«Κωδικός κολιμπρί»: Μια ταινία για την αδιανόητη ταχύτητα της πληροφορίας

Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα ΔΕΝ είναι η νέα ταινία του Κιμ Νουέν «Κωδικός κολιμπρί» που βγαίνει σήμερα Πέμπτη στις αίθουσες. Κι όμως, βλέποντάς την αναρωτιέσαι διαρκώς αν έχει βγει από κάποιο δελτίο ειδήσεων ή αν έχει βασιστεί σε κάποια αυτοβιογραφία. Η ιστορία της είναι τόσο ανήκουστη που δεν μπορεί παρά να είναι αληθινή.

Κι όμως πρόκειται για μυθοπλασία. Ο Τζέσι Άιζενμπεργκ (με την εμπειρία του «Social Network») και ο Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ (σε κόντρα ρόλο φαλακρού απροσάρμοστου σπασίκλα) υποδύονται δυο ξαδέρφια, οι οποίοι έχουν μεγαλεπήβολα σχέδια.

Θέλουν να κατασκευάσουν μια γραμμή οπτικών ινών που θα συνδέει τα χρηματιστήρια του Κάνσας και του Νιου Τζέρζι (εκεί έχει έδρα η Νέα Υόρκη), κάτι που θα σημαίνει πως η πληροφορία θα χρειάζεται 16 χιλιοστά του δευτερολέπτου - ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου λιγότερο από οποιονδήποτε άλλον - για να διανύσει την απόσταση. Για την ιστορία, τόσα χρειάζεται ένα κολιμπρί για να τινάξει μια φορά τα φτερά του.

Αυτό το χιλιοστό όμως σημαίνει εκατομμύρια δολάρια κέρδος, γι’ αυτό και τα δύο ξαδέρφια (ο Άιζενμπεργκ το επιχειρηματικό, ο Σκάρσγκαρντ το επιστημονικό μυαλό) κινούνται κάτω από τη μύτη της εργοδότριάς τους (μιας απολαυστικής, highpower businesswoman Σάλμα Χάγιεκ). Αυτό το χιλιοστό σημαίνει επίσης πως πρέπει να δημιουργηθεί μια αυστηρά ευθεία γραμμή ανάμεσα στα δυο κέντρα συναλλαγών που θα περνάει κάτω από σπίτια, δρόμους, ποτάμια και εθνικά πάρκα.

Μπορεί ο Νουέν να έγραψε μόνος του το σενάριο, καθρεφτίζει όμως πραγματικά γεγονότα. Στα μέσα των 00’s ψηφίστηκε μια μεταρρύθμιση του Αμερικανικού χρηματιστηρίου (Regulation National Market System), η οποία επέτρεψε την κατάργηση του χρηματιστηριακού μονοπωλίου και την εξάπλωσή του σε διαφορετικούς τόπους συναλλαγών. Κάπως έτσι ξεκίνησε ένας κυριολεκτικός αγώνας ταχύτητας, όπως τόσοι στην ιστορία της ανθρωπότητας. Να θυμηθούμε ότι δεν έχει περάσει και τόσος καιρός από τότε που, πριν την εφεύρεση του τηλεγράφου, ο Πολ Ρόιτερ χρησιμοποιούσε περιστέρια για να μεταφέρουν μηνύματα ανάμεσα στα γραφεία των Βρυξελλών και του Άαχεν: τα πουλιά τότε ταξίδευαν πιο γρήγορα από τα τρένα.

Αλλά ας επιστρέψουμε στο θέμα, για το οποίο φυσικά και υπάρχει βιβλίο. Το 2014 ο συγγραφέας Μάικλ Λούις εξέδωσε το «Flash Boys: Cracking the Money Code», όπου αποκάλυπτε τις προσπάθειες της Γουόλ Στριτ να κερδίσει χρήματα εις βάρος αδαών επενδυτών, αξιοποιώντας το ρόλο της ταχύτητας στη λήψη αποφάσεων. Σε κάποιους δεν άρεσε όμως αυτό, και ρισκάροντας την ίδια τους τη δουλειά, αποφάσισαν να συνεργαστούν και να ανασχηματίσουν την αγορά.

