Η «Οδύσσεια» έγινε ταινία: Πηνελόπη η Ζιλιέτ Μπινός, Οδυσσέας ο Ρέιφ Φάινς

Ολα όσα συνέβησαν μπροστά και πίσω από την κάμερα στη διάρκεια των γυρισμάτων -σε Πελοπόννησο και Κέρκυρα- για την ταινία «Επιστροφή» του Ουμπέρτο Παζολίνι, που πρόκειται να βγει στους κινηματογράφους το φθινόπωρο με τον Ρέιφ Φάινς και τη Ζιλιέτ Μπινός στους ρόλους του Οδυσσέα και της ΠηνελόπηςΜπορεί η «Οδύσσεια» να έχει μεταφερθεί αρκετές φορές στο σινεμά, όχι όμως στην πιο ανθρώπινη και υπαρξιακή διάσταση, την οποία φιλοδοξεί να αποδώσει ο έμπειρος σκηνοθέτης Ουμπέρτο Παζολίνι με πρωταγωνιστές τον Ρέιφ Φάινς και τη Ζιλιέτ Μπινός.

Το γνωστό κινηματογραφικό ζευγάρι που είχε διαπρέψει στον «Αγγλο Ασθενή» επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη στους δύο κύριους πρωταγωνιστικούς ρόλους, ερμηνεύοντας τον Οδυσσέα και την Πηνελόπη αντίστοιχα. Η ταινία, που ολοκλήρωσε τα γυρίσματα και μπαίνει στο τελευταίο και οριστικό στάδιο της παραγωγής, στα ελληνικά θα κυκλοφορήσει ως «Επιστροφή» («The Return») και τη διανομή της στην Ελλάδα ανέλαβε η Rosebud 21. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Πρώτου Θέματος», αναμένεται να κυκλοφορήσει στις αίθουσες το φθινόπωρο, ενώ είναι πολύ πιθανό να συμμετάσχει στο Φεστιβάλ της Βενετίας ή κάποιο άλλο μεγάλο φεστιβάλ.

Ο νόστος του Οδυσσέα

Για τους αρχαίους Ελληνες η «Οδύσσεια» δεν θεωρείται μόνο αξεπέραστη, αλλά είναι και αυτή που διαμόρφωσε την εικόνα των Ελλήνων ως κατακτητών της θάλασσας και του πολιτισμού, ως των πολυμήχανων ταξιδευτών που μπορούν να διαμορφώνουν το μέλλον όχι μόνο με τη βοήθεια των θεών αλλά και του μυαλού τους.

Ο πολύτροπος Οδυσσέας, όμως, όπως μας αποκαλύπτουν οι σύγχρονες ερμηνείες του γνωστού μυθικού ποιήματος, δεν είναι μόνο ο ανίκητος ήρωας αλλά και ο άνθρωπος που υποφέρει από τον νόστο, δηλαδή από το εσωτερικό βάσανο που έχει να κάνει με την επιστροφή στην πατρίδα. Ακριβώς αυτό είναι που τον διαχωρίζει από τον Οδυσσέα τον πολέμαρχο της Ιλιάδας, ο οποίος στην «Οδύσσεια» έχοντας πια ξεπεράσει τον πόλεμο -εξ ου και ότι δεν ακούει το τραγούδι των Σειρήνων, οι οποίες επιμένουν να του αφηγηθούν τα πάθη των Αχαιών στην Τροία-, το μόνο που επιθυμεί είναι να επιστρέψει ήσυχα και ανέφελα στην πατρίδα. Εδώ είναι που εστιάζει και η ταινία «Επιστροφή» καθώς, σύμφωνα με την επίσημη σύνοψή της, έπειτα από 20 χρόνια μακριά ο Οδυσσέας (Ρέιφ Φάινς) φτάνει στις όχθες της Ιθάκης,ταραγμένος και αγνώριστος.

Ο βασιλιάς επιτέλους επέστρεψε στο σπίτι του, αλλά πολλά έχουν αλλάξει στο βασίλειό του από τότε που έφυγε για να πολεμήσει στον Τρωικό Πόλεμο. Η αγαπημένη του σύζυγος Πηνελόπη (Ζιλιέτ Μπινός) είναι τώρα φυλακισμένη στο ίδιο της το σπίτι, κυνηγημένη από τους πολλούς φιλόδοξους μνηστήρες για να επιλέξει έναν νέο σύζυγο, έναν νέο βασιλιά. Ο γιος τους Τηλέμαχος (Τσάρλι Πάλμερ), που μεγάλωσε χωρίς πατέρα, βρίσκεται αντιμέτωπος με τον θάνατο στα χέρια των μνηστήρων, που τον βλέπουν ως εμπόδιο στην ανελέητη καταδίωξη της Πηνελόπης και του βασιλείου. Αλλά έχει αλλάξει και ο Οδυσσέας. Πληγωμένος από την εμπειρία του στον πόλεμο, δεν είναι πλέον ο ισχυρός πολεμιστής που θυμάται ο λαός του. Παρ’ όλα αυτά, αναγκάζεται να αντιμετωπίσει το παρελθόν του για να ξαναβρεί τη δύναμη που χρειάζεται για να σώσει την οικογένειά του και να κερδίσει ξανά την αγάπη που έχασε. Κύριο ρόλο φαίνεται ότι θα διαδραματίσει, επίσης, η παρουσία του πατέρα του Οδυσσέα, Λαέρτη, τον οποίο ερμηνεύει ο Νικήτας Τσακίρογλου.

