Και διακοποδάνεια στη μάχη της επιβίωσης

Πριν από έναν μήνα, στα μέσα Ιουνίου, δημοσιοποιήθηκε μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος (του Θ. Μητράκου) σύμφωνα με την οποία ένα στα τέσσερα ελληνόπουλα έρχεται καθημερινά αντιμέτωπα με τον εφιάλτη της φτώχειας. Με βάση τα στοιχεία της μελέτης, ο αριθμός των παιδιών που αντιμετωπίζουν αυτό τον κίνδυνο στη Ελλάδα υπολογίζεται σε 450.000 περίπου.

Πέραν των πολλών χρήσιμων συμπερασμάτων, στην ίδια μελέτη γίνεται ειδική μνεία στον δανεισμό των νοικοκυριών, σε συνάρτηση με πάντα με την αντιμετώπιση του προβλήματος που πραγματεύεται η έρευνα.

Αναφέρεται συγκεκριμένα πως «είναι λογικό να υποτεθεί ότι τα ελληνικά νοικοκυριά τα τελευταία χρόνια διατήρησαν μέσω του τραπεζικού δανεισμού ένα υψηλό επίπεδο κατανάλωσης, που τους επέτρεψε να αποφύγουν καταστάσεις φτώχειας πολύ περισσότερο από ό,τι θα τους επέτρεπε το εισόδημά τους». Στη λύση του δανεισμού μάλιστα, σύμφωνα με την ΤτΕ, κατέφυγαν περισσότερο νοικοκυριά με παιδιά καθώς, όπως καταδεικνύεται, τα νοικοκυριά αυτά πιο δύσκολα αποδέχονται να υποβαθμίσουν το βιοτικό επίπεδο της οικογένειας και των παιδιών τους λόγω του χαμηλού τους εισοδήματος και αναζητούν συνεχώς νέους τρόπους για να καταφέρουν να διατηρήσουν το επίπεδο της ζωής τους σε σχετικά υψηλά επίπεδα.

Ενας πολύ διαδεδομένος τρόπος είναι ο τραπεζικός δανεισμός, μέσω του οποίου συντηρείται η καταναλωτική δαπάνη ως δείκτης του επιπέδου διαβίωσης σε σχετικά ικανοποιητικά επίπεδα.

Τραπεζικά στελέχη αναφέρουν ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες πελατών που στρέφονται στον τραπεζικό δανεισμό για να μπορούν να τροφοδοτούν την καταναλωτική δαπάνη.

Ποιοι τα παίρνουν

Η μία κατηγορία είναι οικογένειες με παιδιά που έχουν χαμηλά εισοδήματα, για τις οποίες τα δάνεια καλύπτουν την αύξηση που θεωρητικά θα έπρεπε να έχει το εισόδημά τους και η δεύτερη κατηγορία αφορά ιδιώτες χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις, νεαρότερης ηλικίας με εξίσου χαμηλό εισόδημα, που όμως απολαμβάνουν μιας σχετικής οικονομικής υποστήριξης από τους γονείς και τις οικογένειές τους.

Και οι δύο κατηγορίες για διαφορετικούς λόγους η καθεμία καταφεύγουν στα δάνεια καταναλωτικής πίστης, κατά προτίμηση προσωπικά χωρίς παραστατικά, εορτοδάνεια, διακοποδάνεια κ.λ.π. καθώς και στη χρήση πιστωτικών καρτών.

Σχεδόν όλοι οι πελάτες της λιανικής τραπεζικής (πλην στεγαστικής πίστης) ανακυκλώνουν τον δανεισμό τους ακριβώς επειδή μέσω αυτού καλύπτουν, κατά κανόνα, πάγιες ανάγκες της οικογένειάς τους.

Οπως εξηγούν από τις τράπεζες, ο πελάτης που θα πάρει την πρώτη φορά εορτοδάνειο, θα ζητήσει την επόμενη φορά διακοποδάνειο και την τρίτη φορά προσωπικό δάνειο, με το οποίο θα καλύψει και τις τρύπες των προηγούμενων δανείων και ούτω καθεξής.

Παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, ο ρυθμός αύξησης των καταναλωτικών δανείων μειώθηκε σε σύγκριση με πέρυσι, εν τούτοις οι οφειλές των νοικοκυριών στην καταναλωτική πίστη ανέρχονται σε 34,2 δισ. ευρώ (Μάιος 2008).

Μέσα σε έναν χρόνο, από τον Μάιο του 2007 έως τον Μάιο του 2008, τα ελληνικά νοικοκυριά δανείστηκαν σε καταναλωτικά δάνεια 5,5 δισ. ευρώ, δηλαδή 458 εκατ. ευρώ το μήνα. Από το σύνολο των νοικοκυριών που έχουν κάποια δανειακή σχέση με τράπεζα το 1/3 και συγκεκριμένα ποσοστό 31,7% εξοφλεί κάποιο καταναλωτικό – προσωπικό δάνειο.

Αυξάνεται η ζήτηση

Στατιστικά η ζήτηση αυτών των δανείων αυξάνεται σε περιόδους όπως οι γιορτές (Χριστούγεννα, Πάσχα) και η περίοδος των διακοπών.

Οι τράπεζες εκμεταλλεύονται τη συγκυρία διαφημίζοντας πλήθος τέτοιων δανείων, όμως το τελευταίο διάστημα και λόγω της διεθνούς κρίσης που ανέδειξε τους κινδύνους χρηματοδοτήσεων σε μέγα ζήτημα για το τραπεζικό σύστημα, οι τράπεζες είναι εξαιρετικά προσεκτικές στις χορηγήσεις τους.

Στο πλαίσιο αυτό, τα διαφημισζόμενα διακοποδάνεια της τρέχουσας περιόδου αφορούν εν τέλει πολύ λιγότερους δικαιούχους από όσους δυνητικά θα προσέφευγαν στη λύση ενός τέτοιου δανείου. Οι τράπεζες για να εγκρίνουν το διακοποδάνειο διερευνούν τη δυνατότητα αποπληρωμής με βάση το διαθέσιμο εισόδημα του πελάτη, ενώ ζητούν επίσης διάφορες «εξασφαλίσεις» όπως τριτεγγυητή σε περίπτωση που το εισόδημα θεωρείται χαμηλό.

Τέλος, σε πολλές περιπτώσεις οι τράπεζες παρέχουν τα δάνεια μέσω προγραμμάτων μεταφοράς δανείων από άλλες τράπεζες και μέσω των προγραμμάτων εγκρίνουν πολλές φορές ένα πρόσθετο δάνειο, η οφειλή του οποίου «ενοποιείται» σε ένα συνολικό χρέος προς τη νέα τράπεζα.

Φέτος εκτιμάται ότι περίπου 120.000 δάνεια, προσωπικά και καταναλωτικά στην πλειοψηφία τους, καθώς και πιστωτικές κάρτες πρόκειται να αναχρηματοδοτηθούν, διευκολύνοντας τους κατόχους τους να συγκεντρώσουν διάφορες οφειλές τους σε μία.

Το συμπέρασμα πάντως που προκύπτει είναι ότι τα διάφορα διακοποδάνεια ή εορτοδάνεια ή όπως κι αν ονομάζονται αποτελούν λύση ανάγκης και στη μεγάλη τους πλειοψηφία προορίζονται για να καλύψουν τρέχουσες καθημερινές καταναλωτικές ανάγκες και σε μεγάλο βαθμό ανελαστικές και λιγότερο καταναλωτικές ανάγκες μόνο για τη χαρά της κατανάλωσης.