Νοσφεράτου: Η εμβληματική ταινία που άλλαξε το σινεμά

Ο Robert Eggers, πήρε την απόφαση να φέρει πίσω στην μεγάλη οθόνη έναν από τους πιο αγαπημένους βρικόλακες της κινηματογραφικής ιστορίας: τον Nosferatu. Με τους Bill Skarsgård, Nicholas Hoult, Lily-Rose Depp και Willem Dafoe στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, ο Eggers συστήνει ξανά στο κοινό τον ήρωα που βασίστηκε στον Δράκουλα του Bram Stoker, μέσα σε μια γκόθικ ατμόσφαιρα, λίγο πριν τα Χριστούγεννα.

Η ταινία έχει προγραμματιστεί να κυκλοφορήσει στις 25 Δεκεμβρίου 2024, αλλά έχει ήδη λάβει τα εύσημα των κριτικών, τόσο για την σκηνοθεσία και τις ερμηνείες, όσο και για την αφοσίωση που δείχνει και τον φόρο τιμής που αποτίει στο φιλμ του F. W. Murnau που κυκλοφόρησε το 1922.

Αναγνωρισμένη σήμερα ως κλασική ταινία της βωβής εποχής και ένα από τα πρώτα δείγματα του κινηματογραφικού τρόμου, το Nosferatu: A Symphony of Horror (ή Nosferatu – Eine Symphonie des Grauens στα γερμανικά), παρουσίασε έναν σκοτεινό ονειρικό κόσμο, με πρωταγωνιστή έναν βρικόλακα. Πολύ σύντομα έγινε δημοφιλής τόσο για τα μηνύματα που περνούσε για τα τότε κοινωνικά ζητήματα, όσο και για τις προφητικές προειδοποιήσεις της φρίκης που επρόκειτο να έρθει με την άνοδο του ναζιστικού καθεστώτος του Χίτλερ. Ο Nosferatu σήμερα εξακολουθεί να θεωρείται μια από τις βασικές ταινίες του γερμανικού εξπρεσιονισμού, με την επιρροή της στον κινηματογράφο να είναι ακόμα εμφανής.




Ένας τρομακτικός βρικόλακας

Το Nosferatu ήταν μια μη εξουσιοδοτημένη διασκευή του Δράκουλα του Μπραμ Στόκερ (1897), με βασικές λεπτομέρειες αλλαγμένες για να αποφευχθούν νομικά ζητήματα. Στην εκδοχή του Murnau, ο κόμης Δράκουλας γίνεται κόμης Orlok, ένας αλλόκοτος βρικόλακας που σπέρνει το θάνατο όπου κι αν πάει. Η ιστορία ακολουθεί τον Τόμας Χάτερ, έναν κτηματομεσίτη, ο οποίος ταξιδεύει στην Τρανσυλβανία για να βοηθήσει τον Όρλοκ στην αγορά ακινήτων. Η άφιξη του Χάτερ στο κάστρο του Όρλοκ πυροδοτεί μια ανατριχιαστική αλυσίδα γεγονότων, καθώς ο βρικόλακας σκορπά τον τρόμο, με αποκορύφωμα μια μάχη μεταξύ σκότους και φωτός.

Παρόλο που δεν είναι η πρώτη ταινία με βρικόλακες, ούτε καν η πρώτη μεταφορά του μυθιστορήματος του Stoker (η χαμένη πλέον ουγγρική ταινία Ο θάνατος του Δράκουλα γυρίστηκε ένα χρόνο πριν), ο Nosferatu καθιέρωσε πολλές υφολογικές και αφηγηματικές λεπτομέρειες της ιστορίας των βρικολάκων που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα. Για παράδειγμα, ο Νοσφεράτου ήταν η πρώτη φορά που ένας βρικόλακας σκοτώθηκε από το φως του ήλιου, ένα χαρακτηριστικό που πλέον έχει γίνει κανόνας σε όλες τις αντίστοιχες ταινίες.

Ωστόσο, στο επίκεντρο της ταινίας βρίσκεται η ανησυχητική ερμηνεία του Max Schreck ως κόμη Orlok. Σε αντίθεση με τις μεταγενέστερες απεικονίσεις βαμπίρ που ρομαντικοποίησαν τον Δράκουλα, ο Orlok είναι γκροτέσκος και απόκοσμος. Με το φαλακρό του κεφάλι, τα μυτερά του αυτιά, τα μακρόστενα δάχτυλα και την καμπουριασμένη του στάση, ο βρικόλακας εμφανίζεται ως πραγματική ενσάρκωση του θανάτου και της ασθένειας. Η σκιώδης παρουσία του -που ως γνωστόν φαίνεται να σέρνεται σε μια σκάλα σε μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές της ταινίας- έχει γίνει σύμβολο του κινηματογραφικού τρόμου.
Η ερμηνεία του Schreck ήταν μάλιστα, τόσο στοιχειωτική και ρεαλιστική, ώστε κατέληξαν να κυκλοφορούν φήμες που έλεγαν ότι ο ηθοποιός ήταν αληθινός βρικόλακας. Αυτός ο μύθος απαθανατίστηκε αργότερα στην ταινία του 2000 Shadow of the Vampire, μια μυθιστορηματική περιγραφή της παραγωγής του Nosferatu που επαναπροσδιορίζει τον Schreck ως ένα πραγματικό απέθαντο πλάσμα.



