Τζορτζ Μίλερ: O εγγονός του ιερέα από τα Κύθηρα που κατέκτησε το Χόλιγουντ και έγινε γραμματόσημο
Η οικογενειακή ιστορία του κορυφαίου δημιουργού και παραγωγού των «Mad Max» και «Happy Feet», με το ελληνικό όνομα Γιώργος Μηλιώτης Καστρίτσιος - Τα Οσκαρ και οι αμέτρητες επιτυχίες του
Ποιος δεν έχει δει το «Happy Feet»; Είτε παλαιότερα, στις κινηματογραφικές αίθουσες το 2007, όπου έσπασε πολλά ρεκόρ εισιτηρίων και εισπράξεων δημιουργώντας ουρές, όλων των ηλικιών, κυρίως μικρών, αλλά και μεγάλων, έξω από τις κινηματογραφικές αίθουσες, είτε αργότερα στις αλλεπάλληλες επαναλήψεις της ταινίας στην τηλεόραση; Μια οικογενειακή ταινία κινουμένων σχεδίων, μουσική κωμωδία, με περιβαλλοντικά και πολλά ακόμη μηνύματα, με τον απίθανο κακόφωνο πιγκουίνο, τον Μαμπλ, που αντί της φωνής χρησιμοποιούσε τις σπάνιες χορευτικές του ικανότητες για να δελεάσει το υποψήφιο ταίρι του.
Ενα αριστούργημα αυτής της ξεχωριστής τέχνης, με πλούσια διδάγματα και περιβαλλοντικά μηνύματα. Και που έπειτα από μια θυελλώδη εμπορική πορεία, που απέφερε έσοδα 400 και πλέον εκατ. δολαρίων στην παραγωγή της, κατάφερε να κατακτήσει και το Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων. Μια ταινία με την υπογραφή ενός σπουδαίου Ελληνοαυστραλού κινηματογραφικού παραγωγού και σκηνοθέτη, του Τζορτζ Μίλερ, μετανάστη δεύτερης γενιάς, με καταγωγή από την πλευρά του πατέρα του από τα μαγευτικά Κύθηρα και από της μητέρας του από τη Σμύρνη.
Ο Μίλερ είναι πασίγνωστος στο διεθνές στερέωμα της 7ης τέχνης, καθώς στο παλμαρέ του συμπεριλαμβάνονται η σειρά ταινιών «Mad Max», η τριλογία και οι δύο νεότερες εκδόσεις της και πολλές ακόμα επιτυχίες και σημαντικές διακρίσεις, αμέτρητες βραβεύσεις σε διάφορα φεστιβάλ και από εταιρείες κινηματογράφου με διόλου ευκαταφρόνητο ανταγωνισμό.
Ο αγώνας για το αγαλματάκι
Μάλιστα το Οσκαρ του 2007, το μοναδικό προσωπικό έως τώρα της πολύχρονης διαδρομής του στον κινηματογραφικό στίβο, ήταν και αναγνωρίστηκε πριν απ’ όλα ως η ηθική δικαίωση για έναν άνθρωπο των πλατό και των στούντιο που δεν ήταν λίγες οι φορές που είχε θέσει υποψηφιότητα για την κορυφαία διάκριση.
Σταθερά οι ταινίες του ήταν υποψήφιες για το βραβείο είτε Καλύτερης Ταινίας είτε Σκηνοθεσίας, Παραγωγής, Σεναρίου, διαφόρων ρόλων των πρωταγωνιστών, είτε ακόμη και για τα πιο ειδικά βραβεία Φωτογραφίας, Μοντάζ, Κοστουμιών κ.ά.
Εφτανε δηλαδή στην πηγή, αλλά νερό δεν έπινε. Τελικά, όμως, κατέκτησε το Εβερεστ της κινηματογραφικής τέχνης και πήρε το επίχρυσο αγαλματάκι των 4 κιλών. Και ο μύθος συνεχίζεται...
Η βράβευση
Αυτός, λοιπόν, ο αναλογικά πολύ λίγο γνωστός στη χώρα μας για την ελληνική καταγωγή του ήταν ένας από τους τέσσερις σημαντικούς Ελληνες της Διασποράς που τιμήθηκαν πρόσφατα με τα βραβεία του International Foundation for Greece (IFG) για το 2023.
