Συντάξεις: Τα «κλειδιά» για τις αυξήσεις από τον Ιανουάριο - Πόσο αυξάνονται οι χηρείας και τα επιδόματα

Τέλος Ιανουαρίου, μαζί με τις συντάξεις του Φεβρουαρίου 1,7 εκατ. συνταξιούχοι θα πιστωθούν στους λογαριασμούς τους την αύξηση 7,75% μετά από 12 χρόνια που οι αποδοχές τους είχαν μείνει στον «πάγο». Οι αυξήσεις θα καταβληθούν με αναδρομική ισχύ από 1/1/2023 σε κάθε είδους κύρια σύνταξη του e-ΕΦΚΑ, δηλαδή στις κύριες συντάξεις λόγω γήρατος, γήρατος λόγω αναπηρίας, λόγω αναπηρίας και λόγω θανάτου.

Συνεπώς η προσωπική διαφορά, θετική ή αρνητική, αποτελεί κομβικό σημείο για την «χαρτογράφηση» των αυξήσεων στις συντάξεις. Το υπουργείο Εργασίας στις οδηγίες που δίνει στην αναλυτική του εγκύκλιο αναφέρει το ύψος των αυξήσεων για τις συντάξεις χηρείας και τα κάθε είδους επιδόματα που συνδέονται με την εθνική σύνταξη.

Συντάξεις γήρατος

Ειδικότερα, για τις συντάξεις γήρατος και θανάτου, προβλέπονται αυξήσεις με την προϋπόθεση ότι η αίτηση για συνταξιοδότηση έχει υποβληθεί μέχρι και 30.11.2022. Αν η αίτηση υποβληθεί από 1/12/2022 και έπειτα, οι αυξήσεις στην ανταποδοτική σύνταξη θα καταβληθούν με βάση τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του 2022.( βλέπε παρακάτω)

Δεν θα δοθούν αυξήσεις στις ήδη καταβαλλόμενες προσωρινές συντάξεις και σε ορισμένα επιδόματα όπως το εξωιδρυματικό επίδομα του ΕΦΚΑ.

Συντάξεις χηρείας

Ως προς τις συντάξεις λόγω θανάτου συνταξιούχου, εάν ο θάνατος επέλθει εντός του Νοεμβρίου 2022, η έναρξη καταβολής της σύνταξης λόγω θανάτου είναι η 1η Δεκεμβρίου, επομένως η τελευταία θα αυξηθεί με βάση το συντελεστή αύξησης συντάξεων ως ήδη καταβαλλόμενη την 31.12.2022. Ωστόσο, εάν ο ο θάνατος επέλθει εντός του Δεκεμβρίου 2022, η έναρξη καταβολής της σύνταξης λόγω θανάτου είναι η 1η Ιανουαρίου, επομένως η σύνταξη του θανόντος θα αυξηθεί με βάση το συντελεστή αύξησης συντάξεων ως ήδη καταβαλλόμενη την 31.12.2022 και στη συνέχεια θα γίνει η μεταβίβαση, χωρίς περαιτέρω αύξηση.

Τα είδη της προσωπικής διαφοράς

Η προσωπική διαφορά αποτελεί κλειδί προκειμένου να γίνει σαφές εάν αυτή είναι συμψηφιστέα με την επικείμενη αύξηση. Ειδικότερα, διακρίνονται οι εξής κατηγορίες προσωπικών διαφορών:

Θετική προσωπική διαφορά προκύπτει όταν η σύνταξη που λαμβάνει ο συνταξιούχος είναι υψηλότερη από αυτή που θα έπαιρνε, εάν ο υπολογισμός της είχε γίνει με βάση τα όσα προβλέπονται στο νόμο Κατρούγκαλου. Δηλαδή όσοι δεν δουν αυξήσεις στις συντάξεις τους το 2023, μηδενίζουν ή περιορίζουν το ύψος της προσωπικής διαφοράς, προκειμένου να δουν και πραγματικές αυξήσεις κάποια στιγμή στο μέλλον.

Ετσι, η αύξηση που προκύπτει από 01.01.2023 συμψηφίζεται με την θετική προσωπική διαφορά. Πρακτικά, ο συντελεστής αύξησης εφαρμόζεται στο μικτό (προ κρατήσεων και προ φόρου) ποσό εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί μετά από τον τυχόν επανυπολογισμό με βάση τον ν.4387/2016 και τον ν.4670/2020. Εάν το νέο καταβαλλόμενο προ φόρου ποσό υπερβαίνει το ποσό που καταβαλλόταν με βάση τις προϊσχύουσες του ν.4387/2016 διατάξεις ή με βάση τον πρώτο επανυπολογισμό του ν.4387/2016, η προσωπική διαφορά εξαλείφεται. Εάν το νέο καταβαλλόμενο προ φόρου ποσό δεν υπερβαίνει το παλαιό, τότε η προσωπική διαφορά μειώνεται και συνεχίζει καταβαλλόμενη.

