57ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Τα σύγχρονα Βαλκάνια με τη ματιά του σκηνοθέτη

Μια πλήρη ρετροσπεκτίβα (11 συνολικά ταινίες του) του έργου του πρωτοπόρου του νέου ανεξάρτητου τουρκικού σινεμά, Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ, αφιερώματα στον επίσης Τούρκο, Ρεχά Ερντέμ, αλλά και στον Ρουμάνο Κρίστι Πούιου, συμπεριλαμβάνονται στις προτάσεις του φετινού 57ου Φεστιβαλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης και ειδικά στο Βαλκανικό τμήμα του.

Οι παραπάνω σκηνοθέτες θα παραβρεθούν στη διάρκεια της διοργάνωσης και θα συζητήσουν με το κοινό τις ταινίες τους στη διοργάνωση.

«Μερικές φορές σκέφτομαι ότι αν δεν είχα μπει φυλακή, δεν θα είχα γίνει σκηνοθέτης» δήλωσε ο γεννημένος το 1964, Τούρκος σκηνοθέτης, Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ, ο οποίος μαζί με τον Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν, θεωρείται θεμελιωτής του νέου τουρκικού σινεμά.

Οι αριστερές του πεποιθήσεις τον οδήγησαν στη φυλακή για τρία χρόνια, σε ηλικία 17 ετών. Εκεί, ανακάλυψε τον Ντοστογιέφσκι. Ξεκινώντας από το «Έγκλημα και Τιμωρία», ο Ντεμίρκουμπουζ δημιούργησε ήρωες βγαλμένους από τα σπλάχνα της τουρκικής κοινωνίας.

Το σινεμά του είναι βαθιά υπαρξιακό, στοχαστικό, αποτυπώνει τις διακρίσεις των τάξεων και των φύλων, χωρίς ίχνος ωραιοποίησης. Ο Ντεμίρκουμπουζ χαρακτηρίζεται ως ένας «διεισδυτικός κοινωνικός παρατηρητής και την ίδια στιγμή ένας ευαίσθητος ψυχολογικός παλμογράφος».

Η κοινωνία της Τουρκίας εγκλωβισμένη στο παρελθόν («Οι Στάχτες», 2016) , ο ανδρικός σωβινισμός («Η ναυτία», 2015), μια ελεύθερη διασκευή του «Υπόγειου» του Ντοστογιέφσκι («Μέσα», 2012), η ζήλια και η μοχθηρία («Ο φθόνος», 2009), μια ταινία για την επιθυμία, τη λαγνεία και την εμμονή («Πεπρωμένο», 2006), η τριλογία για τις έννοιες της ενοχής, της ηθικής, της ελευθερίας: «Αίθουσα αναμονής» (2003), «Μοίρα» (2001) και «Εξομολόγηση »(2001) , «Η τρίτη σελίδα» (1999) -μια ταινία που χτίζει έναν κόσμο με θρησκευτικές αναφορές από την οποία όμως απουσιάζει ο Θεός- η «Αθωότητα» (1997), που επανακαθόρισε το είδος του μελοδράματος και καθιέρωσε τον σκηνοθέτη, επηρεάζοντας μια ολόκληρη γενιά σκηνοθετών στην Τουρκία και, τέλος, το επηρεασμένο από τον «Δεκάλογο» του Κισλόφσκι «Block C» (1994) για τις αντικρουόμενες προσδοκίες της πρωταγωνίστριας για τον ρόλο της γυναίκας στη σύγχρονη τουρκική κοινωνία, είναι οι συνολικά 11 ταινίες του Τούρκου δημιουργού, που θα προβληθούν στη διάρκεια του φεστιβάλ. Το αφιέρωμα πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Γραφείου Πολιτισμού και Τουρισμού της τουρκικής πρεσβείας στην Αθήνα.

