που ήταν αναπληρώτρια Υπουργός Οικονομικών, όσο και κυρίως μετά την παραίτησή της, στον ενάμιση χρόνο που η δεύτερη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ υλοποιεί το Τρίτο Μνημόνιο. Περιλαμβάνει επίσης κείμενα που γράφηκαν ειδικά για τις ανάγκες έκδοσης αυτού του βιβλίου, ώστε να συμπληρώνουν τη διερεύνηση της συγγραφέως ως προς το βασικό αντικείμενό του.

Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε τρία μέρη. Στο Α΄ Μέρος, με τίτλο «Από το πρώτο πείραμα ελπίδας στην εφαρμογή του Τρίτου Μνημονίου», έχουν περιληφθεί κείμενα της Νάντιας Βαλαβάνη που αφορούν κυρίως τα συγκεκριμένα ζητήματα που χρειάστηκε να χειριστεί ως αναπληρώτρια Υπουργός Οικονομικών, αρμόδια για ζητήματα φορολογίας και δημόσιας περιουσίας. Τα κείμενα παρακολουθούν στην εξέλιξή τους στη συνέχεια, εκτός κυβέρνησης και ΣΥΡΙΖΑ πλέον, στο πλαίσιο του Τρίτου Μνημονίου, θέματα όπως: Η περιπέτεια των 100 δόσεων, η «μνημονιακή διάλυση» του ΣΔΟΕ και η «προγραμματισμένη αμνήστευση» 36.000 υποθέσεων ελέγχου, η «απαγωγή» των δημοσίων εσόδων με τη μετατροπή της Φορολογικής Διοίκησης σε Ανεξάρτητη Αρχή, η ελληνική Treuhand, δηλ. το νέο «Υπερταμείο» ιδιωτικοποιήσεων για 99 χρόνια, η υπογραφή της αποικιακού τύπου σύμβασης για την πώληση του Ελληνικού κ.ά. Σ’ αυτό το μέρος δημοσιεύονται και τρία ντοκουμέντα, τα δυο για πρώτη φορά: Τα κείμενα των παραιτήσεων του Π. Δάνη, Ειδικού Γραμματέα του ΣΔΟΕ, του Δ. Κλούρα, Γενικού Γραμματέα Δημόσιας Περιουσίας, και του Στ. Πάντου-Κίκκου, Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ» κατά τη διάρκεια της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Και οι τρεις τεκμηριώνουν, ο καθένας από τη σκοπιά του, πόσο ασύμβατο με το δημόσιο συμφέρον είναι το Τρίτο Μνημόνιο.

Στο Β΄ Μέρος του βιβλίου, με τίτλο «Πρώτη φορά Αριστερά», η Νάντια Βαλαβάνη μεταφέρει το κέντρο βάρους στις πολιτικές παρενέργειες του Τρίτου Μνημονίου και της συντριπτικής συνθηκολόγησης της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ. Ξεκινώντας από το κείμενο παραίτησής της από την κυβέρνηση τη μέρα ολοκλήρωσης της Συμφωνίας της 13ης Ιουλίου 2015, η Νάντια Βαλαβάνη εστιάζει το ενδιαφέρον της στις προϋποθέσεις ανασυγκρότησης μιας αριστερής, ριζοσπαστικής αντιπολίτευσης και οικοδόμησης ενός αντιμνημονιακού μετώπου γύρω από ένα νέο, πειστικό και ρεαλιστικό πρόγραμμα εξόδου από τα Μνημόνια και την κρίση. Στο μέρος αυτό του βιβλίου έχουν ιδιαίτερη σημασία ορισμένα κείμενα «αριστερής περισυλλογής» – π.χ. πώς εξηγείται η μνημονιακή εξαλλαγή του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί οι δυνάμεις που αντιστάθηκαν στη μεγάλη «στροφή» της κυβέρνησης είναι σήμερα εξωκοινοβουλευτικές, τι μπορούν να κάνουν οι αριστερές αλλά κι οι ευρύτερες ριζοσπαστικές αντιμνημονιακές δυνάμεις και οι ανένταχτοι άνθρωποι για τη διατύπωση ενός ουσιαστικού εναλλακτικού προγράμματος διεξόδου. Αλλά και οι αναφορές στην ανάγκη απόκρουσης της επιχείρησης συκοφάντησης, ακόμη και ποινικοποίησης, της δράσης στελεχών της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που στη συνέχεια αποχώρησαν, με έμφαση στα περί «ριφιφί» στο Νομισματοκοπείο και στη φιλολογία περί Plan B, Z ή X.

