Πώς αποφασίστηκε η έκτακτη εισφορά στα υπερκέρδη των ενεργειακών ομίλων

Πάνω από ένα μήνα επεξεργάζεται το Μέγαρο Μαξίμου και ο πρωθυπουργός την έκτακτη εισφορά στις ελληνικές εταιρείες ενέργειας.

Xθες μία μέρα πριν την Σύνοδο Κορυφής όπου το θέμα των υπερκερδών περιλαμβάνεται στα μέτρα ανάσχεσης της ακρίβειας της Κομισιόν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε από την βουλή τον έλεγχο στα έσοδα των επιχειρήσεων ενέργειας προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχουν υπερκέρδη που να δικαιολογούνται από την έκτακτη διεθνής συγκυρία.

Με την κυβέρνηση να επικεντρώνεται σε μια κοινή ευρωπαϊκή λύση για την ακρίβεια και με τα περιθώρια για πλαφόν στις διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου να περιορίζονται, ο Πρωθυπουργός εμφανίζεται αποφασισμένος να αναζητήσει πρόσθετες εναλλακτικές πηγές εσόδων για να στηρίξει με στοχευμένα μέτρα την κοινωνία από την πρωτοφανή κρίση που δείχνει να επιμένει και να έχει μεγάλη διάρκεια.

Με δεδομένα μάλιστα τα στενά δημοσιονομικά περιθώρια της χώρας αλλά και τον περιορισμό των εσόδων από τους ρύπους και τα πλεονάσματα του ΕΛΑΠΕ που επιδότησαν μέχρι σήμερα τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, η ανάγκη για αναζήτηση νέων πηγών εσόδων φαίνεται παραπάνω από επιβεβλημένη.

Εν αναμονή του πλέγματος των μέτρων που θα αποφασίσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την ενέργεια σήμερα και αύριο στις Βρυξέλλες, όπως ανέφερε χθες στην βουλή ο κ. Μητσοτάκης, εφόσον διαπιστωθούν τα συγκυριακά ενεργειακά κέρδη, κατόπιν επεξεργασίας των στοιχείων από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, τότε θα επιβάλλει σε αυτά έκτακτη φορολόγηση 90%.

Η κυβέρνηση άφησε να εννοηθεί ότι θα έχουν αναδρομική ισχύ καθώς η εντολή που έχει δοθεί στην ΡΑΕ είναι να αναλυθούν τα σχετικά στοιχεία των ηλεκτροπαραγωγών με βάση το μεταβλητό κόστος από τον Οκτώβριο που ξεκίνησε η κρίση μέχρι σήμερα και να γίνουν συγκρίσεις με τα κέρδη της προηγούμενης χρονιάς.

Τί εννοούμε όμως υπερκέρδη;

Σήμερα η χονδρεμπορική τιμή στο χρηματιστήριο ενέργειας διαμορφώνεται από το καύσιμο με την μεγαλύτερη συμμετοχή στο ενεργειακό μείγμα που είναι το φυσικό αέριο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η αγορά να εκκαθαρίζεται στην ακριβότερη μεγαβατώρα που μπαίνει στο σύστημα δηλαδή από το φυσικό αέριο. Σε αυτή την υψηλή τιμή όμως, πληρώνεται και η παραγωγή ΑΠΕ, όπως και τα υδροηλεκτρικά που παράγουν με πολύ χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, αλλά και οι λιγνίτες.

Η διαφορά ανάμεσα στο πραγματικό κόστος παραγωγής και την οριακή τιμή συστήματος ορίζεται ως υπερκέρδος ή όπως έχει επικρατήσει να χαρακτηρίζει η κομισιόν windfall profits (ουρανοκατέβατα κέρδη) καθώς η αγορά πληρώνει τα νερά και το λιγνίτη (και αντίστοιχα τα πυρηνικά στην ΕΕ) με τις τιμές του φυσικού αερίου.

Το τελευταίο διάστημα στους καταναλωτές, επιστρέφουν αντίστοιχα, τα υπερκέρδη των εταιρειών παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Σήμερα, οι ΑΠΕ, οι οποίες αμοίβονται με εγγυημένη τιμή βάσει των μακροχρόνιων συμβάσεων που έχουν συνάψει (feeding in tariff) και όχι με βάση την τιμή εκκαθάρισης στην χονδρεμπορική αγορά δημιουργούν τα πλεονάσματα του ειδικού λογαριασμού (ΕΛΑΠΕ), με τα οποία επιδοτούνται οι λογαριασμοί από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης. Η συνθήκη αυτή της εξαιρεί επομένως από τον μηχανισμό της έκτακτης εισφοράς.