Τα δικαιώματα του βιβλίου έχουν αγοραστεί ήδη από το Netflix αλλά το πρότζεκτ δεν έχει προχωρήσει ακόμα. Πριν δυο χρόνια μάλιστα, ο Λούις, ο οποίος έχει ήδη δει τρία από τα βιβλία του να μεταφέρονται με επιτυχία στο σινεμά («The Blind Side», «Moneyball», «The Big Short»), είχε δηλώσει πως πίστευε ότι δε θα γίνει ποτέ η ταινία, γιατί το Χόλιγουντ δεν ήταν διατεθειμένο να προσλάβει πρωταγωνιστή Ασιατικής καταγωγής, για να αντιστοιχεί στον ρόλο του Μπραντ Κατσουγιάμα. Ο Κατσουγιάμα ήταν εκείνος που άφησε τη δουλειά του και ίδρυσε την IEX, ένα νέο χρηματιστήριο που καταργεί τα πλεονεκτήματα ταχύτητας των Συναλλαγών Υψηλής Συχνότητας.

Συγκεκριμένα, το βιβλίο μιλάει για τις Συναλλαγές Υψηλής Συχνότητας, όπου traders εγκαθιστούν συνδέσεις οπτικών ινών ανάμεσα στα συστήματά τους και τα σύγχρονα χρηματιστηριακά κέντρα, παρέχοντας μικροσκοπικά χρονικά πλεονεκτήματα απέναντι στους ανταγωνιστές τους. Αντί για το Κάνσας, στο βιβλίο του Λούις περιγράφεται η απόπειρα να γίνει η σύνδεση ανάμεσα στο χρηματιστήριο του Σικάγο και της Νέας Υόρκης, το οποίο έχει την έδρα του στο Νιου Τζέρζι. Η απόσταση είναι 1331 χιλιόμετρα!

«Η αγορά της Αμερικής ήταν τώρα ένα ταξικό σύστημα, βασισμένο στην ταχύτητα, που αποτελείται από όσους έχουν και όσους δεν έχουν», γράφει ο Λούις. Όσοι έχουν, πληρώνουν για νανοδευτερόλεπτα. Όσοι δεν έχουν, δεν έχουν καν ιδέα πώς ένα νανοδευτερόλεπτο έχει αξία. Αυτό που κάποτε ήταν η πιο δημόσια, πιο δημοκρατική αγορά του κόσμου είχε γίνει κάτι σαν η ιδιωτική θέαση ενός κλεμμένου έργου τέχνης».

Τι σήμαινε πρακτικά όμως αυτό; Υπολογιστές που χρησιμοποιούν πολύπλοκους αλγόριθμους για να αναλύσουν πολλαπλές αγορές και να κάνουν συναλλαγές πιο γρήγορα από οποιονδήποτε άνθρωπο, που εντοπίζουν τις διακυμάνσεις των τιμών και αντιδρούν πάραυτα, προτού προλάβει κανείς άλλος. Όπως λέει και ο Λούις, μέσες άκρες οι traders που έχουν τις μεγαλύτερες ταχύτητες εκτέλεσης κερδίζουν πιο πολλά χρήματα.

Τότε άρχισε ο αγώνας της κατασκευής τηλεπικοινωνιακών δικτύων, διαμέσου των Απαλάχιων όρων. Αρχικά με σύρματα οπτικών ινών και μετά με πύργους μικροκυμάτων. Εξ ου και εταιρείες ξόδεψαν δισεκατομμύρια δολάρια για να μεταφέρουν τα μηχανήματά τους είτε όσο πιο κοντά γινόταν είτε ακόμα και μέσα στο χρηματιστήριο.
Και κάπως έτσι οι εικόνες από την «Πολυθρόνα για δύο» με τους Νταν Άκροϊντ και Έντι Μέρφι και το «Λύκο της Wall Street» με τον Λιονάρντο ντι Κάπριο δεν υπάρχουν πια: τα δωμάτια που γέμιζαν με φωνές και τεστοστερόνη έχουν πλέον αδειάσει. Τη θέση τους έχουν πάρει servers υπολογιστών (αν και στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης επιμένουν στο πανδαιμόνιο).

Ποιες είναι οι ενστάσεις όμως; Μία από τις βασικότερες κριτικές εναντίον των ΣΥΣ έχει να κάνει με το πώς αφαιρείται ο ανθρώπινος παράγοντας από την εξίσωση. Το απρόσωπο “κακό” που είναι ο υπολογιστής, αντικαθιστά τον άνθρωπο και καταργεί θέσεις εργασίας. Πολλοί επίσης , πολύ απλά, δεν καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί. Φοβόμαστε αυτό που δεν κατανοούμε. Αυτό όμως δεν αποτελεί ούτε νέο ούτε επιχείρημα: υπάρχει εξέλιξη, εμείς προσαρμοζόμαστε σε και συνάδουμε με αυτήν.

