Σταθμός LNG στη Ρεβυθούσα: Η άγνωστη ιστορία για τις εγκαταστάσεις που εξασφαλίζουν στη χώρα φυσικό αέριο

Με τον Βλαντιμίρ Πούτιν να απειλεί διαρκώς την Ευρώπη με διακοπή στην παροχή φυσικού αερίου, ποντάροντας στις τεράστιες ανάγκες που έχουν οι δυτικές οικονομίες και κοινωνίες, η Ελλάδα φαίνεται να είναι ίσως στην πιο… προνομιακή θέση, καθώς όχι μόνο μπορεί να αδιαφορήσει για τους εκβιασμούς της Μόσχας, αλλά και να βοηθήσει γειτονικές χώρες να ξεπεράσουν την κρίση.

Κι αυτό διότι διαθέτει τον Τερματικό Σταθμό LNG (υγροποιημένο αέριο) στη Ρεβυθούσα, ένα νησάκι κομβικής σημασίας, όπως φαίνεται μέσα στην παγκόσμια ενεργειακή κρίση, που προέκυψε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Οι εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσα μπορούν να παραλάβουν υγροποιημένο φυσικό αέριο και να τροφοδοτήσουν τα δίκτυα καλύπτοντας μέχρι και 60% των συνολικών αναγκών της χώρας και με μερικές προσθήκες, ακόμα και πλήρως. Ουσιαστικά δηλαδή χάρη σε αυτή την υποδομή, η Ελλάδα μπορεί να περιορίσει ή και να εκμηδενίσει τις ρωσικές εισαγωγές φυσικού αερίου!

Σήμερα μέσω της Ρεβυθούσας παραλαμβάνονται μηνιαία ποσότητες που μεταφέρονται από 15 δεξαμενόπλοια LNG και μπορεί να τροφοδοτεί με αέριο τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, οι οποίες υφίστανται τον αποκλεισμό τους από τη ρωσική κυβέρνηση.

Οι νέες συνθήκες, εξαιτίας του πολέμου που ξεκίνησε η Μόσχα στην Ουκρανία, ανέδειξαν τη σημασία της Ρεβυθούσας, αφού κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022, το φυσικό αέριο που ήρθε στη χώρα μέσω αυτών των εγκαταστάσεων, κάλυψαν το 43,23% των εισαγωγών.

Αλλά πώς προέκυψε αυτό το συγκριτικό ενεργειακό πλεονέκτημα, να διαθέτει δηλαδή η Ελλάδα μία τέτοια υποδοχή, που δεν έχουν ούτε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες;

Πότε έγινε η σύλληψη της ιδέας και πώς κατασκευάστηκε, μετά από πολυετείς περιπέτειες τον έργο;

Και πώς ξεπεράστηκαν τη δεκαετία του 1980, όταν και ξεκίνησε το εγχείρημα, διαφόρων ειδών αντιδράσεις, που έφταναν μέχρι και στην έκφραση φόβων ότι οι γυναίκες που θα έμεναν στις κοντινές περιοχές κινδυνεύουν με… στείρωση;


Από το 1981 η αρχική ιδέα και οι πρώτες αντιδράσεις


Κι όμως, όσο κι αν φαίνεται τώρα απίστευτο, η συζήτηση για την είσοδο του φυσικού αερίου στην Ελλάδα ξεκίνησε ήδη από την πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ μετά τον Οκτώβριο του 1981!

Το θέμα προκάλεσε τριβές διότι υπήρχαν οι σκεπτικιστές της χρήσης του νέου για την εποχή εκείνη καυσίμου, με βασικό επιχείρημα ότι τα μεγάλα αστικά κέντρα ήταν ήδη πυκνά δομημένα και πολύ δύσκολα, και θα προκαλούσε μεγάλη αναστάτωση η ανάπτυξη των δικτύων αερίου.

Ο πρόδρομος του φυσικού αερίου ήταν το φωταέριο από σχάση γαιάνθρακα με ένα μικρό σχετικά αριθμό οικιακών και βιοτεχνικών καταναλωτών στην πόλη της Αθήνας. Το 1984 η παραγωγή εξελίχθηκε και εντός του Διυλιστηρίου Ασπροπύργου, μετατράπηκε σε σχάση νάφθας με πρωτοβουλία του τότε Υπουργού Βιομηχανίας Αναστάση Πεπονή. Η Δημοτική Επιχείρηση Φωταερίου Αθηνών (ΔΕΦΑ) το 1994 απορροφήθηκε από την ΔΕΠΑ, πρόεδρος της οποίας ήταν ο Χρίστος Βερελής, και έτσι με την εισαγωγή του φυσικού αερίου σταμάτησε η παραγωγή από σχάση νάφθας.



Η Ρεβυθούσα, τα Διαπόρια Νησιά και οι… φόβοι για στείρωση!


