Κάννες 2015: Ολίγον... ψόφιος ο «Αστακός» του Λάνθιμου

Όταν βάζεις τον πήχη ψηλά, όσο και το διαγωνιστικό τμήμα του μεγαλύτερου  φεστιβάλ, τότε και τα κριτήρια είναι το ίδιο    ψηλά. Το αποτέλεσμα;  Ο πρώτος μισός «Αστακός» του Γιώργου Λάνθιμου  ήταν  ας πούμε ολίγον  χορταστικός. Ο δεύτερος,  τη δεύτερη ώρα,  εντελώς  ψόφιος και ολότελα  χαοτικός!

Οπως είπε  κάποιος Ιταλός συνάδελφος, «κάποιες  ιδέες  είναι καλές,  όμως  στο δεύτερο ημίχρονο  βαρέθηκα.  Κατά την γνώμη  μου  η ταινία  θα έπρεπε να ήταν μόλις μία  ώρα».



Ο  Κόλιν  Φάρελ, ο Ιρλανδός πρωταγωνιστής της   ταινίας   τοποθέτησε   την σχέση του  με κομψότητα. Αλλά επί  της ουσίας   είπε το ίδιο. Στη  συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε: «Μακράν το πιο μοναδικό  σενάριο  που  διάβασα. Ενοχλητικό και   ενδιαφέρον.  Αλλά ακόμα  δεν  έχω καταλάβει περί τίνος  ακριβώς πρόκειται»

Η Ρέιτσελ  Βάις,  η  δεύτερη πρωταγωνίστρια, πιο  θετική: «Σοκαρίστηκα από τον «Κυνόδοντα». Η φαντασία του Λάνθιμου με έχει συνεπάρει.  Από τον «Κυνόδοντα» ήθελα να πάρω κι εγώ μέρος στον κόσμο του Λάνθιμου. Ο  πραγματικός κόσμος είναι  βίαιος και βάρβαρος. Αλλά  έχει και αγάπη. Αυτά  τα δύο καταφέρνει και τα γεφυρώνει ο Λάνθιμος.  Ο  «Αστακός» με υπνώτισε».



Ο Μπεν  Γουίσοου -ένας ακόμα από τους  πρωταγωνιστές του- είπε: «Ακόμα  δεν είμαι βέβαιος αν κατάλαβα καλά περί τίνος ακριβώς πρόκειται»

Πάνω-κάτω  στο ίδιο μήκος κύματος και  η Λέα  Σεϊντού. Ισως το πιο  ερωτικό πλάσμα σ' αυτή την άνυδρη,  ξερή, ακατανότητη  ατμόσφαιρα. Ο,τι  δηλαδή   είναι συνεπαρμένη από  την ιδιαίτερη   φαντασία του Λάνθιμου, και  από τη γνησιότητα του σεναρίου του: «Πολύ  μοναδικό, πολύ παράξενο, πολυ πρωτότυπο. Μου άρεσε που δείχνει το πόσο παράλογος είναι ο κόσμος».

Ο Αμερικανός Τζον Σ. Ράιλι ήταν ο πιο σύντομος: «Συνήθως τα σενάρια  τα επιλέγω  από  τον  χρόνο που  χρειάζομαι  για να τα διαβάσω. Τον «Αστακό»  τον διάβασα  μέσα σε  εφτά  μόλις ώρες. Ετσι αμέσως δέχτηκα».



Ο Λάνθιμος στη  συνέντευξη, περικυκλωμένος από όλους σχεδόν τους συντελεστές του. Το καστ κυρίως  αγγλόφωνο. Τα γυρίσματα  εξ ολοκλήρου σε  θέρετρο της Ιρλανδίας.  Μέσα σε  παλιό  ξενοδοχείο.  Αρκετά  γυρίσματα έγιναν στο δάσος.  Η πρώτη ώρα  εξαντλείται μέσα στο  ξενοδοχείο. Η δεύτερη στο δάσος και  στην πόλη