Η απόφαση για φορολόγηση των κερδών περιλαμβανόταν και στην πρόταση των έξι σημείων που κατέθεσε προ εβδομάδων o πρωθυπουργός στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε εκείνη την πρόταση εκτός από το πλαφόν στην χονδρεμπορική τιμή του φυσικού αερίου στην χρηματιστηριακή πλατφόρμα του TTF, υπήρχε και το πλαφόν στο κέρδος.

Συγκεκριμένα, η πρόταση αφορούσε στην επιβολή ορίου στο μικτό περιθώριο κέρδους στην χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, της τάξεως του 5%, βάσει της παρακολούθησης του κόστους παραγωγής από τους ρυθμιστές της αγοράς και το Σταθμισμένο Κόστος Παραγωγής Ενέργειας (LCOE) στις μονάδες παραγωγής.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στην διάθεσή της η κυβέρνηση και μελετά για το εξεταζόμενο διάστημα (Οκτώβριος 2021-Φεβρουάριος 2022) με βάσει τις αναφορές της ΡΑΕ υπολογίζεται ότι το μικτό περιθώριο κέρδους των ηλεκτροπαραγωγών (ΔΕΗ, Protergia, Elpedison, Ήρων) ανέρχεται περί το 1 δις. Από αυτά το τελευταίο τρίμηνο του 2021 το αντίστοιχο ποσό ανερχόταν σε περίπου 500 εκατ. ευρώ. Το 80% αντιστοιχεί στην ΔΕΗ και το υπόλοιπο κατανέμεται στους άλλους ηλεκτροπαραγωγούς. Πάνω σε αυτά τα ποσά θα κληθεί η κυβέρνηση να υπολογίσει το καθαρό κέρδος και να αποφασίσει τι ποσοστό θα φορολογηθεί και για πόσο.

Πού πάνε τα υπερκέρδη

Τα υπερκέρδη από την χονδρεμπορική αγορά εταιρείες όπως η ΔΕΗ υποστηρίζουν ότι διοχετεύουν στην προμήθεια, χρηματοδοτώντας με τον τρόπο αυτά τα τιμολόγια και τις εκπτώσεις τους. Η ΔΕΗ για παράδειγμα υποστηρίζει ότι από τον περασμένο Αύγουστο μέχρι σήμερα έχει διαθέσει στην αγορά περίπου 800 εκατ. αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για φορολόγηση ή έκτακτη εισφορά. Παραπέμπει μάλιστα στις ανακοινώσεις των αποτελεσμάτων στις 5 Απριλίου που θα ανακοινωθούν τα οικονομικά αποτελέσματα και θα φανούν μηδενικά κέρδη.

Στα επιτελεία πάντως των ενεργειακών ομίλων υπήρχε έντονη ανησυχία χθες, η οποία αποτυπώθηκε και στο χρηματιστηριακό ταμπλό με τις μετοχές των μεγάλων ενεργειακών εταιρειών να δέχονται ισχυρές πιέσεις.

Η μια μετά την άλλη οι επιχειρήσεις έσπευσαν να δηλώσουν ότι δεν υπάρχουν περιθώρια φορολόγησης σε μια αγορά που οι τιμές φυσικού αερίου έχουν εκτιναχθεί στα ύψη, συμπιέζοντας τα περιθώρια κέρδους.

Με δεδομένη όμως και την κατεύθυνση της Κομισιόν να συμπεριλάβει στην εργαλειοθήκη της ακρίβειας που θα συζητηθεί στην Σύνοδο Κορυφής σήμερα, παρόμοια μέτρα, η γραμμή της κυβέρνησης ευθυγραμμίζεται με την λογική να υπάρξουν παρεμβάσεις στην αγορά ενέργειας ώστε εκείνοι που έχουν κερδίσει να επιστρέψουν μερίδιο των κερδών αυτών στους βαθιά πληττόμενους καταναλωτές.

Ειδήσεις σήμερα:

Ο υβριδικός πόλεμος με όπλο το ρούβλι: Η στροφή του Πούτιν και οι μαζικές παρενέργειες από το ρωσικό «αντι-SWIFT»

Η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία «απειλούν» τον έλεγχο της φυματίωσης στην Ευρώπη, προειδοποιούν ειδικοί

Άρχισαν τα πλαφόν και στα φυσικά καταστήματα των σούπερ μάρκετ