Στα παρασκήνια της ταινίας του Γαβρά για το 6μηνο του Grexit με Τσίπρα και Βαρουφάκη

Από τότε που ο Κώστας Γαβράς ξεκίνησε να σκέφτεται το σινεμά, στην περίφημη IDHEC, και να σκηνοθετεί, στο μυαλό του είχε την ελληνική τραγωδία - αυτή ήταν άλλωστε και η διπλωματική του εργασία. Ετσι αντιμετώπισε το θέμα της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη που ενέπνευσε το «Ζ» κάνοντάς τον διάσημο παντού, έτσι βλέπει και τις κρίσιμες μέρες του 2015 που είναι το θέμα της νέας του ταινίας, βασισμένης στο βιβλίο «Ενήλικοι στο Δωμάτιο» (στα ελληνικά κυκλοφορεί με τον τίτλο «Ανίκητοι Ηττημένοι» από τις εκδόσεις Πατάκη).

Με την ταινία που εμπνέεται από το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη , δείχνει να ολοκληρώνεται, εκτός απροόπτου, ο κινηματογραφικός κύκλος μιας τεράστιας καριέρας που όσα βραβεία κι αν κέρδισε, όση φήμη κι αν τη συνόδεψε, δεν έπαψε ποτέ να επανέρχεται και να έχει ως επίκεντρο την Ελλάδα και τις πολλαπλές πολιτικές τραγωδίες της. Αυτό το μήνυμα ήθελε να περάσει ο περήφανος Αρκάς σκηνοθέτης, ο οποίος ξεκίνησε την αφηγηματική κινηματογραφική πορεία του με ένα κρίσιμο πολιτικό ζήτημα και τώρα αποφασίζει να βάλει τη σφραγίδα του και πάλι με μια ιστορία πολιτικής σημασίας: «Αυτή τη στιγμή έχω μια τεράστια πρόκληση μπροστά μου: να μη σας απογοητεύσω» είναι το μοναδικό του μήνυμα για τη νέα του ταινία.

Ο λόγος που ο Κώστας Γαβράς, ο οποίος πρόσφατα ξεκίνησε γυρίσματα στην Ελλάδα εμπνεόμενος από τα έργα και τις ημέρες της ελληνικής διαπραγμάτευσης και του Γιάνη Βαρουφάκη, αποφάσισε να κάνει την ταινία είναι το άκρως μυθιστορηματικό περιεχόμενό της που, όπως λέει, έχει στοιχεία αρχαίας τραγωδίας. Ωστόσο, δεν θέλει τα όσα περιλαμβάνονται να γίνουν αφορμή για σενάρια ή ερμηνείες, ούτε να διαρρεύσουν πράγματα που δεν έχουν υπόσταση - όπως έχει συμβεί ήδη. Το θέμα της πρόωρης αποκάλυψης των πρωταγωνιστών προκάλεσε αλλαγή στο καστ - στην αρχή, για παράδειγμα, οι φήμες ήθελαν τον κεντρικό ρόλο να αναλαμβάνει ο Γιάννης Στάνκογλου, ενώ οι αντικυβερνητικές θέσεις που περιλαμβάνει το βιβλίο ανάγκασαν τον σκηνοθέτη να μείνει λακωνικός έως σιωπηρός ως προς το αν θα πάρει θέση απέναντι στην «προδοτική», όπως την εμφανίζει ο Βαρουφάκης, παρουσία του Τσίπρα. Φυσικά ο ίδιος ο Βαρουφάκης έσπευσε κατά την παρουσίαση του βιβλίου του «Ανίκητοι Ηττημένοι» να διαβάσει επιστολή υποστήριξης από τον Κώστα Γαβρά, ο οποίος ανακοίνωνε με αυτό τον τρόπο την πρόθεσή του να κάνει ταινία τα όσα συνέβησαν πίσω από τις κλειστές πόρτες με σκοπό να ενισχύσει τον φίλο του Γιάνη.