Τα ουσιαστικά βήματα για την εισαγωγή του Φυσικού Αερίου στον ενεργειακό χάρτη της Ελλάδας έγιναν το 1987-88 με τις συμφωνίες εισαγωγής μέσω αγωγών από την τότε Σοβιετική Ένωση, από την Soyuz gaz export, και τη συμφωνία αγοράς ποσοτήτων LNG, δηλαδή υγροποιημένου φυσικού αερίου στους -162°C, το οποίο θα μετέφερε με ειδικά δεξαμενόπλοια κρυογενικών δεξαμενών (LNGCarriers) η Αλγερινή Sonatrach.

Το LNG είναι απαραίτητο στα συστήματα μεταφοράς φυσικού αερίου ώστε να αντιμετωπίζονται περιπτώσεις πτώσης πίεσης στο σύστημα. Απαραίτητο για την ανάπτυξη λοιπόν των δικτύων και τη διανομή φυσικού αερίου στους καταναλωτές ήταν η λειτουργία σταθμού αποθήκευσης και επαναεριοποίησης του LNG.

Το 1987 ο Υπουργός Βιομηχανίας Αναστάσης Πεπονής αναθέτει στον διευθύνοντα Σύμβουλο των Διυλιστηρίων Ασπροπύργου και πρόεδρο τότε της Ένωσης Ελλήνων Χημικών Χρίστο Βερελή τον εντοπισμό κατάλληλης θέσης για την ανάπτυξη του σταθμού LNG. Η ομάδα που συνέστησε για το σκοπό αυτό ο κ. Βερελής εξέτασε πολλές θέσεις σε όλη την επικράτεια. Στην τελική επιλογή ήταν η Ρεβυθούσα μπροστά στην ακτή της Πάχης Μεγάρων και τα Διαπόρια Νησιά στο Σαρωνικό. Τελικά και για λόγους εγγύτητας επιλέχθηκε η Ρεβυθούσα. Η εισήγηση Βερελή έγινε δεκτή και μετά από συστηματικές επαφές με το Δήμο Μεγαρέων και κατοίκους της περιοχής – από τις οποίες δεν έλειψαν οι εντάσεις – λήφθηκε η οριστική απόφαση. Χαρακτηριστική είναι η διαδικασία λαϊκής Συνέλευσης στα Μέγαρα όπου ο Βερελής και οι στενοί συνεργάτες του Γιώργος Κωνσταντάκης και Νίκος Ζιώτης επί 12 ώρες απαντούσαν σε ερωτήσεις εύλογες αλλά και κινδυνολογίες λαϊκιστών της εποχής, για τους κινδύνους μέχρι και… στείρωσης των γυναικών από την ύπαρξη εγκαταστάσεων.

Η σύσταση των Σοβιετικών για το περιττό των εγκαταστάσεων


Αφού εξασφαλίσθηκε η αποδοχή της κατασκευής του τερματικού σταθμού έπρεπε να καθορισθεί το μέγεθος των δεξαμενών υποδοχής LNG. Η σοβιετική τότε εταιρεία προσπάθησε να πείσει ότι δεν υπάρχει ανάγκη δημιουργίας μεγάλων δεξαμενών αποθήκευσης. Ενδεχομένως η σκέψη της σοβιετικής εταιρείας GAZPROM να ήταν η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Η απόφαση τότε των Πεπονή και Βερελή ήταν η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ανάπτυξη αποθηκευτικών χώρων.

Έτσι σχεδιάστηκαν οι 3 δεξαμενές συνολικής χωρητικότητας 225.000 κυβικών μέτρων υγροποιημένου φυσικού αερίου. Το έτος 1989 έγινε ο διαγωνισμός για τη κατασκευή των 2 πρώτων δεξαμενών και των υπόλοιπων αναγκαίων εγκαταστάσεων. Τη κατασκευή ανέλαβε μια διεθνής κοινοπραξία αλλά το έργο μέχρι το τέλος του 1993 χρονοτριβούσε με πρόοδο μόλις 3%. Στο τέλος του 1993 επανήλθε η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με υπουργό Βιομηχανίας τον Κώστα Σημίτη και Πρόεδρο της ΔΕΠΑ τον Χρήστο Βερελή.

Η κοινοπραξία που είχε αναλάβει το έργο κηρύχθηκε ταχύτατα έκπτωτη και η νέα κοινοπραξία συνέχισε τις κατασκευές των δύο δεξαμενών (με χωρητικότητα αποθήκευσης 65.000 m3 η καθεμία) με γρήγορους ρυθμούς και χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.

Η τρίτη δεξαμενή (χωρητικότητας 95.000 m3) κατασκευάσθηκε αργότερα όταν πια ήταν αναγκαία από την αυξημένη πλέον διείσδυση του Φυσικού Αερίου στην Αγορά ενώ πρόεδρος της ΔΕΠΑ ήταν ο μετέπειτα Υφυπουργός Ενέργειας Ασημάκης Παπαγεωργίου. Οι σημερινές εξελίξεις δικαιώνουν σαφέστατα τις αρχικές επιλογές που έχουν αυξήσει καθοριστικά την ασφάλεια εφοδιασμού της Ελλάδας με φυσικό αέριο και με την αύξηση των αποθηκευτικών χώρων με χρήση σταθερά αγκυροβολημένου δεξαμενόπλοιου LNG.