«Ηταν πρόοδος για μένα  που  βρέθηκα στην Αγγλία. Αλλωστε τα  τελευταία χρόνια μένω εκεί. Μην ξεχνάτε ότι σήμερα οι περισσότερες  ταινίες  γυρίζονται  στα αγγλικά.  Ημουν   ελεύθερος να γυρίσω αυτό που ήθελα (εννοείται ότι η παραγωγή είναι κυρίως από την Ιρλανδία και δευτερευόντως από  Αγγλία, Ελλάδα και Ολλανδία). Είμαι πολύ  τυχερός  που όλοι αυτοί οι γνωστοί ηθοποιοί  δέχτηκαν να παίξουν στην  ταινία μου.  Για πρώτη  φορά  οι   ηθοποιοί  πληρώθηκαν προκαταβολικά από την παραγωγή (εννοεί ότι  για τις ελληνικές του  ταινίες  δεν πληρώθηκαν από την αρχή). Με την  ταινία μου προσπαθώ να εξερευνήσω τον κόσμο μας που κινείται και λειτουργεί με κανόνες. Η ζωή μας είναι  γεμάτη  κανόνες και αυστηρούς κώδικες. Δεν  σκέφτομαι   ποτέ την ταινία που  θα βγει. Μαζί με το σεναριογράφο μου, Ευθύμη Φιλίππου, επιτρέπουμε να μπαίνουν στην ταινία πολά στοιχεία, αλλά  ελέγχουμε  τις επιλογές που κάνουμε».



- Θα επιστρέψεις στην Ελλάδα για κάποια από τις επόμενες ταινίες σου;

«Δεν μπορώ να πω ούτε ναι ούτε όχι»

Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη

Το  στόρι    σουρεαλιστικό και   ολίγον  αλληγορικό. Για να  επιβιώσεις ως άνθρωπος -σε κάποια άγνωστη πόλη- πρέπει απαραιτήτως να  ζευγαρώσεις. Και  για να ζευγαρώσεις πρέπει  επί 45 μέρες να μείνεις σε κάποιο  ξενοδοχείο. Το  ζευγάρωμα δεν είναι   συναισθηματικό. Οποιος δεν  ζευγαρώσει  μέσα σ' αυτό το  διάστημα καταλήγει, ύστερα από  δική του επιθυμία, να μεταμορφωθεί σε κάποιο ζώο και να καταλήξει στο  δάσος.  Ο Κόλιν Φάρελ  διαλέγει να γίνει αστακός. Επειδή του αρέσει  η θάλασσα!

Σ' αυτό το αποστειρωμένο περιβάλλον απαγορεύεται ακόμα και ο αυνανισμός. Η ερωτική πράξη εντελώς μηχανική.  Η   γυναίκα κάθεται με  τα οπίσθια πάνω στο  όργανο  και μετακινείται  μηχανικά.  Ταυτόχρονα οι τρόφιμοι  του ξενοδοχείου  κάτω από την επίβλεψη  των   διαχειριστών  αυτής  της μονότονης και  αποστειρωμένης  διαδικασίας,  κάθε μέρα   καταλήγουν στο δάσος με καραμπίνες, κυνηγώντας  τους «μοναχικούς».



Ο Ντέιβιντ (Κόλιν Φάρελ)  καταφέρνει να  δραπεεύσει από το «ξενοδοχείο». Ετσι   βρίσκεται παρέα με  τους «μοναχικούς» με  αρχηγό τη Λέα Σεϊντού. Οι  «μοναχικοί» είναι  το αντι-σύστημα. Ας πούμε οι περιθωριακοί, Οι  «αντάρτες». Οι «αριστεροί» (αυτό δεν το λέει ο Λάνθιμος,  εγώ το λέω). Αλλά κι εκείνοι έχουν  κανόνες. Ενας από αυτούς ότι απαγορεύει τα αισθήματα. Το μόνο που επιτρέπεται είναι η μ...κία. «Πού ήσουν;»  ρωτάει καποιος τον Φάρελ. Κι εκείνος: «Πίσω από το  δέντρο και το έπαιζα»

Ετσι ο Ντέβιντ παρέα με την Ρέιτσελ Βάις και τον Μπεν Γουίσοου, αποφασίζουν «αντάρτικο  στο αντάρτικο». Και  φεύγουν από το  δάσος με κατεύθυνση  την πόλη. Ανάμεσα στον Φάρελ και τη Βάις αρχίζουν να   φουντώνουν αισθήματα και  ερωτική έλξη!