Παρ’ όλα αυτά, οι φιλο-Βαρουφικές βλέψεις δείχνουν να μη διευκολύνουν το ζήτημα των διάφορων ενδεχόμενων υποστηρικτών της ταινίας, οι οποίοι δεν βλέπουν με θετικό μάτι τον άλλοτε πανίσχυρο υπουργό Οικονομικών και ως εκ τούτου την περιγραφή ενός θετικού προφίλ μέσα έστω από μυθοπλασία ή κινηματογραφική ταινία. Οποια κι αν είναι η φήμη που συνοδεύει τον Βαρουφάκη στο εξωτερικό, όπου το βιβλίο του παραμένει best seller, η θέση του στην ελληνική διαπραγμάτευση προκαλεί αντιδράσεις. Επομένως, ένας έξυπνος σκηνοθέτης, γνωρίζοντας πόσο δύσκολο είναι να ακροβατεί σε γεγονότα που είναι ακόμα νωπά, καθώς έχει ξεπεράσει στο παρελθόν πολύ κρίσιμα και ακραία γεγονότα (δολοφονίες, πραξικοπήματα, χούντα), τα οποία δημιουργούσαν δυστοκία τόσο στα γυρίσματα όσο και στη χρηματοδότηση των ταινιών του, προσπαθεί να διαχειριστεί την υπόθεση δίνοντας βάση στα φιλελληνικά του αισθήματα και όχι τόσο στα συγκεκριμένα πρόσωπα - πολλά από τα οποία, όπως ο Δραγασάκης, ο Τσίπρας και ο Τσακαλώτος βρίσκονται ακόμα στην εξουσία. Αυτό που αντίθετα τονίζει είναι ο συμβολικός ρόλος των πρωταγωνιστών οι οποίοι λαμβάνουν μέρος σε αυτή τη νεότερη εκδοχή, λέγοντας ότι είναι ο «φαύλος κύκλος των διαπραγματεύσεων στο Eurogroup που επέβαλε τη δικτατορία της λιτότητας στην Ελλάδα. Πίσω από τις κλειστές πόρτες παίζεται μια ανθρώπινη τραγωδία. Μια αρχαία τραγωδία στη σύγχρονη εποχή».

Για την ώρα ο ίδιος πάντως φαίνεται να είναι ενθουσιασμένος με τους πρωταγωνιστές, οι οποίοι είναι στην πλειονότητά τους Ελληνες αλλά και διάσημοι ξένοι που έχουν συνεργαστεί στο παρελθόν μαζί του. Οσοι έχουν βρεθεί στα γυρίσματα, τα οποία ο ίδιος επιμένει να κρατά κλειστά στους διάφορους περίεργους και τους δημοσιογράφους, έχουν να το λένε για το κλίμα ηρεμίας που επικρατεί και για τους ηθοποιούς που φαίνονται ενθουσιασμένοι που δουλεύουν με έναν διεθνώς αναγνωρισμένο σκηνοθέτη. Εκτός από την Odeon που έχει αναλάβει την παραγωγή της ταινίας με τον Μάνο Κρεζία και τον Κώστα Λαμπρόπουλο σε συνεργασία πάντα με τη Μισέλ-Ρέι Γαβρά, στη Γαλλία συμπαραγωγοί είναι η France Television και η Wild Bunch που έχει τα δικαιώματα διανομής στη Γαλλία και παγκοσμίως - φυσικά υποστηρικτής είναι, μεταξύ άλλων, και το ισχυρό γαλλικό Canal Plus.

