Ριχάρδος του Σπέισι: ένας κακός με χιούμορ

Το παρελθόν του ως εμβληματικού κακού-από το Seven έως τους Συνήθεις Υπόπτους-σίγουρα θα βοήθησε τον Κέβιν Σπέισι να χτίσει με το δικό του τρόπο το μοχθηρό «βασίλειο» του. Σαρδόνιος και ειρωνικός με τον γοητευτικό κυνισμό που διέπει όλους τους διάσημους κακούς της ιστορίας, ο βραβευμένος με Όσκαρ ηθοποιός δεν θέλησε να δει μόνο έναν τραγικό ήρωα στον δικό του «Ριχάρδο». Έκανε αστεία, αυτοσαρκαζόταν, απευθυνόταν διαρκώς στο μοναδικά άξιο να τον καταλάβει κοινό και όπως όλοι οι εμβληματικοί κακοί διαχώριζε με χιούμορ και με ειρωνεία τη δική του «ανώτερη» στάση από αυτή των κατώτερων εχθρών του.

Αυτό που χαρήκαμε σίγουρα χτες στην Επίδαυρο ήταν ο Σπέισι που όλοι, τόσα χρόνια γνωρίζουμε: ένας σαρκαστικός κακός που μένει να παρατηρεί σαν ένας αποστασιοποιημένος ευφυής δράστης τα λάθη και τις υστερίες των υποτιθέμενα «καλών» συμπρωταγωνιστών του. Κι εδώ είναι που βοήθησε καταλυτικά ο Σαμ Μέντες: στο ότι κατάφερε με μοναδικό τρόπο να ανιχνεύσει το υπόγειο χιούμορ του Σαίξπηρ-ένα στοιχείο που παραγνωρίζουν οι περισσότεροι σκηνοθέτες-και να το δέσει ιδανικά με τα ειρωνικά στοιχεία της υποκριτικής γραμμής που είχε επιλέξει ο Σπέισι. Άλλωστε σε πόσους θεατρικούς «Ριχάρδους» έχει δει κανείς το κοινό να γελά;

Κι αυτό, νομίζω, από μόνο του είναι το πιο ευφυές στοιχείο της παράστασης. Τα υπόλοιπα-το γεγονός δηλαδή ότι ο Σπέισι κατάφερε να «σακατέψει» το ίδιο του το σώμα επί σκηνής (φορώντας τεχνητό νάρθηκα και κρατώντας μπαστούνι) για να δείξει πόσο η μανία της εξουσίας και η γοητεία του κακού ξεπερνούν οποιοδήποτε κουσούρι, είναι απλή λεπτομέρεια. Ακόμη και το γεγονός ότι κρεμάστηκε στο τέλος ανάποδα(!) για τέσσερα ολόκληρα λεπτά, ακόμη και το ότι κατάφερνε να περιφέρει με άνεση όλο αυτό το «διπλωμένο» σώμα σε κάθε γωνιά της σκηνής είναι απλοί εντυπωσιασμοί.

Το σημαντικό είναι ότι με μια γρήγορη σκηνοθεσία και με έντονο κινηματογραφικό ρυθμό ο «Ριχάρδος» των Σπέισι-Μέντες κατάφεραν να κρατήσουν ζωντανό επί τρεις ώρες το ενδιαφέρον του κοινού της Επιδαύρου που φαινόταν για πρώτη φορά να μην παραπονιέται για τις μαρμάρινες πλάκες, τα άπειρα κουνούπια και την αφόρητη ζέστη. Όλο επίσης αυτό το high tech σκηνικό θύμιζε ότι το έντονο παιχνίδι της εξουσίας, μεταφερμένο στη σημερινή εποχή, είναι άμεσα συνυφασμένο με τη λογική της δημοσιότητας και τα μίντια: οι πρωταγωνιστές ποζάρουν διαρκώς έτοιμοι να φωτογραφηθούν για εξώφυλλά, μιλούν όπως θα μιλούσαν μπροστά στην τηλεόραση, βγάζουν λόγους, απευθύνονται στον κόσμο μέσα από βίντεο.

Γι’αυτό και η παράσταση εμφανίζεται ως ένα πολιτικό-τηλεοπτικό σήριαλ και με μια σειρά από επεισόδια, το καθένα από το οποίο έχει το δικό του τίτλο «Οι πολίτες», «Μαργαρίτα», «Κλάρενς», «Λαίδη Αν» κλπ. Μοναδικό μειονέκτημα οι συμπρωταγωνιστές του Σπέισι οι οποίοι φάνηκαν να μένουν πιστοί στις φόρμες του σαιξπηρικού βρετανικού θεάτρου μη μπορώντας να ακολουθήσουν το φρενήρη, καταιγιστικό ρυθμό του Σπέισι και της σκηνοθεσίας. Σημαντική πάντως ήταν η προεργασία που είχαν κάνει όλοι οι συντελεστές ώστε να ακούγονται από κάθε σημείο του θεάτρου της Επιδαύρου-απόδειξη ότι είχαν δουλέψει στις πρόβες-χωρίς να χρειάζεται να ουρλιάζουν, όπως κάνουν τόσα χρόνια όλοι οι ηθοποιοί που εισκέπτονται την Επίδαυρο.

Αυτό και μόνο έδινε άλλο ένα εύσημο στη χτεσινή εκπληκτική παράσταση που έγραψε ιστορία στην Επίδαυρο και κέρδισε ένα απόλυτα ετερόκλητο κοινό (είμαι σίγουρη ότι χάρηκαν ταυτόχρονα ο Θόδωρος Αγγελόπουλος και ο Σάκης Ρουβάς!). Απόδειξη το μαζικό χειροκρότημα που τίμησε την παρουσία του Σπέισι και τα πηγαδάκια που παραδέχονταν ότι άξιζε, με το παραπάνω, η ταλαιπωρία.