Πολλοί κατηγόρησαν τις ΣΥΣ για το «flash crash» του 2010. Ακόμα και η Goldman Sachs, από κει που είχε στηρίξει τις ΣΥΣ στο ξεκίνημά τους, σε μια εποχή που όλοι ήταν σκεπτικοί απέναντί τους, σήμερα προειδοποιεί τους πελάτες της για τους κινδύνους που συνεπάγεται. Το οποίο είναι και κάπως ειρωνικό αν λάβει κανείς υπ’ όψιν την καταγγελία του Λούις και πολλών άλλων, ότι οι ΣΥΣ επιτρέπουν σε μεγάλες εταιρείες να υπερισχύουν εις βάρος των «απλών» ανθρώπων ή των θεσμικών και λιανικών επενδυτών.

Ένα ακόμα θέμα έχει να κάνει με τη ρευστότητα που παρέχουν οι ΣΥΣ, την οποία αποκαλούν «ρευστότητα φάντασμα», γιατί εξαφανίζεται μέσα σ’ ένα δευτερόλεπτο. Για κάποιους αυτό όμως είναι θετικό (δε βγάζεις άκρη), γιατί έτσι τις θεωρούν πιο φτηνές και ασφαλείς από τις παλιές αγορές. Ένας από τους λόγους είναι ότι δεν επιτρέπουν στους ίδιους ανθρώπους να έχουν το κέρδος, γιατί συνέχεια εμφανίζεται κάποιος πιο έξυπνος και γρήγορος με καινούργιες προτάσεις.

Ο αγώνας τα τελευταία χρόνια έχει αναγκαστικά κατεβάσει ταχύτητα, πόσα χιλιοστά του δευτερολέπτου να κλέψεις και κάτω από πόσα εθνικά πάρκα να σκάψεις; Οι ΣΥΣ ακόμα όμως παίζουν δυνατά. Ποιες είναι οι εναλλακτικές; Τι μπορεί να κοντράρει έναν υπολογιστή;

Η φυσική, απαντά η IEX του Κατσουγιάμα, η οποία υποστηρίζει ότι παρέχει τις ίδιες ευκαιρίες στους γρήγορους και στους αργούς traders. Πώς; Δημιουργούν μια «απόσταση» 350 μικροδευτερολέπτων (61 χλμ) με ένα καλώδιο οπτικών ινών που είναι τυλιγμένο στο γραφείο τους μέσα σ’ ένα κουτί! Αυτό δημιουργεί ένα χρονικό «σαμαράκι» που καθυστερεί τους γρήγορους traders και δίνει τη δυνατότητα στην IEX να καταλήξει σε τιμές που αντικατοπτρίζουν πιο καθαρά την αγορά.

Μια άλλη εταιρεία, η Go West, προσπαθεί να φέρει τις συναλλαγές πιο κοντά στην ταχύτητα του φωτός. Αντί να ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα φτιάξει το πιο γρήγορο μονοπάτι προς το Τόκιο, οι μεγάλες εταιρείες δημιούργησαν μια κοινοπραξία για την κατασκευή μιας μονάχα διαδρομής, της οποίας θα μοιράζονται και το ζωνικό εύρος και το κόστος.

Σε μια «πιο δημοκρατική συναλλαγή» έχει καταλήξει η Alpha Trading Labs, την οποία τρέχουν έμπειροι επαγγελματίες του χώρου, οι οποίοι μοιράζονται τα συστήματα ΣΥΣ τους για ένα μερίδιο των κερδών. Αλλά έχει ανοίξει ο δρόμος και για άλλες λύσεις - για κάποιους αυτές είναι οι αγορές crypto νομισμάτων.  

Το μόνο σίγουρο είναι πως οι εξελίξεις... τρέχουν, είτε μέσα σε σύρματα οπτικών ινών είτε διαμέσου μικροκυμάτων είτε με κάποιο σύστημα που θα τα καταστήσει σύντομα πολύ ακριβά ή αργά ή ξεπερασμένα. «Ίσως φτάνουμε στο τέλος της εποχής που αυτοματοποιήσαμε όσα πράγματα ήταν εύκολα να αυτοματοποιηθούν», λέει στους Financial Times ο Ματ Χαραμπέρντα, πρόεδρος της XR Trading. «Τώρα αρχίζει η πραγματική διασκέδαση».