Αυτά απονέμονται από το ίδρυμα που ιδρύθηκε στο Λονδίνο από τον Γιώργο και την Ασπασία Λεβέντη, κάθε τρία χρόνια, σε διακεκριμένους εν ζωή Ελληνες της Διασποράς που όχι μόνο δεν ξεχνούν την καταγωγή τους, αλλά μέσα από το σημαντικό έργο τους προβάλλουν και ζωντανεύουν το ελληνικό πνεύμα στα πέρατα του πλανήτη. Ζωτικό, δε, μέρος των IFG Awards, που καθιερώθηκαν το 2013, είναι η έκδοση ειδικής σειράς γραμματοσήμων σε συνεργασία με τα Ελληνικά Ταχυδρομεία που απεικονίζουν αυτές τις προσωπικότητες.
Προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας και κύρους, όπως ο σπουδαίος μουσουργός Βαγγέλης Παπαθανασίου, οι Ελληνοαμερικανοί επιχειρηματίες Τζον Κατσιματίδης και Ντιν Μητρόπουλος, ο καθηγητής Δημήτρης Νανόπουλος, η ηθοποιός Ρίτα Γουίλσον, τιμήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια. Φέτος, λοιπόν, ήταν η σειρά των Ελληνοαμερικανών επιχειρηματιών Ντιν Σπανού, πρωτότοκου γιου και διαδόχου της αυτοκρατορίας του σπουδαίου πατριώτη, αξέχαστου Αλεξ Σπανού, και Μάικ Ψαρού.
Τζορτζ Μίλερ, Ντιν Σπανός, Μάικ Ψαρός και Δημήτρης Πορφυρίου είναι οι διεθνείς Ελληνες στη σειρα γραμματοσήμων των ΕΛ.ΤΑ. μετά τη βράβευσή τους από το International Foundation for Greece
Βραβεύτηκε, επίσης, ο διαπρεπής αρχιτέκτονας, πολεοδόμος και επισκέπτης καθηγητής του Γέιλ Δημήτρης Πορφύριος, που με την εταιρεία του Porphyrios Associates, με έδρα στο Λονδίνο, χτίζει ή ανακαινίζει σημαντικά κτίρια σε όλο τον κόσμο με την πρωτοποριακή του φιλοσοφία, όπως και o Τζορτζ Μίλερ.
Ο Ελληνοαυστραλός κινηματογραφικός δημιουργός μπορεί να μην κατάφερε, λόγω ενός έκτακτου προβλήματος υγείας, να παραβρεθεί στην τελετή απονομής των βραβείων στο αμφιθέατρο «Δημήτρης Παντερμαλής» του Μουσείου Ακρόπολης, αλλά στον ευχαριστήριο χαιρετισμό του, μέσω βίντεο, έκανε μια πολύ συγκινητική αναφορά στις ελληνικές ρίζες του, στον πατέρα του Δημήτρη από τα Κύθηρα και στη μητέρα του Αγγελική από τη Σμύρνη.
Τα θρυλικά Μητάτα
Η οικογένεια του Μίλερ είναι από τα Μητάτα των Κυθήρων, που πήραν το όνομά τους επειδή από παλιά εκεί διατηρούνταν πολλές στάνες-μητάτα, δηλαδή εργαστήρια τυροκομικής. Η τοποθεσία είναι ιδιαίτερης αρχαιολογικής και παλαιοντολογικής σημασίας, αφού έχουν ανακαλυφθεί δεκάδες ευρήματα από τη μινωική εποχή.
Ο πατέρας του Τζορτζ Μίλερ, ο Δημήτρης Μηλιώτης-Καστρίτσιος, γεννήθηκε μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά από τον ιστορικό Ναό της Αγίας Τριάδας. Ο προπάππος του Τζορτζ, ο παπα-Γιάννης, ήταν μάλιστα ο πρώτος ιερέας της εκκλησίας, γεγονός που συχνά επικαλείται ο Τζορτζ για να αιτιολογήσει τους ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς με το χωριό και την εκκλησία του.
Ο Δημήτρης Μηλιώτης μετανάστευσε στην Αυστραλία από τα Κύθηρα το 1921, σε ηλικία μόλις 9 ετών. Το επίθετό του, δίκην ευκολίας, γρήγορα άλλαξε σε Μίλερ. Ελληνική καταγωγή έχει, όμως, και η μητέρα του κορυφαίου σκηνοθέτη. Η Ευαγγελία Μηλιώτη-Μίλερ (Μπάλσον το μετεξελιχθέν πατρικό της) ήταν γεννημένη στη Μικρά Ασία, αλλά ξεριζώθηκε μαζί με την οικογένειά της κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή και με την ανταλλαγή των πληθυσμών βρέθηκε τελικά στην Αυστραλία.
