Η Κωνσταντία Σωτηρίου είναι η νικήτρια του Βραβείου Διηγήματος της Κοινοπολιτείας 2019

Η Κύπρια συγγραφέας των Εκδόσεων Πατάκη Κωνσταντία Σωτηρίου αναδείχθηκε η μεγάλη νικήτρια του Βραβείου Διηγήματος της Κοινοπολιτείας 2019, ενός απ’ τα πιο διεθνή λογοτεχνικά βραβεία στον κόσμο. Η ανακοίνωση του βραβείου πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 9 Ιουλίου 2019, σε ειδική τελετή στο Σπίτι της Λογοτεχνίας (Maison de la littérature) στο Κεμπέκ του Καναδά, Πόλη της Λογοτεχνίας σύμφωνα με την ΟΥΝΕΣΚΟ. Στην τελετή βράβευσης παρευρέθηκαν οι περιφερειακές νικήτριες του βραβείου, καθώς και γνωστοί Καναδοί λογοτέχνες, όπως η ποιήτρια, συγγραφέας και κωμικός Erika Soucy και η βραβευμένη συγγραφέας Christiane Vadnais.

Το Βραβείο Διηγήματος της Κοινοπολιτείας, το οποίο διοργανώνεται για όγδοη χρονιά, απονέμεται ετησίως στο καλύτερο σύντομο αδημοσίευτο μυθοπλαστικό έργο (2.000 – 5.000 λέξεις) από την Κοινοπολιτεία και είναι το μοναδικό διεθνές βραβείο στο οποίο οι συμμετοχές μπορούν να υποβληθούν σε διάφορες γλώσσες ̶ αγγλικά, ελληνικά, κινέζικα, μαλαϊκά, μπεγκάλι, πορτογαλικά, σαμόα, σουαχίλι, ταμίλ και τουρκικά. Στη φετινή τελετή βράβευσης, η Οργανωτική Επιτροπή ανακοίνωσε ότι από την επόμενη χρονιά θα γίνονται δεκτές και συμμετοχές στα γαλλικά. Αυτή η γλωσσική πολυμορφία αντανακλά τη δυναμική και τον πλούτο των πολλών και διαφορετικών λογοτεχνικών παραδόσεων των χωρών-μελών της Κοινοπολιτείας. Το συγκεκριμένο βραβείο διοργανώνεται από τους Συγγραφείς της Κοινοπολιτείας, μια πολιτιστική πρωτοβουλία του Ιδρύματος της Κοινοπολιτείας, η οποία έχει ως στόχο, μεταξύ άλλων, τη διασύνδεση και επικοινωνία συγγραφέων από όλο τον κόσμο, καθώς και την προαγωγή της λογοτεχνικής δημιουργίας πέρα από σύνορα.

Η Κωνσταντία Σωτηρίου ήταν μία από τις πέντε περιφερειακές νικήτριες του βραβείου (περιφέρεια Ευρώπης και Καναδά) για το αδημοσίευτο διήγημά της «Έθιμα θανάτου», με θέμα τις Κύπριες μητέρες και συζύγους αγνοουμένων μετά την τουρκική εισβολή του 1974, οι οποίες αφέθηκαν να πιστεύουν ότι οι δικοί τους αγνοούνταν, ενώ υπήρχαν σαφή στοιχεία για τον θάνατό τους. Το διήγημα, το οποίο υποβλήθηκε στα ελληνικά, μετέφρασε η Λίνα Πρωτοπαπά, μεταφράστρια και κριτικός λογοτεχνίας από τη Λευκωσία, και αποτελεί μέρος της τρίτης νουβέλας της Κωνσταντίας Σωτηρίου, Πικρία χώρα, που πρόκειται να κυκλοφορήσει το φθινόπωρο από τις Εκδόσεις Πατάκη και με την οποία συμπληρώνεται μια τριλογία για τις γυναίκες της Κύπρου (προηγήθηκαν τα Η Αϊσέ πάει διακοπές [2015] και Φωνές από χώμα [2017], και τα δύο από τις Εκδόσεις Πατάκη). Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού που το μεγάλο βραβείο απονέμεται σε μεταφρασμένο έργο.

