Άδεια και απολύσεις: Όλα όσα αλλάζουν στην εργασία - Για πρώτη φορά στον ιδιωτικό τομέα άδεια άνευ αποδοχών

Αλλαγές στις ημερομηνίες λήψης της θερινής άδειας και θεσμοθέτηση για πρώτη φορά ετήσιας άδειας άνευ αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα προβλέπει η εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας σε εφαρμογή του νόμου για την προστασία της εργασίας. Παράλληλα υιοθετούνται νέες πρακτικές στο δίκαιο των απολύσεων ενώ διευρύνεται η λίστα των κλάδων οι οποίοι επιτρέπεται να λειτουργούν τις Κυριακές.

Συγκεκριμένα, έως τις 31 Μαρτίου του επόμενου ημερολογιακού έτους ,αντί της 31ης Δεκεμβρίου θα έχουν το περιθώριο οι μισθωτοί να εξαντλούν την ετήσια κανονική τους άδεια.

Υπενθυμίζεται ότι κατ΄εξαίρεση εξαιτίας της πανδημίας και των αλλεπάλληλων lockdown, την τρέχουσα χρονιά προβλέπεται η δυνατότητα μεταφοράς του υπολοίπου αδείας για όσους τελούσαν σε αναστολή τμηματικά εντός του 2021 και του 2022, έως την 31η Δεκεμβρίου 2022, ώστε να ασκηθεί το δικαίωμα σύμφωνα με τον προγραμματισμό που ταιριάζει σε κάθε περίπτωση.

Επίσης θεσμοθετείται για πρώτη φορά άδεια άνευ αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα ύστερα από αίτηση του εργαζόμενου, διάρκειας έως 1 έτους με δυνατότητα παράτασης ύστερα από συμφωνία.

Προστίθενται για λόγους σαφήνειας στις υποχρεωτικές αργίες η 1η Ιανουαρίου και η εορτή των Θεοφανείων (6η Ιανουαρίου).

Ανοιχτά τις Κυριακές: Στις επιχειρήσεις που επιτρέπεται να απασχολούν προσωπικό κατά τις Κυριακές προστίθενται ορισμένοι νέοι κλάδοι όπως: ταχυδρομικές υπηρεσίες, παραγωγή-διανομή υγειονομικού υλικού, φαρμακοβιομηχανία, εφοδιαστική αλυσίδα, data centers, έτοιμο σκυρόδεμα κ.α.

Ποιο θα είναι το νέο καθεστώς με τις απολύσεις;

Νέες πρακτικές υιοθετούνται στο δίκαιο των απολύσεων με βάση την εγκύκλιο που εξέδωσε το υπουργείο εργασίας σε εφαρμογή του νόμου για την προστασία της εργασίας.

Συγκεκριμένα διευρύνεται η λίστα των περιπτώσεων της άκυρης απόλυσης ενώ παράλληλα θεσπίζεται η δυνατότητα επιπλέον (τριπλάσιας) αποζημίωσης, αντί επαναπρόσληψης του απολυμένου.

Αναλυτικά, άκυρες θωρούνται οι απολύσεις :

● Για άσκηση των δικαιωμάτων σε περίπτωση βίας και παρενόχλησης.

● Του πατέρα τέκνου για 6 μήνες από τη γέννηση του τέκνου.

● Εργαζομένων που έλαβαν ή ζήτησαν οποιαδήποτε άδεια.

● Εργαζομένων που δεν υπέκυψαν σε πίεση του εργοδότη να υποβάλουν αίτημα για διευθέτηση.

● Τηλεργαζομένων που άσκησαν το δικαίωμα αποσύνδεσης.

● Απαγορεύονται επίσης οι απολύσεις λόγω ενάσκησης δικαιώματος, π.χ. λήψη άδειας

Παραμένουν οι υφιστάμενες περιπτώσεις ακυρότητας (π.χ. απολύσεις εγκύων, στρατευμένων, συνδικαλιστών ,απόλυση που οφείλεται σε δυσμενή διάκριση λόγω φύλου, πεποιθήσεων, σεξουαλικού προσανατολισμού, αναπηρίας κα.)