Με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθούν τέσσερις κατηγορίες αυξήσεων ανάλογα με το ποσό που θα λάβουν ή δεν θα λάβουν από την αύξηση.

Συγκεκριμένα, θα λάβουν πραγματική αύξηση:

- Συνταξιούχοι μετά την 12/5/2016
- Συνταξιούχοι πριν την 12/5/2016 που δεν έχουν προσωπική διαφορά

- Συνταξιούχοι πριν την 12/5/2016 που έχουν μικρή προσωπική διαφορά που θα υπερκαλυφθεί από την αύξηση

Θα λάβουν «λογιστική» αύξηση:

- Συνταξιούχοι πριν την 12/5/2016 που έχουν μεγάλη προσωπική διαφορά που θα υπερκαλύψει την αύξηση
- Σε μη υποκείμενες σε επανυπολογισμό συντάξεις (δηλαδή σε όσες χορηγούνται από τον πρώην Οργανισμό Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α.) και σε όσες χορηγούνται από το πρώην Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (Ν.Α.Τ.) η αύξηση πραγματοποιείται στο ποσό σύνταξης αφαιρουμένων των λοιπών κρατήσεων πλην της κράτησης υπέρ υγειονομικής περίθαλψης, η οποία υπολογίζεται στο αυξημένο ποσό σύνταξης.

Ο συντελεστής αύξησης εφαρμόζεται στο μικτό προ κρατήσεων και φόρου ποσό εθνικής σύνταξης και ανταποδοτικής σύνταξης, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί έως την 31.12.2022.

Αντίθετα οι αρνητικές προσωπικές διαφορές προκύπτουν από τις τυχόν αυξήσεις με βάση τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης που χορηγούνται από 01.10.2019. Δηλαδή η αύξηση της ανταποδοτικής σύνταξης, η οποία χορηγείται σε δόσεις από 01.10.2019, δεν συμψηφίζεται με τις αυξήσεις συντάξεων.

Ειδικότερα, βάσει του νόμου οι αυξήσεις έπρεπε να καταβληθούν ισόποσα σε βάθος 5ετίας. Έτσι το 2023 αυξάνονται οι επανυπολογισμένες συντάξεις καθώς καταβάλετε η 5η δόση επανυπολογισμού μέσω του ν. 4387/2016 (Κατρούγκαλου) και η 4η δόση επανυπολογισμού του ν. 4670/2020 (Βρούτση). Η 5η και τελευταία δόση της αρνητικής προσωπικής διαφοράς θα καταβληθεί από 01.01.2024, και δεν επηρεάζεται ως προς το ποσό της από την αύξηση συντάξεων.

Εθνική σύνταξη

Από την 1/1/2023 η Εθνική Σύνταξη θα αυξηθεί κατά 7,75% και θα διαμορφωθεί στα 413,76 €. Είναι αυτονόητο ότι τυχόν περικοπές στην Εθνική Σύνταξη που αφορούν τα έτη παραμονής στην Ελλάδα (ως 40), τα έτη ασφάλισης (λιγότερα από 20) ή την περικοπή λόγω πρόωρης σύνταξης (μειωμένη σύνταξη) εφαρμόζονται κανονικά επί του νέου ποσού Εθνικής Σύνταξης.

Πως διαμορφώνεται η Ανταποδοτική Σύνταξη νέων συντάξεων από 01.01.2023

Σύμφωνα με το νόμο η αναπροσαρμογή των συνταξίμων αποδοχών, για το διάστημα έως και το 2024, διενεργείται κατά τη μεταβολή του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Οι πίνακες αναπροσαρμογής των συντάξιμων αποδοχών, βάσει της μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), αποστέλλονται με σχετικό έγγραφο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων στον e-ΕΦΚΑ, μόλις τα στοιχεία καταστούν διαθέσιμα από την ΕΛ.ΣΤΑΤ.