Το ξεκίνημα
Ο Τζορτζ γεννήθηκε στις 3 Μαρτίου του 1945 στην Τσιντσιλά του Κουίνσλαντ, μια μικρή πόλη μόλις 7.000 κατοίκων, η οποία απέχει περίπου 300 χιλιόμετρα από το Μπρισμπέιν. Αργότερα η οικογένεια μετακόμισε στο Σίδνεϊ, όπου ο Τζορτζ, μεταξύ άλλων, υπήρξε και παπαδάκι στον Ναό του Αγίου Γεωργίου. Παρακολούθησε το Ipswich Grammar School και αργότερα το Sydney Boys High School.
Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας μαζί με τον δίδυμο αδελφό του Τζον και εργάστηκε στη συνέχεια σε δημόσιο νοσοκομείο. Υπηρέτησε για κάποια χρόνια την Ιατρική προτού τον κερδίσει ο κινηματογράφος και αλλάξει για πάντα επαγγελματική σελίδα.
Από την εποχή των φοιτητικών του σπουδών δημιουργούσε ταινίες μικρού μήκους. Μάλιστα, στο τελευταίο έτος της Ιατρικής, το 1971, κέρδισε το πρώτο βραβείο στο φοιτητικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μελβούρνης για μία ταινία μόλις ενός λεπτού. Ηταν το «St. Vincent’s Revue Film», με συμπαραγωγό τον μικρότερο αδερφό του Κρις.
Το έπαθλο ήταν η δωρεάν παρακολούθηση των μαθημάτων στο Εργαστήρι Κινηματογράφου του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης. Εκεί ο Τζορτζ γνώρισε τον Μπάιρον Κένεντι και ανάμεσά τους αναπτύχθηκε μια βαθιά φιλία που έβαλε τις βάσεις και για μια καθοριστική συνεργασία στον χώρο του κινηματογράφου με εξαιρετικά αποτελέσματα.
Την ίδια κιόλας χρονιά γύρισαν την ταινία μικρού μήκους «Βία στον κινηματογράφο, Μέρος 1ο», που τους έκανε γνωστούς στο ευρύ κοινό, αλλά και στους κριτικούς. Δεν υπήρξε, ωστόσο, συνέχειά της, παρότι ο τίτλος παρέπεμπε σε κάτι τέτοιο. Ο Μίλερ στη συνέχεια μοίραζε τον χρόνο του ανάμεσα στο νοσοκομείο και την παραγωγή ταινιών μικρού μήκους με τον Κένεντι.
«Mad Μax»
Σημείο-σταθμός στην καριέρα του Τζορτζ Μίλερ και συνάμα πρώτη διεθνή επιτυχία αποτέλεσε η ταινία «Mad Max, ο εκδικητής της νύχτας», τo 1979, η οποία εξελίχθηκε σε τριλογία. Ο Μίλερ -πάντα μαζί με τον Κένεντι- παρουσίασε τον ήρωά του, έναν αστυνομικό που μεταμορφώνεται σε εκδικητή για τον φόνο της συζύγου και του παιδιού του. Τόπος η Αυστραλία και πρωταγωνιστής ο Μελ Γκίμπσον, που τότε έκανε το καθοριστικότερο βήμα στην καριέρα του.
Επρόκειτο για έναν σταθμό στις ταινίες δράσης και ιδιαίτερα στα road movies με καταδιώξεις αυτοκινήτων. Eκτοτε ο Ελληνοαυστραλός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός, απογειώθηκε. Η ταινία έγινε παγκόσμια επιτυχία, απέφερε τεράστια κέρδη και απέσπασε πολλά βραβεία.
Σημείο-σταθμός στην καριέρα του το «Mad Max» τoυ 1979
Ακολούθησε το 1981 το δεύτερο μέρος «Mad Max 2, εκδικητής πέρα από τον νόμο», με πρωταγωνιστή πάλι τον Γκίμπσον και τόπο δράσης την Αυστραλία. Η καριέρα του Μίλερ δοκιμάστηκε όταν τον Ιούλιο του 1983 ο επιστήθιος φίλος και συνεργάτης του βρήκε τραγικό θάνατο, καθώς το ελικόπτερο που πιλοτάριζε συνετρίβη.
Παρότι αγχώθηκε ότι χωρίς τη συμβολή του Κένεντι, το story του «Mad Max» δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί, τελικά συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Δούλεψε σκληρότερα από ποτέ, δημιουργώντας δύο μίνι τηλεοπτικές σειρές των 10 ωρών η καθεμία και προχωρώντας γοργά, το 1985, στην παραγωγή του «Mad Max Beyond Thunderdome» (Απόδραση από το Βασίλειο του Κεραυνού).