Η Κωνσταντία Σωτηρίου δήλωσε: «Νιώθω απέραντη χαρά και ικανοποίηση για τη διάκριση αυτή, νιώθω συγκίνηση και νιώθω περηφάνια. Κυρίως επειδή η ιστορία που βραβεύτηκε είναι μια ιστορία θάρρους και θλίψης, μια ιστορία πόνου και εγκατάλειψης για τις γυναίκες της πατρίδας μου. Γι’ αυτές που έμειναν πίσω περιμένοντας μάταια και άδικα, που έγιναν με το ζόρι ηρωίδες ενός αγώνα που ήταν από την αρχή χαμένος. Τα "Έθιμα θανάτου” αφορούν την κάθε προσωπική τραγωδία των ανθρώπων που αντίκρισαν τον πόλεμο. Και κάθε προσωπική ιστορία είναι μια πολιτική αφήγηση των πραγμάτων. Συγχαρητήρια σε όλους όσοι συμμετείχαν σε αυτό τον σπουδαίο διαγωνισμό, σε αυτή τη μεγάλη γιορτή των γραμμάτων της Κοινοπολιτείας που ενώνει ανθρώπους και ιστορίες και γλώσσες. Συγχαρητήρια στις τέσσερις άλλες περιφερειακές νικήτριες του διαγωνισμού για τις σπουδαίες ιστορίες τους και για τη δύναμη της πένας τους. Ευχαριστώ θερμά τη μεταφράστρια της ιστορίας μου Λίνα Πρωτοπαπά, που με το ταλέντο της έκανε την ιστορία μου να ακουστεί σε μια ξένη γλώσσα. Αυτό το βραβείο το αφιερώνω στη μητέρα μου, που με έμαθε να λέω ιστορίες και να αγαπώ».

Ο Βρετανός πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος Caryl Phillips, πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, δήλωσε: «Τα "Έθιμα θανάτου” είναι ένα εντυπωσιακό διήγημα που καταφέρνει να είναι τόσο προσωπικό —καθώς παρακολουθούμε, με τον τρόπο που το κάνει, την οδυνηρή αφήγηση μιας γυναίκας που έχει χάσει τον γιο της— όσο και βαθιά πολιτικό, καθώς αποτυπώνει τον διαμερισμό ενός κράτους, ενώ εκείνο βυθίζεται στον εμφύλιο πόλεμο. Μας προτρέπει να δούμε την κάθοδο στην αιματοχυσία και στο χάος ως μια οικογενειακή διαμάχη μεταξύ δύο αδερφών, τους οποίους μόνο ο θάνατος μπορεί να συμφιλιώσει. Οι φωνές είναι ωραία δοσμένες και ευδιάκριτες και η αφήγηση αλλάζει ταχύτητες, κινούμενη δεξιοτεχνικά στον χρόνο. Τα "Έθιμα θανάτου” είναι ένα θεματοκεντρικό έργο, με έντονη ποιητική χροιά και περίτεχνη αφήγηση. Εντούτοις, η ιστορία παραμένει αξιοσημείωτα διαυγής και συγκινητική και δικαίως κέρδισε το φετινό Βραβείο Διηγήματος της Κοινοπολιτείας».

Ο Vijay Krishnarayan, γενικός διευθυντής του Ιδρύματος της Κοινοπολιτείας, σημείωσε: «Το διήγημα της Κωνσταντίας Σωτηρίου, σε εξαιρετική μετάφραση της Λίνας Πρωτοπαπά, είναι μια δυνατή ιστορία που άξιζε το φετινό Βραβείο Διηγήματος της Κοινοπολιτείας. Μας γεμίζει χαρά το γεγονός ότι είναι η πρώτη φορά που το μεγάλο βραβείο απονέμεται σε μεταφρασμένο έργο. Επίσης, το ότι αυτό συμβαίνει στον πρώτο χρόνο που γίνονται δεκτά μεταφρασμένα έργα από τα ελληνικά αποκαλύπτει τον μεγάλο λογοτεχνικό πλούτο των χωρών-μελών της Κοινοπολιτείας, που πρέπει να βρει πρόσβαση στο αγγλόφωνο κοινό».