Να τα αποκωδικοποιήσω; Να το κάνω! Το «ξενοδοχείο» είναι ο σημερινός καλοφτιαγμέος  δυτικός  κόσμος. Αποστειρωμένος από αισθήματα.  Τα μέσα υπάρχουν. Ομως  συγκινήσεις απουσιάζουν. Αυτή η επίσημη  κοινωνία επιβάλλει το ζευγάρωμα για την αναπαραγωγή της και  την επιβίωσή της

Το   «άλλο» σύστημα. Των «Μοναχικών». Κι αυτό με τους κανόνες  του.  Επειδή είναι στρατευμένοι απαγορεύουν αισθηματικές σχέσεις, Προφανώς  για να είναι στοχοπροσηλωμένοι. Ο «αυνανισμός»   είναι η  πράξη που τους  χαρακτηρίζει. Γιατί ο κόσμος  τους και ο στόχος τους  χωρίς ελπίδα. Χωρίς Αύριο, Οπως λέει και ο  απλός  λαός «μαλακίζονται»
    
Ενδιαφέρουν  όλα αυτά; Εμένα  ναι! Με την προυπόθεση ότι  οι ιδέες μετουσιώνονται σε  αισθητικό  γεγονός. Πειστικό. Σαρκικό. Πράγμα που δεν συμβαίνει στην  ταινία. Ετσι στο πρώτο μέρος εξαντλείται  όλο αυτό το «παράλογο»  σχήμα. Η συνταγή -γιατί περί συνταγής  πρόκειται,  ανεξάρτητα αν  δεν μοιάζει με τις υπόλοιπες  ταινίες- εξαντλείται κι αυτή. Σχήματα και  τα πρόσωπα!

Το  χειρότερο; Τρία πράγματα. Το πρώτο ότι ο Λάνθιμος προκειμένου να γεμίσει το κενό χρησιμοποιεί μουσικό, εκκωφαντικό «χαλί»  με  έγχορδα να στριγγλίζουν. Το δεύτερο  ότι αναγκάζεται -ίσως από την παραγωγή- να εξηγεί  στους θεατές μέσα από μια γυναικεία  φωνή που αφηγείται σε όλη τη διάρκεια της ταινίας. Και το τρίτο το χειρότερο, ότι όλες οι  «εκτελέσεις» και οι «φόνοι»  γίνονται τόσο άκομψα, που  μοιάζουν  σαν να  σκηνοθετούνται από ερασιτέχνες



Οπως είπα και από την αρχή. Οταν σηκώνεις  ψηλά   τον πήχη τότε πρέπει και τα κριτήρια  να είναι το ίδιο απαιτητικά. Ο «Κυνόδοντας» ήταν μεγάλη  ταινία  επειδή έφερε την σφραγίδα  της πρωτοτυπίας και  ήταν  εξαρετικά οργανωμένος. Ο «Αστακός» ολίγον   ζωντανός και   στο τέλος  ψόφιος  εντελώς!



Α, και κάτι ακόμα. Αφού πιστεύεις   στα αισθήματα, πρέπει και στην ταινία σου με τους ηθοποιούς και τις καταστάσεις, να ελευθερώνεις αισθήματα ώστε να πείθεις  τον θεατή. Εδώ ο Λάνθιμος, επειδή  ως στυλ έχει καταφύγει στην αποστείρωση και  την στείρωση, προκειμένου να  κερδίσει στο  τέλος  τον  θεατή, καταφεύγει-ατο  φινάλε στο  θρυλικό άσμα  από το «Παιδί και το δελφίνι» με την Σοφία Λόρεν να τραγουδάει «Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη, τι είναι αυτό»...

What is this called  Love George?