Τα γυρίσματα αυτές τις μέρες γίνονται στην Ελλάδα ενώ ακολουθούν αντίστοιχα στο Στρασβούργο, στις Βρυξέλλες, στο Παρίσι, στη Ρίγα, στη Φρανκφούρτη και το Λονδίνο. Οι συνεργάτες του Κώστα Γαβρά στην Ελλάδα αλλά και οι συνθήκες φαίνεται πως έχουν ενθουσιάσει τον σκηνοθέτη, ο οποίος καλεί και άλλους να γυρίσουν ταινίες στη χώρα μας με βάση το νέο πρόγραμμα του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ). Εκείνος εξάλλου κάνει την αρχή. Διευθυντής φωτογραφίας θα είναι ο σπουδαίος Γιώργος Αρβανίτης, γνωστός και από τη χρόνια συνεργασία του με τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο. Εκπληξη επίσης προκαλεί η παρουσία του Οσκαρικού αλλά και βραβευμένου με Grammy και BAFTA ελληνικής καταγωγής συνθέτη Αλεξάντρ Ντεσπλά, ο οποίος αναλαμβάνει τη μουσική επένδυση της ταινίας. Βοηθοί σκηνοθέτες θα είναι ο Αρσένης Πολυμενόπουλος και ο Χρήστος Χουλιάρας, αλλά αυτό φυσικά που προκαλεί άπειρες συζητήσεις είναι το ποιοι θα ερμηνεύσουν τους επίμαχους ρόλους. Την κρίσιμη πρωταγωνιστική θέση του Γιάνη Βαρουφάκη έχει αναλάβει ο Χρήστος Λούλης, ο οποίος στα γυρίσματα φαίνεται απόλυτα πειστικός ως προβοκάτορας υπουργός Οικονομικών, ενώ τον Αλέξη Τσίπρα υποδύεται ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης, γνωστός και από τις τηλεοπτικές εμφανίσεις του και την παρουσία του σε κοσμικά περιοδικά.

Απέναντι στον Βαρουφάκη ως βασικός του αντίπαλος στέκεται πάντα... ο Σόιμπλε, κατά κόσμον Ούλριχ Τούκουρ, ένας έμπειρος και εξαίρετος ηθοποιός, ο οποίος είχε κλέψει τις εντυπώσεις με την εμφάνισή του στις περίφημες «Ζωές των Αλλων» αλλά και στη «Λευκή Κορδέλα», ενώ πρωταγωνίστησε μαζί με τον Τζορτζ Κλούνεϊ στο «Σολάρις». Με τον Κώστα Γαβρά έχει ξανασυνεργαστεί στο «Αμήν», στο «Τσεκούρι» και στον «Παράδεισο στη Δύση».

Σε μία από τις κορυφαίες σκηνές, όταν ο Βαρουφάκης έρχεται αντιμέτωπος με τον Σόιμπλε στο Eurogroup, αποκαλώντας τον «Doctor», η οποία περιγράφεται με τα πιο γλαφυρά χρώματα στο βιβλίο, σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν διαφοροποιήσεις που μαρτυρούν και τις προθέσεις του σκηνοθέτη να κινηθεί δυναμικά προς τη μυθοπλασία προσαρμόζοντας προς αυτή την κατεύθυνση το σενάριο. Σε αυτή την αντιπαράθεση, για την οποία τόσα έχουν γραφτεί, ο Λούλης επιμένει στον Σόιμπλε-Ούλριχ ότι «πρέπει να κάνει κάτι για να βοηθήσει την Ελλάδα», κάτι που προφανώς μαλακώνει τις έντονες αντιπαραθέσεις της πραγματικότητας, μιας και, όπως περιγράφει ο Βαρουφάκης στο βιβλίο, ο Σόιμπλε είχε πάντα έναν αέρα περιφρόνησης, ενώ, στην κρίσιμη εκείνη συνάντηση, όπου ανακοινώνει την ύπαρξη πλάνου για Grexit, παραδέχεται πως η κατηγορηματική και τελευταία του απάντηση ήταν «δεν πρόκειται να διαπραγματευτώ μαζί σου!».

