Υπουργείο Οικονομικών: Τέλος οι καταπατήσεις στα ακίνητα του Δημοσίου
02.05.202222:10
Τα ήδη καταπατημένα θα πωλούνται στις αντικειμενικές τιμές και με κοινωνικά κριτήρια ή θα επιβάλλονται υψηλά πρόστιμα
Λύση για τα εκατοντάδες χιλιάδες καταπατημένα του ακίνητα προωθεί το υπουργείο Οικονομικών, αποβλέποντας αφενός στην προσκόμιση άμεσων εσόδων από τα διαθέσιμα περιουσιακά του στοιχεία και αφετέρου στον εξορθολογισμό της δημόσιας ιδιοκτησίας, με απώτερο στόχο την καλύτερη αξιοποίησή της. Συγκεκριμένα, με νέα νομοθετική ρύθμιση θα παρέχεται στο εξής στους καταπατητές η δυνατότητα να εξαγοράσουν τα ακίνητα του Δημοσίου, τα οποία κατέχουν ή εκμεταλλεύονται μέχρι τώρα παράτυπα, ενώ ανοίγει και ο δρόμος για τη βιομηχανική, τουριστική και αγροτική τους εκμετάλλευση.
Αντιμετωπίζοντας μετωπικά το πρόβλημα, στο νέο νομοσχέδιοπροβλέπεται η δυνατότητα εξαγοράς των καταπατημένων δημόσιων ακινήτων και εκτάσεων, αλλά υπό προϋποθέσεις, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη ότι σε πολύ μεγάλο μέρος τής υπό κατάληψη δημόσιας περιουσίας έχουν αναπτυχθεί πλέον μόνιμες κατοικίες, αλλά και πλήθος επαγγελματικών χώρων.
Η διαχρονική αδυναμία, άλλωστε, του Ελληνικού Δημοσίου να περιφρουρήσει αποτελεσματικά την ιδιωτική του περιουσία από κάθε λογής... καταληψίες απασχολεί τη δημόσια διοίκηση από τον προηγούμενο αιώνα, καθώς η πρώτη νομοθετική ρύθμιση που επιχείρησε να βάλει τάξη στο χάος των καταπατήσεων εντοπίζεται σε διάταγμα του 1929. Εκτοτε, ακολούθησαν πολλαπλές απόπειρες διευθέτησης του ζητήματος μέχρι και τα τελευταία χρόνια, με το Ελληνικό Δημόσιο να προσφέρει άλλοτε ελκυστικά κίνητρα και άλλοτε να δείχνει τα δόντια του μέσα από τσουχτερά πρόστιμα στους καταπατητές, οι οποίοι, σε κάθε περίπτωση, παραμένουν απτόητοι.
Ο υφυπουργός Οικονομικών, Απόστολος Βεσυρόπουλος
Ο χάρτης
Στον αντίποδα, καμία πολιτική πρωτοβουλία μέχρι σήμερα δεν απέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς η τελευταία καταγραφή της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2004 από το υπουργείο Οικονομικών, αποτύπωσε το πραγματικό εύρος των καταπατήσεων, το οποίο είναι αποκαλυπτικό από πλευράς αριθμών. Συγκεκριμένα, σε σύνολο 97.029 καταγεγραμμένων δημόσιων και ανταλλάξιμων κτημάτων έχουν καταπατηθεί τα 89.928, με τις καταλήψεις να φτάνουν σε ποσοστό 92%.
Εχοντας, στην πραγματικότητα, απολέσει τον ουσιαστικό έλεγχο της διαχείρισης της ακίνητης περιουσίας του εδώ και δεκαετίες, το υπουργείο Οικονομικών προσδοκά τώρα με όχημα τη νέα νομοθετική ρύθμιση την εισροή σημαντικών εσόδων στον κρατικό προϋπολογισμό, τόσο άμεσα, δηλαδή από την καταβολή του τιμήματος εξαγοράς, όσο και έμμεσα, δηλαδή από την καταβολή φόρου μεταβίβασης, φόρου ακίνητης περιουσίας, όπως και από την περαιτέρω αξιοποίηση των υπό εξαγορά ακινήτων.
Παράλληλα, η οριστική αποκρυστάλλωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος για εκατοντάδες χιλιάδες δημόσια ακίνητα θα απαγκιστρώσει τις δημόσιες υπηρεσίες από γραφειοκρατικά βάρη, τη Δικαιοσύνη από σειρά εκκρεμών διοικητικών υποθέσεων, αλλά κυρίως θα αποδεσμεύσει την Πολιτεία από τη μέριμνα των καταπατημένων ακινήτων της, τουλάχιστον για εκείνα τα οποία δεν χρησιμοποιούνται από δημόσιες υποδομές, αλλά ούτε και προστατεύονται από κάποιο ειδικό καθεστώς, όπως προστατεύονται οι δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις.