Συνεπώς η ανταποδοτική σύνταξη για όσους αποχωρήσουν από την 1/1/2023, θα αυξηθεί με βάση τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του 2022. Έτσι όποιος συνταξιοδοτηθεί από την 1/1/2023 πρόκειται να δει το τμήμα της σύνταξης που αφορά την Ανταποδοτική Σύνταξη προσαυξημένο κατά περίπου 9.9 %. Σημειώνεται ότι στις εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης, με έναρξη καταβολής μέχρι 31.12.2022 οι αυξήσεις υπολογίζονται κανονικά από 1/1/2023.

Παράδειγμα συνταξιούχου χωρίς προσωπική διαφορά

Η Εθνική Σύνταξη του εν λόγω συνταξιούχου από 01.01.2023 αυξάνεται στα 413,76€ ( + 7,75%) από 384€ και η Ανταποδοτική σύνταξη στα 663,74€ ( +7.75% )από 616. Το νέο ποσό μικτό προ κρατήσεων ποσό ανέρχεται σε 1000€ +7,75% = 1.077,50€. Με την παρακράτηση της εισφοράς υγείας -64,65€, το καθαρό προ φόρου ποσό ανέρχεται σε 1.012,85€ από 940 ευρώ.

Αυξήσεις στα κατώτατα και ανώτατα όρια-Πόσο αυξάνονται τα όρια των συντάξεων χηρείας

Από την 1/1/2023 μέσω της αύξησης της Εθνικής Σύνταξης πρόκειται να αυξηθεί και η κατώτατη σύνταξη λόγω θανάτου ασφαλισμένου / συνταξιούχου που δικαιούνται ο / η επιζών σύζυγος και τα τέκνα. Έτσι στις περιπτώσεις θανάτου και μεταβίβασης σύνταξης από την 1/1/2023 η κατώτατη σύνταξη θα αντιστοιχεί σε 413,76 € από 384 που είναι σήμερα. Την ίδια ώρα αυξάνεται και η ανώτατη σύνταξη η οποία διαμορφώνεται πλέον στις 4.965,12 €.

Παράλληλα, λόγω της αύξησης της εθνικής σύνταξης, το κατώτατο όριο σύνταξης λόγω εργατικού ατυχήματος ή επαγγελματικής νόσου, το οποίο έως 31.12.2022 ανερχόταν σε επτακόσια εξήντα οκτώ ευρώ (768€), αναπροσαρμόζεται αυτόματα και από 01.01.2023 ανέρχεται στο ποσό των οκτακοσίων είκοσι επτά ευρώ και πενήντα δύο λεπτών (827,52€).

Η βασική σύνταξη του π. ΟΓΑ του ν. 4169/1961, η οποία μέχρι 31.12.2022 ανερχόταν σε τριακόσια εξήντα ευρώ (360€), από 01.01.2023 αυξάνεται σε τριακόσια ογδόντα επτά ευρώ και ενενήντα λεπτά (387,90€). Επίσης η σύνταξη των ανασφάλιστων υπερήλικων από την 1/1/2023 διαμορφώνεται στα 387,9 €.

Επίδομα απολύτου αναπηρίας πρώην ΟΓΑ

Ειδικώς για τους δικαιούχους επιδόματος απολύτου αναπηρίας του π. ΟΓΑ, το επίδομα ισούται με το 50% της εκάστοτε σύνταξης, και ως εκ τούτου αυξάνεται λόγω της αύξησης συντάξεων. Το κατώτατο όριο του επιδόματος αντιστοιχεί στην σύνταξη που προέκυπτε με 25 έτη ασφάλισης στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης Αγροτών στην 1η ασφαλιστική κατηγορία (248,28€) και δεν επηρεάζεται από την αύξηση συντάξεων.

Το επίδομα απολύτου αναπηρίας για συνταξιούχους του π. ΟΓΑ που λαμβάνουν μόνον τη βασική σύνταξη του π. ΟΓΑ, εφόσον έχουν εφ’ όρου ζωής ποσοστό αναπηρίας 100% ισούται με το ποσό του εξωιδρυματικού επιδόματος, το οποίο υπολογίζεται με βάση το μισθό του ανειδίκευτου εργάτη την 31.12.2011, και ως εκ τούτου δεν επηρεάζεται από την αύξηση συντάξεων.

Το επίδομα απολύτου αναπηρίας για συνταξιούχους λόγω γήρατος τυφλούς του π. ΟΓΑ υπολογίζεται με την βασική σύνταξη του π. ΟΓΑ και αυξάνεται από 01.01.2023 με βάση την αύξηση της βασικής σύνταξης.

Επίδομα συνταξιούχων του δημοσίου

Το «Επίδομα νόσου και ανικανότητας» για τους πολιτικούς υπαλλήλους και στρατιωτικούς που δικαιούνται σύνταξη από πάθημα το οποίο προήλθε πρόδηλα και αναμφισβήτητα εξαιτίας της υπηρεσίας, παρέχεται ανάλογα με τον από το πάθημα βαθμό μείωσης της ικανότητας για εργασία και υπολογίζεται στο μηνιαίο βασικό μισθό του λοχαγού.

Εξωιδρυματικό επίδομα e-ΕΦΚΑ

Το εξωιδρυματικό επίδομα που χορηγεί ο e-ΕΦΚΑ δεν αυξάνεται με τον συντελεστή αύξησης συντάξεων, καθώς ως βάση υπολογισμού λαμβάνει το ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί την 31.12.2011.

Συντάξεις απασχολούμενων συνταξιούχων γήρατος

Η αύξηση 7.75% από 01.01.2023 υπολογίζεται επί του πλήρους ποσού της σύνταξης και το καταβαλλόμενο ποσό, λόγω απασχόλησης συνταξιούχου, προσαρμόζεται με βάση το ποσοστό μείωσης 30% που προβλέπεται από το νόμο.

Συντάξεις λόγω θανάτου μετά την πρώτη τριετία

Οι συντάξεις λόγω θανάτου μετά την πρώτη τριετία καταβολής, αυξάνονται όπως και οι υπόλοιπες συντάξεις λαμβάνοντας υπόψη και την αύξηση του κατώτατου ορίου της σύνταξης.

Υπενθυμίζουμε ότι α) στον επιζώντα σύζυγο καταβάλλεται ολόκληρη η σύνταξη για μία τριετία από την πρώτη του επομένου του θανάτου μήνα. β) Μετά την πάροδο της τριετίας, αν ο επιζών εργάζεται ή αυτοαπασχολείται ή λαμβάνει σύνταξη από οποιαδήποτε πηγή, καταβάλλεται, αναλόγως της χρονικής διάρκειας της εργασίας ή αυτοαπασχόλησης, το πενήντα τοις εκατό (50%) της σύνταξης, η οποία δεν μπορεί να υπολείπεται των κατώτατων ορίων . γ) Εάν ο επιζών σύζυγος, κατά την ημερομηνία θανάτου, είναι ανάπηρος σωματικά ή πνευματικά σε ποσοστό 67% και άνω, λαμβάνει ολόκληρη τη σύνταξη, για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η αναπηρία του, ανεξαρτήτως άλλων προϋποθέσεων.

Προσωρινή σύνταξη

Δεν προβλέπεται αναπροσαρμογή των ήδη καταβαλλόμενων την 31.12.2022 ποσών της προκαταβολής σύνταξης , του ποσού της προσωρινής σύνταξης και της προκαταβολής σύνταξης.

Εξυπακούεται ότι κατά την οριστική απονομή της σύνταξης, εφόσον αυτή υπάγεται στο πεδίο εφαρμογής του μηχανισμού αναπροσαρμογής συντάξεων, εφαρμόζονται οι σχετικές αυξήσεις από 01.01.2023. Ως προς την καταβολή αναδρομικών ποσών σύνταξης κατά την οριστική απονομή, επισημαίνεται ότι σε περίπτωση που η έναρξη καταβολής ανατρέχει πριν την 01.01.2023, η σύνταξη απονέμεται με το προ αύξησης ποσό και καταβάλλονται αναδρομικά με βάση αυτό το ποσό έως και 31.12.2022, ενώ τα αναδρομικά που θα αφορούν συντάξεις Ιανουαρίου 2023 και έπειτα, καταβάλλονται στο ποσό που προκύπτει με την αύξηση συντάξεων.

Όσον αφορά τις νέες απονομές προσωρινών συντάξεων από 01.01.2023 λαμβάνεται υπόψη το αυξημένο ποσό της εθνικής σύνταξης κατά τον προσδιορισμό τόσο του δικαιούμενου ποσού, για τις ηλεκτρονικές αιτήσεις συνταξιοδότησης, όσο και για την εφαρμογή του κατώτατου ορίου για τις χειρόγραφες αιτήσεις συνταξιοδότησης.

Κατάργηση της φορολογικής Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης

Από την 1/1/2023 καταργείται η φορολογική επιβάρυνση της Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης η οποία υπολογίζεται κλιμακωτά σε όλα τα εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ με συντελεστές από 2,2% έως 10%. Η κατάργηση της εν λόγω εισφοράς θα επηρεάσει κυρίως τα υψηλότερα κλιμάκια συντάξεων (άνω των 1.000 € / μήνας) και το όφελος θα είναι από 22 έως 700 περίπου ευρώ σε ετήσια βάση.