Καταλαβαίνει κανείς από τη σύνοψη της υπόθεσης ότι η ταινία δίνει έμφαση στο υπαρξιακό υπόστρωμα και την εσωτερική αναστάτωση που προκάλεσε ο πόλεμος στον ήρωα, μεταφέροντας έτσι ένα ανάλογο αντιπολεμικό περιεχόμενο. Τη δύσκολη αποστολή της μεταφοράς του ομηρικού μύθου στη μεγάλη οθόνη με τη μορφή ενός σεναρίου που σέβεται την πρωτότυπη εκδοχή του μύθου και μένει πιστό σε αυτή έχει αναλάβει καταρχάς ο σκηνοθέτης Ουμπέρτο Παζολίνι, που είναι και ανιψιός του Λουτσίνο Βισκόντι, γνωστός για το πολύ όμορφο «Για πάντα κοντά σου», το περίφημο «Bel Ami», με τους Ρόμπερτ Πάτινσον και Ούμα Θέρμαν, εμπνευσμένο από το γνωστό μυθιστόρημα του Γκι Ντε Μοπασάν, αλλά και για τους αξέχαστους «Ανδρες με τα όλα τους».

Σημαντική η συμβολή στο σημείο αυτό του Τζον Κόλι, τον οποίο θυμόμαστε από το «Master and Commander», και του Εντουαρντ Μποντ από το «Blow Up», οι οποίοι υπογράφουν το σενάριο. Παρότι είναι ελάχιστες οι πληροφορίες που έχουν κυκλοφορήσει από την ταινία, οι ηθοποιοί έχουν εκφράσει ενθουσιασμό για τα γυρίσματα που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα -Πελοπόννησο και Κέρκυρα- και την Ιταλία, με τον Ρέιφ Φάινς για την ώρα να διαπρέπει στη θεατρική εκδοχή του Μάκβεθ που ανεβαίνει στο θέατρο στο Λονδίνο και σε περιοδεία, ενώ η Ζιλιέτ Μπινός ανακηρύχθηκε πρόσφατα νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου και αναλαμβάνει επίσημα καθήκοντα την 1η Μαΐου.

Μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων, ο Παζολίνι δήλωσε για την ταινία: «Νιώθω εξαιρετικά τυχερός που μπορώ να ζωντανέψω τον κόσμο του Ομήρου μέσω του μεγάλου ταλέντου της Ζιλιέτ και του Ρέιφ, των οποίων η ισχυρή παρουσία στην οθόνη συνδυάζεται με την τόλμη που φέρνουν στη δουλειά τους». Πρόκειται για συμπαραγωγή μεταξύ της Ιταλίας και της Ελλάδας, με τους Κωνσταντίνο Κοντοβράκη και Γιώργο Καρναβά από την Heretic, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας, με εταιρεία διανομής τη Rosebud 21.

Τα ελληνικά κάστρα

H γνωστοποίηση για τα γυρίσματα της νέας εκδοχής της «Οδύσσειας» στη χώρα μας έγινε όταν πέρασε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το αίτημα των κινηματογραφικών παραγωγών Καρναβά - Κοντοβράκη για την προσωρινή παραχώρηση κινηματογράφησης τόσο του βυζαντινού φρουρίου Αγγελοκάστρου στην Κέρκυρα όσο και του κάστρου Χλεμούτσι της Ηλείας. Τα δύο εντυπωσιακά κάστρα αποτέλεσαν μέρος του σκηνικού, που τα θέλει να συνιστούν τις δύο κεντρικές εκδοχές του παλατιού του Οδυσσέα - το εσωτερικό και το εξωτερικό. Τα γυρίσματα στην Κέρκυρα πραγματοποιήθηκαν με τη συνδρομή του Ionian Islands Film Office της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, των Δήμων Βόρειας Κέρκυρας και Κεντρικής Κέρκυρας και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κέρκυρας σε ένα εξαιρετικό, από όσο μαθαίνουμε, κλίμα, καθώς οι κάτοικοι ήταν ενθουσιασμένοι που συμμετείχαν ως κομπάρσοι στα γυρίσματα, όπως είχαν κάνει κάποια χρόνια πριν με τους «Ντάρελ».