Για χάρη του σεναρίου, όμως, οι διάλογοι είναι αρκετά διαφοροποιημένοι - κυρίως μέσα στο Eurogroup όπου μαζεύονται οι «ενήλικοι στο δωμάτιο». Την εμφάνισή του κάνει φυσικά και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, δηλαδή ο Δημήτρης Τάρλοου, ένας έμπειρος θεατράνθρωπος και σκηνοθέτης. Οσο για τον Γιάννη Δραγασάκη, παρόντα στις περισσότερες κρίσιμες συναντήσεις, τον υποδύεται ο Χρήστος Στέργιογλου. Εννοείται, βέβαια, ότι τη Δανάη Στράτου δεν θα μπορούσε να την ερμηνεύει κάποια τυχαία γαλανομάτα, αλλά η Βαλέρια Γκολίνο.

Η παράδοξη σχέση με τον Αλέξη

Τα ερωτήματα για το ποια θα είναι η προσέγγιση της στάσης του Τσίπρα, του αντίπαλου δέους του Γιάνη Βαρουφάκη, στην ταινία παραμένουν ανοιχτά, καθώς το βιβλίο είναι ξεκάθαρο ως προς τη μαινόμενη σύγκρουση ανάμεσα στους δύο άνδρες. Σε ερωτήσεις για τα λάθη του Τσίπρα κατά τα χρόνια της μέχρι τώρα διακυβέρνησης, ο Κώστας Γαβράς αρνείται να πάρει θέση, ενώ στο τέλος της αυτοβιογραφίας του «Πήγαινε εκεί όπου είναι αδύνατο να πας», όπου περιγράφει μια συνάντηση που είχαν οι δυο τους -πρωθυπουργός και σκηνοθέτης- σε εστιατόριο στο Παρίσι, οι εντυπώσεις του είναι θετικές. Αποκαλύπτει μάλιστα ότι του έγινε και πρόταση να αναλάβει τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας ή του υπουργού Πολιτισμού, κάτι που ο ίδιος ο Γαβράς αρνήθηκε. Μένει, λοιπόν, να δούμε την ταινία για να βγάλουμε τα συμπεράσματα αναφορικά με τον ρόλο του Τσίπρα, ενώ έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι για τη στήριξη της ταινίας, σε πολλαπλά επίπεδα, καίριο ρόλο έπαιξαν τόσο ο Νίκος Παππάς όσο και ο Λευτέρης Κρέτσος.

Φρόντισαν, μάλιστα, να διευκολύνουν το πρόγραμμα του ΕΚΟΜΕ με τις φορολογικές ελαφρύνσεις αναφορικά με τα γυρίσματα ταινιών στην Ελλάδα, κάτι που εξηγεί όχι μόνο την παρουσία του Γαβρά στη χώρα μας για γυρίσματα, αλλά και τις πρόσφατες επισκέψεις και άλλων σκηνοθετών. Ενδεχομένως οι κυβερνητικοί παράγοντες να σκέφτονται ότι τους συμφέρει μια θετική προσέγγιση για τις ημέρες του 2015, έστω και από πλευράς Βαρουφάκη, και μάλιστα από έναν σκηνοθέτη διεθνούς εμβέλειας όπως ο Κώστας Γαβράς ακόμα και αν είναι απέναντι στον Αλέξη Τσίπρα. Η αλήθεια είναι ότι αυτές οι ακραίες πολιτικές καταστάσεις είναι οικείες στον σκηνοθέτη, αφού ακόμα και όταν ξεκινούσε το «Ζ» κανείς δεν ήθελε να το χρηματοδοτήσει εξαιτίας του θέματός του, αφού τα βέλη του τότε τα είχε ρίξει προς κάθε κατεύθυνση, από τις σταλινικές δίκες στην Πράγα μέχρι την ανάμειξη της CIA στα πραξικοπήματα της Λατινικής Αμερικής. Ενας άνθρωπος, που έχει δει όλο το σινεμά κυριολεκτικά στα πόδια του, ενδεχομένως να βρει τον τρόπο να ανταποκριθεί στις κρίσιμες, ακόμα και επικίνδυνες καταστάσεις, βρίσκοντας τη χρυσή τομή ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία.