Κρυπτονομίσματα: Στέρεψε ξαφνικά το new age «χρυσωρυχείο»

Η ισοτιμία του bitcoin τον Νοέμβριο του 2021 έναντι του ευρώ ήταν 1 προς 58.323. Στις 22 Ιουνίου του 2022, για πρώτη φορά μετά τον Δεκέμβριο του 2020, είχε πέσει κάτω από τα 19.000 ευρώ. Τους τελευταίους 6 μήνες οι απώλειες του δημοφιλέστερου -και πιο ισχυρού- κρυπτονομίσματος στον κόσμο υπερβαίνουν το 55% της αξίας του. Η αγορά των κρυπτονομισμάτων συνολικά έχει συρρικνωθεί πολύ πιο απότομα απ’ ό,τι γιγαντώθηκε τα προηγούμενα δύο χρόνια, όταν είχε φτάσει τα 3 τρισ. δολάρια. Σήμερα μόλις και μετά βίας αγγίζει το 1 τρισ. δολάρια.

Αίφνης, όροι όπως «κραχ», «αγορά-αρκούδα», «τσουνάμι ρευστοποίησης και αποεπένδυσης» κυριαρχούν για το bitcoin, το ETHER και τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα. Προτού καν η ανθρωπότητα προλάβει να αφομοιώσει -ή έστω να κατανοήσει- τι ακριβώς είναι τα κρυπτονομίσματα, η οικονομία τους μοιάζει να πνέει τα λοίσθια. Προκαλώντας έναν παγκόσμιο προβληματισμό γύρω από το αν και πώς το συμβατικό χρήμα, το τραπεζικό σύστημα κ.ο.κ. θα επηρεαστούν από τους κλυδωνισμούς που απειλούν να γκρεμίσουν εκ θεμελίων το οικοδόμημα της κρυπτο-οικονομίας. Οι πιο απαισιόδοξοι κάνουν λόγο για μια νέα επερχόμενη οικονομική κρίση, οικουμενικών διαστάσεων, παρόμοια με εκείνη του 2007. Θα αποδειχθεί, άραγε, το bitcoin η νέα τοξική φούσκα, όπως η Lehman Brothers, και η άνευ αντικρίσματος αθρόα χορήγηση στεγαστικών δανείων στους Αμερικανούς;

Ακόμη και οι ίδιοι οι αναλυτές φαίνεται πως φοβούνται να προβλέψουν τη σωστή απάντηση. Εως πριν από μερικούς μήνες, όμως, η επιλογή του κρυπτονομίσματος φάνταζε σαν ένα σαγηνευτικό new age χρυσωρυχείο. Oρόσημο στην πρόσφατη πορεία του bitcoin θεωρείται η διοργάνωση του Super Bowl, ο μεγάλος και φαντασμαγορικός τελικός για το πρωτάθλημα του αμερικανικού ποδοσφαίρου. Το παιχνίδι φιλοξενήθηκε στο Λος Αντζελες στις 12 Φεβρουαρίου και θεωρείται σημαντικό για το status των κρυπτονομισμάτων επειδή στη διάρκειά του διαφημίστηκε κατά κόρον μεγάλος αριθμός εταιρειών οι οποίες πρωταγωνιστούν στην κρυπτο-οικονομία. Χάρη στη δημοτικότητα του Super Bowl, η επένδυση σε κρυπτονομίσματα παρουσιάστηκε σαν μια ευκαιρία που κανένας έξυπνος άνθρωπος δεν θα επέτρεπε στον εαυτό του να χάσει.

Ο μέγας χορηγός του Super Bowl, το ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων Crypto.com, έφτασε να προσλάβει τον Ματ Ντέιμον, έναν Χολιγουντιανό αστέρα πρώτου μεγέθους, για να διαφημίσει τα πλεονεκτήματα του συγκεκριμένου τύπου επένδυσης. Στο σχετικό φιλμάκι, ο Ντέιμον δεν αναφέρεται στο πώς ο ίδιος έγινε ζάπλουτος λαμβάνοντας αστρονομικές αμοιβές σε παλιά καλά δολάρια. Αντί γι’ αυτό, εξηγεί πώς η διαδρομή του ανθρώπου στον χρόνο είναι γεμάτη από αυτούς που δεν βρήκαν ποτέ το θάρρος να ολοκληρώσουν κάποια φιλόδοξη περιπέτεια.

Ομως, η ιστορία γράφεται πάντοτε από όσους δεν διστάζουν και δεν δειλιάζουν. Εξ ου και το βασικό σλόγκαν της διαφήμισης είναι ότι «η τύχη βοηθά τους τολμηρούς». Παρ’ όλα αυτά, όποιος έσπευσε να ακολουθήσει την προτροπή του Ματ Ντέιμον και αγόρασε, π.χ., bitcoin στις 15 Φεβρουαρίου 2022 προς 39.265 ευρώ έκαστον, σήμερα πιθανότατα θρηνεί: τα bitcoin στο ψηφιακό πορτοφόλι του αξίζουν λιγότερο από το ήμισυ του αρχικού κεφαλαίου που μετατράπηκε σε κρυπτονόμισμα, ήτοι μόλις 18.903 ευρώ.

Tο Super Bowl

Αν και κατεξοχήν αμερικανοκεντρικό, το Super Bowl προσελκύει κάθε χρόνο περί τους 100 εκατομμύρια τηλεθεατές. Ακριβώς λόγω αυτής της απήχησης, εταιρείες από τον χώρο των κρυπτονομισμάτων, όπως Coinbase, eToro και FTX, διαγκωνίστηκαν μεταξύ τους προκειμένου να εξασφαλίσουν τη μέγιστη δυνατή προβολή. Ετσι, το φετινό Super Bowl μετατράπηκε ατύπως σε ένα μεγάλο πάρτυ για τα διαφημιζόμενα ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων. Εντούτοις, προτού καν παρέλθουν έξι μήνες, ο προσηλυτισμός στα κρυπτονομίσματα που εκδηλώθηκε με ένα ισχυρό ρεύμα νέων επενδυτών το προηγούμενο διάστημα, έδωσε τη θέση του στη διάχυτη αγωνία για τις ζημίες. Η κάθετη πτώση της αξίας της ναυαρχίδας bitcoin καθώς και των άλλων κρυπτονομισμάτων οφείλεται στη μαζική ρευστοποίηση, σε ένα ψηφιακού τύπου bank run.

Η τάση αυτή ενισχύεται περαιτέρω από την εξάπλωση του φόβου για ακόμη μεγαλύτερες απώλειες, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο, με όλο και πιο έντονη φυγόκεντρη τάση μακριά από τα κρυπτονομίσματα. Αυτό, άλλωστε, σημαίνει ότι το συγκεκριμένο πεδίο της οικονομίας έχει περάσει στη φάση της «αρκούδας», εφόσον με αυτό τον όρο περιγράφονται οι συνθήκες ύφεσης, σε αντιδιαστολή με τον «ταύρο», ο οποίος συμβολίζει την ανάπτυξη και την κερδοφορία. Τις τελευταίες ημέρες ηχεί διαρκώς ο συναγερμός έκτακης ανάγκης απ’ άκρου εις άκρον στο πεδίο των κρυπτονομισμάτων, εξαιτίας των σοβαρών δυσχερειών που αντιμετωπίζει η Celsius, μια «τράπεζα» τρόπον τινά, ή αλλιώς ο οργανισμός που ίδρυσε στις ΗΠΑ ο Αλεξ Μασίνσκι, ένας χαρισματικός ως προς την πειθώ Ουκρανοϊσραηλινός επιχειρηματίας.

Πρακτικά η Celsius λειτουργεί μάλλον σαν ενεχυροδανειστήριο και διαχειρίζεται τα κεφάλαια σε κρυπτονομίσματα περίπου 500.000 καταθετών. Πριν από μερικά 24ωρα, ο Μασίνσκι έδωσε εντολή προσωρινής αναστολής κάθε ανάληψης, «παγώνοντας» επ’ αόριστον περί τα 8 δισ. δολάρια, δηλαδή το ψηφιακό χρήμα που η Celsius έχει διοχετεύσει στην αγορά υπό μορφή δανείων. Η δικαιολογία της εταιρείας για το έκτακτο αυτό μέτρο είναι ότι «αυτή τη στιγμή στην αγορά επικρατούν ακραία φαινόμενα». Καθώς όμως εξαρχής το μοντέλο της Celsius φαινόταν υπερβολικά γενναιόδωρο -και δη προς δανειστές και δανειολήπτες εξίσου- η αναστολή συναλλαγών ηχεί πλέον ως επαλήθευση των χειρότερων φόβων που είχαν εκφραστεί σχετικά με τη βιωσιμότητα του όλου εγχειρήματος.

Εξ ου και η υπόθεση Celsius θεωρείται βαρόμετρο: αν η πλατφόρμα του Αλεξ Μασίνσκι καταρρεύσει, είναι βέβαιο ότι θα συμπαρασύρει στην καταστροφή κάποιο μέρος της κρυπτο-οικονομίας, επί του παρόντος άδηλου μεγέθους. Επίσης, παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις εκ μέρους της Celsius προς την πελατεία της, η κρίση επαναφέρει στο προσκήνιο τα αδύνατα σημεία της κρυπτο-οικονομίας: Σε περίπτωση χρεοκοπίας μιας «κρυπτο-τράπεζας» όπως η Celsius, ο επενδυτής κινδυνεύει να εμπλακεί σε μεγάλες περιπέτειες, να απολέσει μέρος ή ακόμη και το σύνολο του κεφαλαίου του. Και αυτό διότι δεν υπάρχει κανενός είδους εποπτεύον όργανο, κάποιος οργανισμός ή ταμείο το οποίο θα διασφάλιζε την αποζημίωση των συναλλασσόμενων με την εκάστοτε πλατφόρμα κρυπτονομισμάτων. Ο κεντρικός έλεγχος, άλλωστε, αντίκειται στις θεμελιώδεις αρχές της κρυπτο-οικονομίας.

Τα ασταθή stablecoin

Η Celsius, εκτός από τον δανεισμό με πολύ μεγάλη απόδοση για τους δικαιούχους, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα «ορυχεία» bitcoin. Επομένως, η επισφάλεια στην οποία έχει περιέλθει επηρεάζει και επηρεάζεται από την πτώση της αξίας του bitcoin. Επιπλέον, πρoτού η Celsius δημοσιοποιήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, ουσιαστικά χρεοκόπησαν δύο υπολογίσιμα κρυπτονομίσματα, το TerraUSD και το σιαμαίο luna. Το κρούσμα αυτό είναι, ενδεχομένως, ακόμη πιο δυσοίωνο για το μέλλον των κρυπτονομισμάτων, καθώς πρόκειται για ένα ζεύγος νομισμάτων το οποίο κατατάσσεται στα stablecoin, δηλαδή σε κρυπτονομίσματα σταθερής ισοτιμίας, εν προκειμένω με το δολάριο. Αν λοιπόν αποδεικνύεται ότι ούτε τα stablecoin παρέχουν μια κάποια εγγύηση σταθερότητας σε σύγκριση με τα πλήρως ελεύθερα κρυπτονομίσματα, τότε από την αγορά θα απομακρυνθούν τάχιστα οι πιο συντηρητικοί από τους επενδυτές.

Μια τάση η οποία με τη σειρά της δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη καχυποψία ή και απώθηση αυτή καθαυτή από τον πειραματισμό με τις εναλλακτικές λύσεις της κρυπτο-οικονομίας. Κατά έναν τρόπο που δεν διαφέρει από τη συμβατική οικονομία, οι αρνητικές εξελίξεις μεταδίδουν τις συνέπειές τους κατά κύματα στο σύνολο της αγοράς. Για παράδειγμα, η πτώση των ΤerraUSD και luna έχει άμεσο αντίκτυπο στην αξιοπιστία του tether, του πιο ισχυρού και δημοφιλούς stablecoin. το οποίο αυτοδιαφημίζεται σαν το πιο ασφαλές κρυπτονόμισμα, εφόσον η κυκλοφορία του βασίζεται σε ένα ικανό αντίκρυσμα σε μετρητά, καθώς και σε άλλα σταθερά περιουσιακά στοιχεία.

Επομένως, η πελατεία του tether έχει εγγυημένη δυνατότητα εξαργύρωσης του ψηφιακού πορτοφολιού της ανά πάσα στιγμή. Ωστόσο, το 2021 ο οικονομικός εισαγγελέας της Νέας Υόρκης επέβαλε πρόστιμο ύψους 18,5 εκατ. δολαρίων στην Τether για παραπλάνηση του επενδυτικού κοινού, καθώς ο έλεγχος των αποθεματικών έδειξε ότι το περιβόητο «ασφαλές αντίκρισμα» στην πραγματικότητα αποτελείται κατά ένα σημαντικό μερίδιο από επισφαλή κεφάλαια. Τα οποία, εξ ορισμού δεν ενδείκνυνται για άμεση ρευστοποίηση - αν μη τι άλλο. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο εισαγγελέας στην αγόρευσή του κατά της Tether, «εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα stablecoin (σ.σ.: σταθερο-νόμισμα) που μόνο σταθερό δεν είναι». Συνεπώς, αν η κρίση της κρυπτοοικονομίας επιδεινωθεί και εξαπλωθεί ακόμη περισσότερο και εάν το tether έχει την ίδια κατάληξη με τα TerraUSD και luna, τότε σύσσωμη η αγορά των κρυπτονομισμάτων θα έχει δεχτεί ακόμη ένα συντριπτικό πλήγμα.

Αβέβαιο μέλλον

Σε ό,τι αφορά προγνώσεις για το μέλλον, οι μεν αισιόδοξοι αναφέρουν ότι τα κρυπτονομίσματα ακολουθούν τον δικό τους κύκλο με περιόδους ύφεσης και ραγδαίας ανάπτυξης, όπως έχει γίνει, άλλωστε, στο πρόσφατο παρελθόν. Υποτίθεται ότι μετά τη φάση της «αρκούδας», τα κρυπτονομίσματα θα περάσουν στη φάση του «ταύρου». Οι απαισιόδοξοι επισημαίνουν ότι η κρυπτοοικονομία, ως εξ ορισμού πεδίο επενδύσεων αυξημένου ρίσκου, υφίσταται τις συνέπειες γεγονότων όπως η πρόσφατη αύξηση των επιτοκίων στη διατραπεζική αγορά των ΗΠΑ.

Σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η πληθωριστική πίεση, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Αμερικής ανέβασε τα επιτόκια στο 1,5%-1,75%, ενώ προτίθεται να τα αυξήσει ακόμη περισσότερο, παρόλο που ήδη έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, από το 1994 και εξής. Η ενστικτώδης αντίδραση της αγοράς είναι να συντηρητικοποιηθεί και να αποτραβηχτεί από τις μορφές επενδύσεων με υψηλό δείκτη επισφάλειας. Ετσι, μέσω αλυσιδωτών αντιδράσεων, φαίνεται εντέλει ότι η κρυπτο-οικονομία δεν είναι καθόλου ανεξάρτητη απ’ ό,τι συμβαίνει στην «κανονική», κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία παγκοσμίως. Και μόνο το μέλλον θα δείξει αν το εγχείρημα του αποκεντρωμένου χρηματοπιστωτικού συστήματος ήταν ένας ρεαλιστικός στόχος εκδημοκρατισμού της αγοράς ή απλώς άλλος ένας ρομαντικός, ευσεβής πόθος της ψηφιακής εποχής.

Χρήσιμος «οδηγός» για αρχάριους επενδυτές

1. Τι είναι τα κρυπτονομίσματα;

Αϋλη, ψηφιακή μορφή χρήματος, η οποία είναι ανώνυμη και δεν ελέγχεται από καμία τράπεζα σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο - αυτός είναι ένας πολύ σχηματικός και επιγραμματικός ορισμός των κρυπτονομισμάτων. Τα οποία ονομάστηκαν έτσι όχι διότι ανήκουν σε κάποια κρυφή και υπόγεια επικράτεια δοσοληψιών, αλλά επειδή προστατεύονται με προηγμένες μεθόδους μαθηματικής (αλγοριθμικής) κρυπτογράφησης. Γι’ αυτό και τα κρυπτονομίσματα θεωρούνται εξ ορισμού και χάρη στην εντελώς ιδιότυπη σύλληψή τους ασφαλή και θωρακισμένα έναντι κάθε απόπειρας αρπαγής από πειρατές, χάκερ κ.λπ. - στη θεωρία τουλάχιστον.

2. Είναι χρήμα ή επενδυτικό προϊόν;

Καθώς το πεδίο εν όλω διανύει την παιδική του ηλικία, η χρήση τους παραμένει σχετικά περιορισμένη σε ό,τι αφορά τις καθημερινές συναλλαγές, παρόλο που η αρχική ιδέα για τη δημιουργία του κρυπτονομίμαστος ήταν η υποκατάσταση του συμβατικού χρήματος. Προς το παρόν, με κρυπτονομίσματα μπορεί κάποιος να αγοράσει προϊόντα και υπηρεσίες ψηφιακής τεχνολογίας, κάποια είδη πολυτελείας όπως ρολόγια φημισμένων οίκων τύπου Rolex, Patek-Phillippe κ.ά., ασφάλειες κ.λπ. Κατά το πλείστον, όμως, τα κρυπτο­νομίσματα αντιμετωπίζονται σαν εναλλακτική μορφή επένδυσης αυξημένου ρίσκου, ενώ η παραλλαγή των NFTs (Non-Fungible Tokens, μη ρευστοποιήσιμες μάρκες) εισάγει τη δυνατότητα συλλογής μοναδικών αντικειμένων. Τα οποία, καίτοι εικονικά, αποκτούν αξία συν τω χρόνω και, δυνητικά, αποδίδουν μεγάλα κέρδη στον πωλητή.

3. Κρυπτονόμισμα είναι μόνο το bitcoin ή υπάρχουν κι άλλα;

To bitcoin υπήρξε το πρώτο κρυπτονόμισμα που διαπέρασε την ανωνυμία και κατόρθωσε να προσελκύσει παγκόσμιο ενδιαφέρον. Γεννήθηκε το 2009, όταν ένας Ιάπωνας, ο Σατόσι Νακαμότο (πρόκειται πιθανότατα περί ψευδωνύμου ενός ψηφιακού γκουρού που δεν αποκαλύπεται), δημοσίευσε ένα δοκίμιο με το όραμά του: «Ενα σύστημα μετρητών σε ηλεκτρονική μορφή χωρίς την παρέμβαση χρηματοπιστωτικών οργανισμών, το οποίο θα λειτουργεί απευθείας μεταξύ χρηστών. Και θα συνίσταται σε έναν τρόπο ηλεκτρονικών πληρωμών, οι οποίες θα βασίζονται σε κρυπτογραφικά παραστατικά». Μετά την επιτυχία και τη διάδοση του bitcoin δημιουργήθηκε ένας ολόκληρος γαλαξίας από κρυπτονομίσματα. Ο συνολικός αριθμός τους σήμερα εκτιμάται ότι ξεπερνά τις 19.000. Ενα από αυτά είναι π.χ. και το ελληνικό HNC ή Hellenic Coin.

4. Πόσο μεγάλη είναι η παγκόσμια οικονομία των κρυπτονομισμάτων;

Την τρέχουσα περίοδο εκτιμάται ότι βρίσκεται στο 1 τρισ. δολάρια με πτωτική τάση. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης διετίας, η κρυπτο-οικονομία είχε εκτιναχτεί από τα 960 δισ. στα 3 τρισ. δολάρια. Γενικώς, πάντως, οι έντονες διακυμάνσεις θεωρούνται σύμφυτες με το πεδίο των κρυπτονομισμάτων.

5. Πώς αποκτά κάποιος κρυπτονομίσματα;

Ολα, φυσικά, γίνονται μέσω Διαδικτύου. Αφού προηγηθεί μελέτη και έρευνα αγοράς, ο υποψήφιος επενδυτής επιλέγει το ή τα κρυπτονομίσματα της προτίμησής του. Κατόπιν απευθύνεται σε κάποιον μεσίτη ή κάποιο ανταλλακτήριο, ιδανικά περιωπής και εγνωσμένης αξιοπιστίας ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος απάτης. Βάσει των δυνατοτήτων που παρέχει ο μεσίτης ή η πλατφόρμα και των αντίστοιχων οδηγιών, ο χρήστης καταθέτει το διαθέσιμο ποσόν σε κάποιο συμβατικό νόμισμα μέσω διατραπεζικής μεταφοράς (συνήθως οι πιστωτικές δεν γίνονται δεκτές) και σε αντάλλαγμα λαμβάνει έναν αριθμό κρυπτονομισμάτων, τα οποία τοποθετεί στο εικονικό «πορτοφόλι» του. Στο οποίο δεν υπάρχουν νομίσματα με την κυριολεκτική έννοια του όρου, αλλά το κρυπτογραφικό κλειδί για τη διαχείριση του blockchain όπου καταχωρίζονται πλέον οι όποιες συναλλαγές.

6 Πόσο ασφαλή είναι τα κρυπτονομίσματα;

Για κάθε συναλλαγή προϋποτίθεται μια διπλή επαλήθευση ταυτότητας όχι μόνο με την εισαγωγή ονόματος χρήστη και κωδικού, αλλά και με επιβεβαίωση μέσω SMS σε κινητό τηλέφωνο κ.λπ. Γενικώς, η κωδικοποίηση και η κρυπτογράφηση που χρησιμοποιούνται στο πεδίο των κρυπτονομισμάτων είναι από τις πλέον σύνθετες. Ωστόσο, έχουν υπάρξει μεμονωμένες περιπτώσεις hacking σε ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων, με λεία εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Πολύ πιο διαδεδομένη και απλή είναι η μέθοδος της εξαπάτησης των επενδυτών μέσω «ψαρέματος» και παραπλάνησης, ακόμη και σε ψηφιακές πλατφόρμες γνωριμιών.

7 Επιτρέπεται η μετατροπή των κρυπτονομισμάτων σε συμβατικό χρήμα;

Τα ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων παρέχουν στους πελάτες τους τη δυνατότητα να εξαργυρώσουν σε μετρητά κάποιο μέρος ή ολόκληρο το χαρτοφυλάκιό τους. Η διαδικασία δεν είναι απλή, καθώς προϋποτίθεται η πώληση, αλλά σαφώς συμπεριλαμβάνεται στα δικαιώματα του επενδυτή να διαχειριστεί όπως ο ίδιος επιθυμεί τα κρυπτονομίσματά του.

8. Τι είναι η «εξόρυξη» κρυπτονομισμάτων;

Εξόρυξη είναι η παραγωγή καινούριων κρυπτονομισμάτων, αλλά και η πιστοποίηση συναλλαγών οι οποίες έχουν ήδη γίνει με ψηφιακό χρήμα αυτού του είδους. Η διαδικασία βαφτίστηκε «εξόρυξη» διότι, μεταφορικά μιλώντας, οποιοσδήποτε εμπλέκεται στην παραγωγή κρυπτονομισμάτων μοιάζει με ανθρακωρύχο, εφόσον «σκάβει» στον υπολογιστή του προκειμένου να επιλύσει εξαιρετικά σύνθετες κρυπτογραφικές εξισώσεις, με στόχο την εξακρίβωση συστοιχιών από ψηφιακά δεδομένα (data blocks). Τα data blocks αποτελούν τους κρίκους από τους οποίους συντίθεται η αλυσίδα blockchain ή αλλιώς το υπόβαθρο ολόκληρου του συστήματος κάθε κρυπτονομίσματος.

Η εξακρίβωση είναι κρίσιμης σημασίας ώστε να παραμένουν ενημερωμένα τα αντίστοιχα «λογιστικά βιβλία» του blockchain. Ασχολούμενος με το data mining, ο κρυπτωρύχος γίνεται σημαντικό μέρος του κύκλου παραγωγής και διακίνησης κρυπτονομισμάτων, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες για τις οποίες αμείβεται - φυσικά με κρυπτονομίσματα. Γι’ αυτό και η έννοια-κλειδί σε σχέση με την εξόρυξη είναι το λεγόμενο «proof-of-work» (PoW), το αποδεικτικό εκτελεσθείσας εργασίας. Πρόκειται περί αλγορίθμου και, άμα τη επιδείξει του, ο κρυπτωρύχος λαμβάνει την αμοιβή που κέρδισε με τον κόπο και τον τεχνικό εξοπλισμό του.

9. Ποιοι εξορύσσουν κρυπτονομίσματα;

Θεωρητικά οποιοσδήποτε, στην πράξη όμως μόνο όσοι διαθέτουν τη δυνατότητα να επενδύσουν σε ισχυρούς υπολογιστές, να αγοράσουν το κατάλληλο λογισμικό, να αντέξουν οικονομικά το υψηλό κόστος λειτουργίας κ.λπ. Τούτων δοθέντων, μοιάζει ευεξήγητη η συγκεντρωτική τάση που παρατηρείται στο πεδίο των κρυπτονομισμάτων, με την κυριαρχία οργανισμών και εταιρειών. Οι οποίες περιορίζουν όλο και περισσότερο το περιθώριο δράσης των μεμονωμένων κρυπτωρύχων, μολονότι φαίνεται πως ποτέ δεν θα εκλείψουν οι ριψοκίνδυνοι τυχοδιώκτες, οι επίδοξοι δισεκατομμυριούχοι που δεν φοβούνται την πρόκληση να ξεκινήσουν από το μηδέν με τη λογική του «φονέα γιγάντων».

10. Πώς εξηγείται το ότι η ψηφιακή «εξόρυξη» κρυπτονομισμάτων επιβαρύνει το περιβάλλον;

Εξειδικευμένη μελέτη για λογαριασμό του επιστημονικού περιοδικού «Joule», τον Φεβρουάριο του 2022, υπολόγισε την ενέργεια η οποία καταναλώνεται για τη λειτουργία του δικτύου bitcoin, η οποία βρέθηκε ότι είναι όση χρειάζεται η Σιγκαπούρη σε ετήσια βάση. Κατόπιν, αναλύθηκε το μείγμα των ενεργειακών πηγών, το μερίδιο που αναλογεί στις Ανανεώσιμες Πηγές σε σχέση με τις συμβατικές κ.λπ. Το συμπέρασμα ήταν ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) τις οποίες συνεπάγεται η ύπαρξη αποκλειστικά και μόνο του bitcoin αντιστοιχούν σε 65,4 μεγατόνους ανά έτος.

Συμπτωματικά, η κολοσσιαία αυτή ρύπανση της ατμόσφαιρας ισοδυναμεί με το σύνολο του ανθρακικού αποτυπώματος ολόκληρης της Ελλάδας, με τις τρέχουσες τιμές και σε ετήσια βάση. Το 2021 έγιναν 97,7 εκατομμύρια συναλλαγές με bitcoin και με την αντίστοιχη αριθμητική πράξη προκύπτει ότι για κάθε κίνηση εκλύονται 669 κιλά CO2, δηλαδή όσο είναι περίπου το περιβαλλοντικό κόστος μετακίνησης κάθε επιβάτη σε αεροπορική πτήση από το Αμστερνταμ στη Νέα Υόρκη.

Βάσει αυτών των μεγεθών, είναι πρόδηλο ότι η παραγωγή («εξόρυξη») κρυπτονομισμάτων είναι μια ενεργοβόρα διαδικασία, η οποία έχει επιπλέον ένα βαρύ περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Το γεγονός αυτό μοιάζει να αντιφάσκει με την άυλη, ψηφιακή μορφή των κρυπτονομισμάτων. Στην πραγματικότητα, όμως, για τη συντήρηση και την επέκταση του απέραντου δικτύου ενός νομίσματος όπως το bitcoin ή το ETHER απαιτούνται πολύ ισχυροί ηλεκτρονικοί υπολογιστές, με μεγάλη κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος κ.ο.κ. Εσχάτως, δε, υπήρξε μια εξέλιξη η οποία επιδείνωσε περαιτέρω το ανθρακικό αποτύπωμα των κρυπτονομισμάτων.

Την άνοιξη του 2021 η Κίνα απαγόρευσε την εξόρυξη στην επικράτειά της, γεγονός που ανάγκασε τους κρυπτωρύχους να μετεγκατασταθούν σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Καζακστάν κ.α. Εκεί όμως ο ηλεκτρισμός προέρχεται από συμβατικές πηγές - αντίθετα από την Κίνα όπου το ενεργειακό μίγμα έχει μεγάλη αναλογία σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

11. Γιατί ο Μπιλ Γκέιτς απαξιώνει τα κρυπτονομίσματα λέγοντας ότι «βασίζονται στη θεωρία του μεγαλύτερου ανόητου», ενώ, π.χ., ο Ελον Μασκ τα στηρίζει;
Η άποψη του ιδρυτή της Microsoft και 4ου πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο συνοψίζεται στο ότι «τα κρυπτονομίσματα και τα NFTs βασίζονται 100% στη θεωρία του μεγαλύτερου ανόητου. Δηλαδή σε μια αναίτια και ανεξέλεγκτη αύξηση της αξίας τους, εφόσον βρεθούν αρκετοί που είναι διατεθειμένοι να τα πληρώνουν όλο και πιο ακριβά». Με άλλα λόγια, ο Γκέιτς πιστεύει ότι από τη δομή τους τα κρυπτονομίσματα «ψάχνουν κορόιδα», εφόσον η αγορά αυτορρυθμίζεται και δεν παρακολουθείται από κανέναν εποπτικό μηχανισμό. Ο ίδιος ο Μπιλ Γκέιτς δεν έχει τοποθετήσει ούτε σεντ σε κρυπτονομίσματα, προτιμώντας, όπως λέει, «να επενδύω σε κάτι που παράγει κάποιου είδους προϊόντα, όπως π.χ. σε φάρμες ή μονάδες παραγωγής». Οσο για τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο, τον Ελον Μασκ, πρόσφατα ισχυρίστηκε ότι «εγώ ουδέποτε προέτρεψα τον κόσμο να επενδύσει σε κρυπτονομίσματα». Και, όντως, ο Μασκ λέει αλήθεια, εφόσον δεν έκανε κάτι τέτοιο άμεσα. Εμμέσως, όμως, ανακοινώνοντας ότι η Tesla δέχεται πληρωμές σε bitcoin για την πώληση αυτοκινήτων της, κυρίως όμως οι κατά καιρούς αναφορές σε προσωπικές επενδύσεις που πραγματοποιεί ιδιωτικά σε κρυπτονομίσματα, καθιστούν τον Μασκ ύποπτο -για άλλη μία φορά- περί ασυνέπειας ανάμεσα σε ό,τι λέει δημόσια και ό,τι πιστεύει και πράττει.