Η κληρονομιά του Νοσφεράτου

Ο Νοσφεράτου είναι ένα αριστούργημα του γερμανικού εξπρεσιονισμού, ενός καλλιτεχνικού ρεύματος που χαρακτηρίζεται από παραμορφωμένες εικόνες, έντονες αντιθέσεις και υπερβολικές μορφές για να προκαλεί συναισθήματα και ανησυχία. Η χρήση του φωτός και της σκιάς από τον Murnau στην ταινία παραμένει επαναστατική. Οι υφέρπουσες σκιές του κόμη Όρλοκ χρησιμοποιούνται για να υποδηλώσουν τη δύναμη και την κακία του, δημιουργώντας σασπένς χωρίς να βασίζονται σε ρητή βία. Η ταινία ξεπέρασε επίσης τα όρια με τη χρήση πραγματικών τοποθεσιών. Ενώ οι περισσότερες εξπρεσιονιστικές ταινίες βασίζονταν σε περίτεχνα, παραμορφωμένα σκηνικά, ο Murnau γύρισε σκηνές στα Καρπάθια Όρη και σε διάφορες γερμανικές πόλεις, συνδυάζοντας τον ρεαλισμό με εφιαλτικές εικόνες. Αυτό το μείγμα σκληρών τοπίων και απόκοσμων οπτικών εφέ βοήθησε στον καθορισμό της ατμόσφαιρας και του στυλ του Νοσφεράτου.

Κάτω από τον υπερφυσικό τρόμο του ωστόσο, ο Νοσφεράτου αντανακλά τις κοινωνικές ανησυχίες των αρχών του 20ού αιώνα. Η ταινία κυκλοφόρησε μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά τη διάρκεια της μεγάλης καταστροφής από την πανδημία του 1918. Έτσι, η παρασιτική φύση του βαμπίρ προκάλεσε φόβους μόλυνσης και ηθικής παρακμής, θέματα που θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν στην κοινωνία για τις επόμενες δεκαετίες. Πέρα από αυτό όμως, στη γερμανική ταινία διαδραματίζεται η αριστοκρατική φιγούρα του Όρλοκ, ο οποίος ασκεί την υπερφυσική του επιρροή σε ανυποψίαστους ανθρώπους, ρουφώντας το αίμα της ζωής τους, επιλέγοντας ποιος θα πεθάνει και ποιος θα γίνει μέλος της συμμορίας των μισητών τεράτων του που εκτελούν τη θέλησή του.

Για τον κριτικό Siegfried Κρακάουερ, η μορφή του κόμη Όρλοκ αντιπροσώπευε τον συνδυασμό φόβου και γοητείας που προκαλούσε στον γερμανικό λαό το φάντασμα του φασισμού και ο Χίτλερ, όπως ο ίδιος είχε γράψει το 1947.

Σήμερα, η οπτική γλώσσα της ταινίας παραμένει βαθιά ενσωματωμένη στη λαϊκή κουλτούρα. Η εικόνα της σκιάς του κόμη Όρλοκ που ανεβαίνει τις σκάλες έχει αναφερθεί και παρωδηθεί σε όλα τα είδη, από κινούμενα σχέδια μέχρι μουσικά βίντεο, υπογραμμίζοντας τη διαχρονική δύναμη της εικόνας του Murnau. Έτσι, ο Νοσφεράτου απέκτησε αθάνατη θέση στην ιστορία του κινηματογράφου, καθώς έθεσε τις βάσεις για αμέτρητες ιστορίες βρικολάκων και ενέπνευσε γενιές κινηματογραφιστών που λάτρεψαν και λατρεύουν την σκοτεινή αισθητική της και την δύναμη της αφήγησής της.


Ειδήσεις σήμερα:

Χαρτογραφούν την ομάδα του «Modi» για το κύκλωμα εκβιαστών - Τα ναρκωτικά στις φυλακές Ιωαννίνων και η δράση τους στα νότια προάστια

Κατασκοπεία, μαζική υστερία ή μυστικές δοκιμές; Τα πέντε πιθανότερα σενάρια για τις εμφανίσεις drones στις ΗΠΑ

Τρεις αυξήσεις για τους ένστολους το 2025 από τα νυχτερινά, τον κατώτατο μισθό και το επίδομα επικινδυνότητας