Oι άλλες περιφερειακές νικήτριες του φετινού Βραβείου της Κοινοπολιτείας είναι: η Mbozi Haimbe για το διήγημα «Madam’s Sister» (Αφρική), στο οποίο η άφιξη μιας αδερφής από το Λονδίνο προκαλεί αναστάτωση σε μια οικογένεια στη Ζάμπια˙ η Saras Manickam για το διήγημα «My Mother Pattu» (Ασία), όπου η νεαρή ηρωίδα συνειδητοποιεί ότι πρέπει να προστατεύσει μόνη της τον εαυτό της, καθώς έρχεται αντιμέτωπη με την παράφορη ζήλια και τη βίαιη συμπεριφορά της μητέρας της˙ η Alexia Tolas για το διήγημα «Granma’s Porch» (Καραϊβική), στο οποίο παρακολουθούμε την κρίσιμη μετάβαση της πρωταγωνίστριας από την εφηβεία στην ενηλικίωση, υπό το βάρος των προηγούμενων τραυματικών εμπειριών της οικογένειας και των φίλων της, αλλά και της δικής της προβληματικής πρώτης ερωτικής σχέσης˙ η Harley Hern για το διήγημα «Screaming» (νησιά του Ειρηνικού), όπου η επίσκεψη σ’ έναν οίκο ευγηρίας στη Νέα Ζηλανδία φέρνει αντιμέτωπους δύο φίλους με την εξαπάτηση, το θέμα της ταυτότητας και το τέλος.

Η κριτική επιτροπή του Βραβείου αποτελείται από διεθνή ομάδα συγγραφέων, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν καθεμία από τις πέντε περιφέρειες της Κοινοπολιτείας. Για το 2019 πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο Βρετανός πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος Caryl Phillips, ενώ τα υπόλοιπα μέλη ήταν: η Jennifer Nansubuga Makumbi από την Ουγκάντα, μεγάλη νικήτρια του Βραβείου Διηγήματος της Κοινοπολιτείας για το 2014 (Αφρική), ο Πακιστανός συγγραφέας και δημοσιογράφος Mohammed Hanif (Ασία), του οποίου το μυθιστόρημα A Case of Exploding Mangoes ήταν μεταξύ των επικρατέστερων έργων για το βραβείο Man Booker το 2008, ενώ συμπεριλήφθηκε και στη βραχεία λίστα για το Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα της εφημερίδας Guardian, η βραβευμένη συγγραφέας λογοτεχνίας του φανταστικού Karen Lord από τα Μπαρμπάντος (Καραϊβική), ο Βρετανός διηγηματογράφος Chris Power (Καναδάς και Ευρώπη), του οποίου η συλλογή Mothers ήταν υποψήφια για το βραβείο Rathbones Folio και η Νεοζηλανδή ποιήτρια, θεατρική συγγραφέας, πεζογράφος και μουσικός Courtney Sina Meredith (Ειρηνικός), με ρίζες από τα νησιά Σαμόα, Μανγκάια και την Ιρλανδία. Η επιτροπή είχε να επιλέξει ανάμεσα σε 5.081 συμμετοχές από 50 χώρες της Κοινοπολιτείας, για να καταλήξει στη λίστα των 5 περιφερειακών νικητριών, που για φέτος είναι όλες γυναίκες.

Σε συνεργασία με τους Συγγραφείς της Κοινοπολιτείας, το βρετανικό λογοτεχνικό περιοδικό Granta θα δημοσιεύσει τα διηγήματα όλων των περιφερειακών νικητριών του Βραβείου της Κοινοπολιτείας, μεταξύ των οποίων και τα «Έθιμα θανάτου», που κατέκτησε και το μεγάλο βραβείο. Το διήγημα θα είναι επίσης διαθέσιμο στο πρωτοποριακό διαδικτυακό περιοδικό των Συγγραφέων της Κοινοπολιτείας adda.

Για το 2020, οι συμμετοχές στον διαγωνισμό θα ανοίξουν την 1η Σεπτεμβρίου 2019.

Για περισσότερες πληροφορίες: www.commonwealthwriters.org.