Στο πλαίσιο των προβολών του αφιερώματος στα Βαλκάνια και την κινηματογραφική παραγωγή των νέων δημιουργών (κινούνται στα πλάνα τους από το βαθύ δράμα, στην αυτοσαρκαστική κωμωδία και από το σκληρό γουέστερν, στον σουρεαλισμό) θα προβληθούν επίσης οι ταινίες: «Sieranevada» του Κρίστι Πούιου (Η υποψηφιότητα της Ρουμανίας για το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας) , το ντεμπούτο του Μπογκντάν Μίρικα, «Όταν ξέσπασε η βία» (ένα βίαιο γουέστερν, με γοητευτικούς ήρωες, δόσεις μαύρου χιούμορ και αυθεντικούς διαλόγους, επίσης από τη Ρουμανία), η κωμωδία χαρακτήρων «Δυο λαχνοί του Πάουλ Νεγκοέσκου (μια ταινία δρόμου με αυτοσαρκασμό για το νέο ρουμάνικο σινεμά).

Από τη Σερβία «έρχεται» η ταινία «Η καλή σύζυγος», σκηνοθετημένη από την ηθοποιό Μιριάνα Καράνοβιτς, που πρωταγωνιστεί η ίδια.

Στο φιλμ «Μέγας ο κόσμος» (Τουρκία) του Ρεχά Ερντέμ, ένα κορίτσι κι ένα αγόρι, αδέρφια, γίνονται φυγάδες μέσα στο δάσος. Ο θεατής νιώθει με όλες τις αισθήσεις του, τη δύναμη της φύσης. Ένα υπέροχο και βίαιο παραμύθι που κέρδισε το Ειδικό βραβείο της Επιτροπής, στο τμήμα Ορίζοντες του Φεστιβάλ Βενετίας.

Η ταινία «Άλμπουμ» του Τούρκου Μεχμέτ Τζεν Μέρτογλου- μια αλλιώτικη κωμωδία, που παίζει με το παράλογο και φλερτάρει με το σινεμά του Ρόι 'Αντερσον

Το δίδυμο Πέταρ Βαλτσάνοφ και Κριστίνα Γκρόζεβα μετά το πολυβραβευμένο «Μάθημα» φέρνει στη Θεσσαλονίκη τη βουλγαρο-ελληνική συμπαραγωγή «Δόξα». Η ταινία, με τον τίτλο «Ραούφ», είναι το γλυκόπικρο, ευαίσθητο ντεμπούτο των Μπαρίς Καγιά και Σονέρ Τζανέρ από την Τουρκία, μια ιστορία ενηλικίωσης σε αντίξοες συνθήκες.

Τη φύση της Μολδαβίας αποκαλύπτει η ταινία «Ανισοάρα» της 'Ανα-Μαρία Σκουτέλνικου, ενώ το φιλμ «Στην άλλη πλευρά», του Ζρίνκο Ογκρέστα από την Κροατία έλαβε ειδική μνεία Europa Cinema, στην πρόσφατη Μπερλινάλε και υποψηφιότητα της Κροατίας για το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας. Το «Home Sweet Home» του Φάτον Μπαϊρακτάρι ήταν υποψηφιότητα του UNMI ΚΟΣΟΒΟ για το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας, οι «Σημαδεμένες καρδιές» (Ρουμανία) του Ράντου Ζούντε, φέρνουν στο νου το Μαγικό Βουνό του Τόμας Μαν και έλαβαν ειδικό βραβείο επιτροπής και βραβείο Δον Κιχώτης στο φεστιβάλ Λοκάρνο.

Πέντε εξαιρετικές μικρού μήκους ταινίες, τέλος, σε διάλογο με την επικαιρότητα, αποτυπώνουν τις τάσεις της βαλκανικής παραγωγής: Από το προσφυγικό ζήτημα στο «Ένα νέο σπιτικό» ως τις έμφυλες ταυτότητες στη «Μετάβαση», στον τυπικά βαλκανικό αυτοσαρκασμό στο «Μια βραδιά στο Τουρκία» και στις ενδοοικογενειακές σχέσεις στο «Θηρίο» και στον «Γιο».