Γκρίζες ζώνες
Από το νέο, εναλλακτικό μοντέλο διαχείρισης της δημόσιας περιουσίας δεν λείπει και η κοινωνική διάσταση, καθώς ανάμεσα στις διαχρονικές υποθέσεις καταπατήσεων που λιμνάζουν όλα αυτά τα χρόνια εντοπίζονται και περιπτώσεις κατάληψης, οι οποίες οφείλονται σε αδυναμίες και καθυστερήσεις της ίδιας της Πολιτείας να εξορθολογίσει τη διαχείριση των ακινήτων της, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που καλύπτονται κοινωνικές ανάγκες, με τη δυνατότητα εξαγοράς των δημόσιων αυτών ακινήτων να έρχεται να απελευθερώσει τους ενδιαφερομένους.
Στην κατεύθυνση αυτή, η λύση της εξαγοράς δρομολογείται μέσα από μια ταχεία και αυτοματοποιημένη διαδικασία, με σαφή και αντικειμενικά κριτήρια, παρέχοντας την ίδια ώρα δικλίδες ασφαλείας ώστε να μην αποξενωθεί οριστικά το Δημόσιο από ακίνητα τα οποία είναι απαραίτητα για την ικανοποίηση κρατικών αναγκών ή παρουσιάζουν περιβαλλοντικό ή αρχαιολογικό ενδιαφέρον.
Στον τελικό λογαριασμό με τους καταπατητές θα ληφθούν ακόμη υπόψη κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια, όσον αφορά στο τίμημα που θα κληθούν να πληρώσουν, προκειμένου να αποκτήσουν τίτλους ιδιοκτησίας για το ακίνητο το οποίο μέχρι σήμερα διαχειρίζονται παράτυπα. Κυρίως, όμως, στον πυρήνα του νέου νομοσχεδίου βρίσκεται ο αποτρεπτικός χαρακτήρας ανάλογων καταστάσεων, καθώς εκτιμάται ότι φαινόμενα κατοχής και καταπάτησης δημόσιων και ανταλλάξιμων κτημάτων θα περιοριστούν αισθητά τα επόμενα χρόνια, με τη δαμόκλειο σπάθη του οικονομικού τιμήματος να επικρέμαται πάνω από τους καταπατητές.
Η τελευταία καταγραφή της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου έγινε το 2004, όπου διαπιστώθηκε ότι από τα 97.029 καταγεγραμμένα δημόσια κτήματα έχουν καταπατηθεί τα 89.928, με τις καταλήψεις να φτάνουν σε ποσοστό 92%
Τα κριτήρια
Ειδικότερα, στη φόρμουλα που επεξεργάστηκαν ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας και ο αρμόδιος υφυπουργός, Απόστολος Βεσυρόπουλος, οι δικαιούχοι θα πρέπει να έχουν:
Είτε αδιάλειπτη κατοχή με τίτλους για περισσότερο από 30 χρόνια
Είτε χρόνο κατοχής χωρίς τίτλους για περισσότερο από 40 χρόνια, με την προϋπόθεση ότι στο ακίνητο αυτό:
Βρίσκεται η κύρια και η μοναδική κατοικία τους ή
Ο δικαιούχος ασκεί τουριστική, βιοτεχνική, βιομηχανική ή αγροτική δραστηριότητα.
Ως προς το τίμημα που καλούνται να πληρώσουν οι ενδιαφερόμενοι, αυτό ανέρχεται σε ποσοστό 100% επί της ισχύουσας αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, ενώ προβλέπεται σειρά εκπτώσεων (με το ανώτατο όριο να ανέρχεται σε ποσοστό 80%), με κριτήρια όπως ο χρόνος κατοχής, το ετήσιο εισόδημα, αλλά και προβλέψεις για τους πολύτεκνους και τα Ατομα με Αναπηρία. Ευκολίες προβλέπονται, επίσης, και για όσους πληρώσουν εφάπαξ το τίμημα (επιπλέον έκπτωση 10%), αλλά και δυνατότητα για 60 άτοκες μηνιαίες δόσεις.
Για όσους, ωστόσο, θελήσουν να αγνοήσουν την προσφορά του υπουργείου Οικονομικών για εξαγορά, θεωρώντας ότι θα εξακολουθούν να κατέχουν δημόσια ακίνητα χωρίς να καταβάλλουν κανένα οικονομικό τίμημα, τα πράγματα είναι μάλλον σκούρα, καθώς θα κληθούν να αντιμετωπίσουν υψηλά πρόστιμα και μαζί τις προβλέψεις του νόμου περί αυθαιρέτων, ενώ θα βρεθούν μπροστά στην απώλεια κάθε δικαιώματος επί των δημόσιων ακινήτων στο Εθνικό Κτηματολόγιο, καθώς οι καταπατημένες δημόσιες ιδιοκτησίες θα αποτελέσουν στο εξής αντικείμενο πολλαπλής αξιοποίησης από την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου.
Δόσεις
Παράλληλα, η προτεινόμενη διαδικασία εξαγοράς αποκλείει κάθε ενδεχόμενο απονομής τίτλων σε κατόχους που δεν μπορούν να αποδείξουν τις προϋποθέσεις του νόμου. Στην ψηφιακή εποχή, άλλωστε, τόσο η τήρηση των όρων καταβολής δόσεων για την απόκτηση του καταπατημένου ακινήτου όσο και η υποβολή δικαιολογητικών από τους κατά τόπους ενδιαφερομένους θα γίνονται αποκλειστικά με τη χρήση ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας, κλείνοντας κερκόπορτες και παραθυράκια.