Παραδείγματα αυξήσεων στις συντάξεις

Παράδειγμα 1ο

Με μια αύξηση: Συνταξιούχος που λαμβάνει τον μήνα 850 ευρώ καθαρά. Με την εφαρμογή της αύξησης του 7,75%, το μηνιαίο όφελος που θα έχει θα είναι περίπου 66 ευρώ, ενώ το ετήσιο 792 ευρώ. Θα αγγίξει δηλαδή το 93% μιας επιπλέον σύνταξης.

Παράδειγμα 2ο

Με διπλή αύξηση: Συνταξιούχος λαμβάνει σήμερα σύνταξη 900 ευρώ και δηλώνει εισοδήματα από άλλες πηγές 6.200 ευρώ συνολικά το έτος. Με την εφαρμογή της αύξησης του 7,75% και το όφελος από την κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, το συνολικό ετήσιο όφελος ανέρχεται στα 906 ευρώ (840 ευρώ από την αύξηση 7,75% και 66 ευρώ από την κατάργηση της ειδικής εισφοράς). Το ετήσιο όφελος ξεπερνά δηλαδή ανέρχεται σε μια επιπλέον σύνταξη.

Παράδειγμα 3ο

Με διπλή αύξηση: Συνταξιούχος λαμβάνει τον μήνα 750 ευρώ. Με την εφαρμογή της αύξηση του 7,75%, το μηνιαίο όφελος που θα έχει θα είναι περίπου 58 ευρώ, ενώ το ετήσιο 696 ευρώ. Παράλληλα, ο συνταξιούχος δικαιούται και την έκτακτη ενίσχυση 250 ευρώ καθώς οι συντάξιμες αποδοχές του δεν ξεπερνούν τις 9.600 ευρώ τον χρόνο. Με τον συνυπολογισμό και των δυο αυξήσεων στις αποδοχές του προκύπτει πως το συνολικό ετήσιο όφελος ανέρχεται στα 946 ευρώ ξεπερνώντας κατά πολύ την μια επιπλέον σύνταξη.

Παράδειγμα 4ο

Με τριπλή αύξηση: Συνταξιούχος που υπέβαλλε αίτημα συνταξιοδότησης πριν τον Μάιο του 2016, με πάνω από 30 χρόνια ασφάλισης, λαμβάνει των 514 ευρώ τον μήνα. Με την εφαρμογή της αύξησης του 7,75%, το μηνιαίο του όφελος από αυτή την αύξηση θα είναι 40 ευρώ και το ετήσιο 480 ευρώ. Παράλληλα, θα λάβει επιπλέον αύξηση 2,83% λόγω της 4ης ετήσιας αύξησης που προβλέπεται στον ν. Βρούτση με βάση τα βελτιωμένα ποσοστά αναπλήρωσης, δηλαδή επιπλέον 174 ευρώ τον χρόνο. Λόγω χαμηλού εισοδήματος (κάτω από τις 9.600 ευρώ) έλαβε και το βοήθημα των 250 ευρώ. Επομένως με τον συνδυασμό των τριών παραπάνω αυξήσεων προκύπτει πως το συνολικό ετήσιο όφελος του ανέρχεται στα 904 ευρώ. Θα δει επομένως ακέραια μια επιπλέον σύνταξη αλλά και το 68% μιας 2ης επιπλέον σύνταξης.

Παράδειγμα 5ο

Με διπλή αύξηση: Συνταξιούχος με μηνιαίες απολαβές 1.100 ευρώ, με την εφαρμογή της αύξησης του 7,75%, θα δει μηναίο όφελος 85 ευρώ και ετήσιο όφελος 1.020 ευρώ. Λόγω της κατάργησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης βλέπει επιπλέον ετήσιο όφελος 66 ευρώ. Το συνολικό ετήσιο όφελος ανέρχεται στα 1.086 ευρώ αγγίζοντας την μια επιπλέον σύνταξη.


Ειδήσεις σήμερα:

Κορωνοϊός: Τι κρύβει η Κίνα- Συναγερμός και στην Ευρώπη

Πρωταθλητής από τα παλιά στο τηλεοπτικό 2022

Εύα Καϊλή: Πώς την «καίνε» τα μπιμπερό - Τα τρία ερωτήματα που καλείται να απαντήσει