«Επί “προσωπικού”» είναι ο τίτλος του Γ΄ Μέρους του βιβλίου, το βασικότερο κείμενο του οποίου είναι η «Ανατομία μιας επιχείρησης “character assassination”» (δολοφονίας χαρακτήρα), γραμμένο ειδικά για την παρούσα έκδοση. Είναι η ανάλυση, με «απόσταση ασφαλείας» από τον χρόνο εκδήλωσής της, της επίθεσης που δέχθηκε η Νάντια Βαλαβάνη βάσει μιας «τερατώδους κατασκευής» περί εκμετάλλευσης της υπουργικής της θέσης για «εσωτερική πληροφόρηση» προς ίδιον όφελος. H συκοφαντική επίθεση, που στήθηκε από στελέχη της αντιπολίτευσης στο Ηράκλειο Κρήτης με όχημα συγκεκριμένα μέσα μαζικής επικοινωνίας για να ταξιδέψει και να γίνει «πρώτο θέμα» στο Βερολίνο και τη Μαδρίτη, αναπαράχθηκε αδιάκριτα από το σύνολο των ελληνικών ΜΜΕ, «επιχορηγούμενη» από ένα εκκωφαντικό κυβερνητικό «σιωπητήριο». Και, παρά το γεγονός ότι έναν χρόνο αργότερα το εξωφρενικό «κατηγορητήριο» κατέρρευσε, παραμένει ν’ αποδειχτεί, σύμφωνα και με τη χαρακτηριστική αποστροφή της συγγραφέως, αν τόσο αυτή όσο και «η ίδια η πρόσληψη της κοινωνικής πραγματικότητας επιβιώσαμε μέσα από μια ακόμα –κατά Bob Dylan– “Μέρα των Ακρίδων”».  

Η Νάντια Βαλαβάνη είναι οικονομολόγος και συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1954. Παντρεμένη με τον δικηγόρο Δήμο Τσακνιά, που «έφυγε» στο τέλος του 2014, έχει έναν γιο και μια κόρη.

Εργάστηκε ως μεταφράστρια και από το 1992 μέχρι σήμερα σε ασφαλιστική εταιρεία, ενώ επί μία δεκαετία (1996-2005) διηύθυνε ξενοδοχείο στην Κρήτη.
Από δεκαοκτώ χρονών συμμετείχε στο αντιδικτατορικό κίνημα (ΑντιΕΦΕΕ-ΚΝΕ). 
Συνελήφθη τον Φεβρουάριο του 1974 και προφυλακίστηκε τον Ιούλιο (υπόδικη του Έκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών με τον α.ν. 509). Αποφυλακίστηκε μετά την κατάρρευση της χούντας. Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Φοιτητών ΑΣΟΕΕ (1974) και μέλος του EΣ της ΕΦΕΕ (1975), συμμετείχε σε όλους τους μεταπολιτευτικούς αγώνες. Χρημάτισε μέλος του Γραφείου και της Γραμματείας του ΚΣ της ΚΝΕ και αν. μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Αποχώρησε το 1989 κυρίως λόγω της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΚΚΕ (Κυβέρνηση Τζαννετάκη).
Το 2007 προσχώρησε στον ΣΥΡΙΖΑ ως ανένταχτη. Εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής Β′ Αθηνών στις διπλές εκλογές του 2012 και επανεκλέχθηκε τον Ιανουάριο του 2015. Μεταξύ του 2012 και του 2014 είχε την ευθύνη, εκ μέρους της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, παρακολούθησης και συντονισμού της πάλης ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις, ενώ τον Μάρτιο του 2014 έγινε υπεύθυνη Εξωτερικής Πολιτικής της ΚΟ. Υπήρξε επί ένα εξάμηνο μέλος της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ως αν. Υπουργός Οικονομικών, αρμόδια για τη φορολογία και τη δημόσια περιουσία. Παραιτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2015, μόλις ανακοινώθηκε το περιεχόμενο της Συμφωνίας με τους δανειστές που οδήγησε έναν μήνα αργότερα στο Τρίτο Μνημόνιο – οπότε και αποχώρησε από τον ΣΥΡΙΖΑ. Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 ήταν υποψήφια βουλευτής Β′ Αθηνών με τη Λαϊκή Ενότητα (ως ανένταχτη). 
Ασχολήθηκε συστηματικά με το έργο του Μπρεχτ.
Τελευταία της βιβλία: Η Μεγάλη Εποχή (ποιήματα, Εκδόσεις Ταξιδευτής, 2009), Ψωμί και Τριαντάφυλλα – Θέματα Τέχνης και Πολιτικής (δοκίμια, Εκδόσεις Ταξιδευτής, 2011) και Η Αρπαγή της Ελλάδας – Χρέος και Ιδιωτικοποιήσεις: Ένα Κοινοβουλευτικό Χρονικό (Εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη, 2015).