Ο Τζορτζ Μίλερ υπέγραψε και άλλες σημαντικές ταινίες, κερδίζοντας πολλές διακρίσεις. Πέρα από το προσωπικό του Οσκαρ με το «Happy Feet», είχε και τρεις υποψηφιότητες για Οσκαρ για το σενάριο της ταινίας «Lorenzo’s Oil», ενός ιατρικού δράματος, και για την οικογενειακή ταινία «Babe» στις κατηγορίες Καλύτερης Ταινίας και Σεναρίου. Σκηνοθέτησε επίσης τη σκοτεινή κωμωδία φαντασίας «Οι Μάγισσες του Ιστγουικ».
Πλην του Μελ Γκίμπσον, έχει συνεργαστεί με πολλούς ακόμα αστέρες του Χόλυγουντ, όπως οι Τζακ Νίκολσον, Σαρλίζ Θερόν, Μισέλ Φάιφερ, Σερ, Σούζαν Σαράντον, Νικόλ Κίντμαν, Χιου Τζάκμαν κ.ά.
Στην 88η Τελετή Απονομής των Οσκαρ, το 2015, με το «Mad Max: Ο δρόμος της οργής», με πρωταγωνιστή πλέον τον Τομ Χάρντι, είχε δέκα υποψηφιότητες και κέρδισε στις έξι: Καλύτερο Μοντάζ, Σχεδιασμός Παραγωγής, Κοστούμια, Μακιγιάζ και Χτένισμα, Μείξη Ηχου και Μοντάζ Ηχου.
Η ίδια ταινία είχε επτά υποψηφιότητες για τα Βραβεία της Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, κερδίζοντας τέσσερα, 13 υποψηφιότητες για τα Βραβεία της Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου, κερδίζοντας 9, και δύο Χρυσές Σφαίρες.
Ο Μίλερ συνέχισε τη σειρά φέτος με το πρίκουελ «Furiosa: A Mad Max Saga», που παρουσιάζει τη σκληρή ιστορία της Furiosa, την οποία αυτή τη φορά υποδύεται ως παιδί η Αλίλα Μπράουν και ως ενήλικη η Ανια Τέιλορ-Τζόι.
Με την Ανια Τέιλορ-Τζόι
Αν και γενικά επαινείται από τους κριτικούς και την ημέρα της πρεμιέρας της στις ΗΠΑ σημείωσε εισπράξεις 10,2 εκατ. δολαρίων, η ταινία δεν κατάφερε να συνεχίσει τη σημαντική εισπρακτική επιτυχία των προηγούμενων της σειράς.
«Mad Max: Fury Road» (Ο δρόμος της οργής), είχε δέκα υποψηφιότητες και κέρδισε στις έξι
To «Happy Feet»
Στο «Happy Feet» πρωταγωνιστής είναι στην Ανταρκτική, των -129 βαθμών Κελσίου και στο έθνος των Αυτοκρατορικών Πιγκουίνων ο μικρός Μαμπλ. Σε αντίθεση με τις εκπληκτικές φωνητικές ικανότητες των υπολοίπων, εκέινος είναι τρομακτικά κακόφωνος και γι’ αυτό εξορίζεται από την κοινότητά τους. Ωστόσο, με εφόδιο την ικανότητά του να χορεύει κλακέτες θα αρχίσει ένα ταξίδι όπου θα γνωρίσει φίλους, θα αποδεχτεί τη μοναδικότητά του και θα συμβουλεύσει τους μικρούς θεατές για την αξία της διαφορετικότητας.
Επειτα από πολλές περιπέτειες επιστρέφει στην αποικία του και μια ερευνητική ομάδα που τον ακολουθεί επαληθεύει τα πεπραγμένα του. Ολόκληρη η αποικία χορεύει μπροστά στην ερευνητική ομάδα, τα πλάνα της αποστολής της οποίας προκαλούν παγκόσμια συζήτηση που τελικά οδηγεί στην απαγόρευση κάθε υπεραλίευσης στην Ανταρκτική. Η ταινία απευθύνεται με αθωότητα στους μικρούς θεατές. Με οικολογικές νύξεις που γίνονται εύκολα κατανοητές.