Η άκυρη απόλυση οδηγεί σε επιστροφή του εργαζόμενου στην εργασία του και καταβολή των μισθών υπερημερίας για την περίοδο από την απόλυση μέχρι την επαναπασχόληση.

Όπως σημειώνεται στην εγκύκλιο, η προσθήκη της αντίδρασης σε ενάσκηση νομίμου δικαιώματος ως λόγου που καθιστά μια απόλυση άκυρη προσφέρει προστασία πιο διευρυμένη για τους εργαζομένους σε σχέση με τη δυνατότητα που είχαν να αναγνωρίζεται η ακυρότητα μιας απόλυσης βάσει του άρθρου 281 ΑΚ. Συγκεκριμένα, η απόλυση που γίνεται ως αντίδραση σε ενάσκηση νομίμου δικαιώματος είναι σε κάθε περίπτωση άκυρη, χωρίς να απαιτείται να ελέγχεται εάν η καταγγελία τυχόν υπερέβη τα όρια που επιβάλλουν η καλή πίστη και τα χρηστά ήθη.

Επιπλέον αντιστρέφεται το βάρος της απόδειξης στο δικαστήριο, δηλαδή εναπόκειται στον εργοδότη να αποδείξει ότι η απόλυση έγινε για κάποιον άλλο λόγο που επιτρέπεται.

Τριπλάσια αποζημίωση αντί για επαναπρόσληψη

Η σχετική διάταξη προβλέπει έξτρα αποζημίωση ως εναλλακτική λύση αντί της υποχρεωτικής επαναπρόσληψης για τους μισθωτούς σε περίπτωση που η απόλυσή τους κρίνεται άκυρη από τα δικαστήρια.

Η δυνατότητα χορήγησης τριπλάσιας αποζημίωσης αντί για επαναπρόσληψη προβλέπεται σε δυο κυρίως περιπτώσεις, όταν υπάρχει ένταση στις σχέσεις εργοδότη-εργαζόμενου ή η εταιρεία αντιμετωπίζει σοβαρό οικονομικό πρόβλημα . Αντίστοιχη ρύθμιση ισχύει στην Γαλλία, την Ιταλία , τη Γερμανία και στην Ισπανία.

Tι αλλάζει στο καθεστώς απόλυσης με προειδοποίηση

Στις περιπτώσεις τακτικής καταγγελίας της σύμβασης εργασίας, δηλαδή μετά από προειδοποίηση, δίνεται η δυνατότητα στον εργοδότη να απαλλάξει τον εργαζόμενο από την υποχρέωση παροχής εργασίας κατά το χρόνο της προμήνυσης, χωρίς να θίγονται τα δικαιώματα του τελευταίου και χωρίς ο εργοδότης να απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής των αποδοχών μέχρι την λήξη του χρόνου προειδοποίησης. Επιπλέον ο εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα να βρει νέα απασχόληση, σε άλλον εργοδότη, κατά τον χρόνο της προμήνυσης, χωρίς πάλι να θίγονται τα δικαιώματά του.

Υπενθυμίζουμε ότι η απόλυση με προειδοποίηση και μικρότερη αποζημίωση προβλέπεται από την περίοδο των μνημονίων. Η προειδοποίηση της απόλυσης φτάνει έως και τους 4 μήνες, ανάλογα με τα χρόνια απασχόλησης του εργαζόμενου, ενώ μετά την προειδοποίηση, η αποζημίωση της απόλυσης μειώνεται κατά 50%.

Το μέτρο εφαρμόστηκε αρχικά αλλά στη συνέχεια οι επιχειρηματίες απέφευγαν να χρησιμοποιήσουν την προειδοποίηση απόλυσης. Ο λόγος είναι προφανής. Οι σχέσεις ήταν τεταμένες και το κλίμα εχθρικό με αποτέλεσμα να επηρεάζεται και η απόδοση των άλλων υπαλλήλων. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς , στόχος της διάταξης είναι να καταστεί πιο ευέλικτη η απόλυση με προειδοποίηση, χωρίς τα προβλήματα που δημιουργεί η ισχύουσα διάταξη.