Τα περισσότερα από τα γυρίσματα είχαν πραγματοποιηθεί εκτός πόλης σε περιοχές και σε ένα περιβάλλον που θα μπορούσαν να μεταφέρουν την αίσθηση ότι σε ταξιδεύουν στους χρόνους της «Οδύσσειας». Οσο για το κάστρο, αυτό που επέλεξε ο σκηνοθέτης ως ιδανικό από τότε που το είχε πρωτοεπισκεφθεί σε διακοπές του, ήταν το Αγγελόκαστρο, ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά κάστρα της Ελλάδας, το οποίο βρίσκεται στο πιο ψηλό μέρος της ακτής στο βορειοδυτικό μέρος του νησιού, κοντά στην Παλαιοκαστρίτσα και πάνω στην άκρη της κορυφής της απότομης πλαγιάς. Αναμένεται μάλιστα να πρωταγωνιστήσει στις πρώτες σκηνές της ταινίας, καθώς θα είναι το κάστρο που θα αντικρίσει ο πολύπαθος Οδυσσέας όταν θα επιστρέφει στο νησί του. Για το εσωτερικό του παλατιού επιλέχθηκε το Χλεμούτσι, το κάστρο της Ηλείας, όπου θα εξελίσσεται η δράση που αφορά τις σκηνές με τη μάχη των μνηστήρων, τη συνάντηση με την Πηνελόπη κ.λπ. Γιατί, ως γνωστόν, μπορεί η «Οδύσσεια» να τελειώνει μετά την εξόντωση των μνηστήρων και με τον Ερμή να οδηγεί στην 24η και τελευταία ραψωδία τις ψυχές τους σε «μονοπάτια σκοτεινά και μουχλιασμένα» στον Αδη και την Αθηνά να εμφανίζεται στον Λαέρτη και ταυτόχρονα να αποτρέπει τον εμφύλιο πόλεμο -άλλος ένας στη μακρόχρονη ιστορία της «Ιλιάδας» και της «Οδύσσειας»- στην Ιθάκη, αλλά η συνέχεια παραμένει αδιευκρίνιστη.

Αραγε έγινε πράξη η προφητεία του Τειρεσία που είχε πει κάποτε στον Οδυσσέα ότι ο θάνατος θα τον βρει «απόμακρα απ' τη θάλασσα, ήσυχος και γλυκός» σε πολύ βαθιά γεράματα ή μεσολάβησε κάτι τραγικό που μένει απλώς στο μυαλό του καθενός να το φανταστεί ως κάτι αποτρόπαιο; Το σίγουρο είναι ότι η ταινία πιάνει το νήμα ακριβώς από εκεί που το εννοεί ο Ομηρος, από το καίριο σημείο της Επιστροφής, επιβεβαιώνοντας κατά κάποιον τρόπο τον Πλάτωνα, που ήθελε αυτό να είναι το πιο κρίσιμο σημείο του αξέχαστου αυτού ποιήματος. Οπως επισημαίνει χαρακτηριστικά ο σπουδαίος φιλόσοφος στο τελευταίο βιβλίο της «Πολιτείας» του: «Τελευταία από όλες έρχεται η ψυχή του Οδυσσέα. Μετά τις περιπετειώδεις εμπειρίες του με ανθρώπους και τέρατα έχει καταλήξει να συνειδητοποιήσει τη ματαιότητα κάθε φιλοδοξίας. Αυτό που τώρα επιδιώκει είναι η ζωή ενός ταπεινού πολίτη χωρίς το φορτίο των δημόσιων καθηκόντων». Και αν ο δικός μας Καβάφης επέμενε ότι η Ιθάκη μας δίδαξε την αξία του ταξιδιού, αφού «Και αν φτωχική τη βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε», ο ποιητής Τένισον επέμενε ότι το πιο ουσιαστικό μάθημα που μας έδωσε είναι να πασχίζεις, να αναζητάς, να βρίσκεις και να μην υποκύπτεις.

Ειδήσεις σήμερα:

Αλεξανδρούπολη: Σόου από τον καθηγητή που συνελήφθη για παρενόχληση μαθήτριας - Τέθηκε εκτός σχολείου

Γυναικοκτονία στην Αργεντινή - Στραγγαλίστηκε από τον πρώην σύντροφό της 30χρονη ποδοσφαιρίστρια

Άγιοι Ανάργυροι: Πήρε εξιτήριο ο δολοφόνος της Κυριακής, δεν τον δέχθηκε το νοσοκομείο κρατουμένων, επέστρεψε στο Αττικό