Το ψηφιακό σχέδιο της ταινίας έγινε στο Σίδνεϊ, στο πολυεθνικό στούντιο Animal Logic. Πρόκειται για jukebox μιούζικαλ, δηλαδή χρησιμοποιεί παλιότερα τραγούδια σε ερμηνείες ειδικά για την ταινία. Ακούγονται οι φωνές των Ελάιζα Γουντ, Ρόμπιν Γουίλιαμς, Χιου Τζάκμαν, Νικόλ Κίντμαν και άλλων πασίγνωστων ηθοποιών. Αν και είναι κυρίως μια ταινία κινουμένων σχεδίων, ενσωματώνει την καταγραφή κίνησης ανθρώπων ζωντανής δράσης σε ορισμένες σκηνές.
Ο ίδιος ο Μίλερ αποδίδει στην ελληνική καταγωγή του τις επιτυχίες του στον κινηματογράφο. Τις θεωρεί απόλυτα φυσιολογικές καθώς, όπως λέει, «δεν υπάρχουν καλύτεροι αφηγητές από τους Ελληνες. Ξέρουμε να λέμε καταπληκτικές ιστορίες. Από τον Ομηρο έως τις μέρες μας. Αυτή η πολιτιστική κληρονομιά εμένα προσωπικά με βοηθά. Οι Ελληνες είναι “παραμυθάδες” και φοβεροί στην επικοινωνία.
Ο κινηματογράφος είναι ένα παραμύθι, μια ιστορία που μεταφέρεται στην οθόνη. Κάθε φορά που πάω στην Ελλάδα, ειδικά στο νησί μου, ακούω καταπληκτικές ιστορίες. Ολοι λένε απίθανα πράγματα. Παραμύθια, μυθολογία, απίστευτες σημερινές κωμικές ιστορίες, πάντα υπάρχει κοινό να τις ακούει και πάντα κάποιοι φοβεροί τύποι που τις διηγούνται. Σίγουρα από εκεί πήρα το ταλέντο μου», ανέφερε σχετικά.
Η ταινία κινουμένων σχεδίων «Happy Feet» κατέκτησε το Oσκαρ το 2007
Η σχέση με την πατρίδα
Ο Μίλερ δεν ξεχνά τις ελληνικές του ρίζες. Μιλάει άριστα τα ελληνικά. Συμμετέχει, όποτε του το επιτρέπουν οι υποχρεώσεις του στις δράσεις της ευάριθμης παροικίας - αδελφότητας των Κυθηρίων που αναπτύσσει έντονη δράση στην Αυστραλία. Διατηρεί επίσης σταθερούς δεσμούς με τα Μητάτα. Η νοσταλγία για τον τόπο καταγωγής παρέμεινε άσβεστη στην οικογένεια Μηλιώτη, η οποία αποκτώντας οικονομική άνεση και καθώς οι συγκοινωνίες απλοποιήθηκαν με τις διηπειρωτικές πτήσεις, κατάφερνε να επισκέπτεται συχνά τα Κύθηρα σύσσωμη.
Οταν μάλιστα κέρδισε ο Τζορτζ το Οσκαρ το 2007, επισκέφθηκε τη γενέτειρα και έκανε διακοπές στο νησί, με ολόκληρη την οικογένειά του, την υπέργηρη μητέρα, τα παιδιά και τα αδέλφια του. Είναι σε δεύτερο γάμο με τη Μάργκαρετ Σίξελ από το 1995, με την οποία έχει αποκτήσει δυο γιους. Πρώτη σύζυγός του ήταν η Σάντι Γκορ, με την οποία απέκτησαν μια κόρη. Με τη Σίξελ δουλεύουν μαζί, καθώς είναι άριστη μοντέρ. Εχει κερδίσει μάλιστα το αντίστοιχο Οσκαρ για το «Fury Road» το 2015.
Οπως λένε οι συμπατριώτες του, προτιμά για τα μπάνια του τη μικρή, ολίγον δυσπρόσιτη, αλλά μαγευτική παραλία στο Καλαδί ή την πιο πολύβουη της Παλαιόπολης. Ο Μίλερ συνέβαλε οικονομικά στην αναστήλωση του Ναού της Αγίας Τριάδας στα Μητάτα, που υπέστη σοβαρές ζημιές από τον σφοδρό σεισμό του Ιανουαρίου του 2006.
Είχε προχωρήσει παλαιότερα και σε μια χρηματική δωρεά για την ανέγερση του Μνημείου της Τσιριγώτισσας Μάνας, που έμενε στο νησί κατά τις μεταναστεύσεις του 20ού αιώνα, αποχαιρετώντας τον σύζυγο και τα παιδιά της, που σπάνια τους ξαναέβλεπε. Πώς δεν σκέφτηκε, άραγε, να τη σκηνοθετήσει;
