Δεύτερη ευκαιρία για όσους έχουν χρέη - Τι πρέπει να κάνουν οι ευάλωτοι οφειλέτες

Μπορεί η λέξη πτώχευση να ακούγεται άσχημη ή βαριά, στην πραγματικότητα, όμως, η απαλλαγή ενός ατόμου από όλα τα χρέη  του προς τρίτους, του δίνει τη δυνατότητα για την επανεκκίνηση της οικονομικής του ζωής και μια νέα ευκαιρία. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο της Άννας Κορσάνου:*

«Έχει περάσει επαρκές χρονικό διάστημα από την έναρξη εφαρμογής του πτωχευτικού νόμου, έχουν εκδοθεί δικαστικές αποφάσεις, έτσι ώστε να είναι εφικτό να παρέχουμε ενημέρωση σχετικά με το τι πρέπει να περιμένει ένας οφειλέτης και ποιες είναι οι διαδικασίες που θα αντιμετωπίσει στο μέλλον αν αποφασίσει να ακολουθήσει την πορεία της πτώχευσης.

Όπως καταλαβαίνουμε η λέξη πτώχευση πέφτει βαριά, ή ακούγεται άσχημα, ιδίως για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, που το θεωρούν συνώνυμο της αποτυχίας στην οικονομική τους ζωή και όχι μόνο. Είναι όμως έτσι; Ασφαλώς και όχι. Προσωπικά πιστεύω στην έννοια της ατομική ευθύνης. Οι καταστάσεις που βιώνουμε ιδίως σε ζητήματα οικονομικής φύσεως είναι αποτέλεσμα συνδυασμού κοινωνικοοικονομικών συγκυριών, τύχης και προσωπικών αποφάσεων.

Εκεί έγκειται η ατομική ευθύνη, ως προς το τι αποφάσεις λαμβάνουμε και τι επιλογές κάνουμε στο δανεισμό μας, στην επιχείρησή μας, στο μαγαζί μας, στο σπίτι μας. Ο νόμος της πτώχευσης δεν είναι η επιτομή της αποτυχίας μας, αλλά η δυνατότητα και η παροχή δεύτερης ευκαιρίας στην οικονομική ζωή, η απαλλαγή από όλα τα χρέη προς τον οποιονδήποτε ιδιώτη Τράπεζα ή Δημόσιο, και η δυνατότητα για επανεκκίνηση της οικονομικής ζωής του ατόμου.

Μπορούμε να δούμε μια συγκεκριμένη περίπτωση ατόμου που αποφάσισε να πτωχεύσει; Πώς προχώρησε; Τι βήματα έκανε; Τι συνάντησε μπροστά του; Ας δούμε τα δεδομένα του. Πρόκειται για οφειλέτη 55 ετών με χρέη σε τράπεζες ύψους 135.000 ευρώ.

Να σημειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις τα χρέη προέρχονται από μια αποτυχημένη προηγούμενη επιχειρηματική προσπάθεια, ή από σωρευμένες δανειακές οφειλές, ή από κληρονομιά υπερχρεωμένων γονέων που δεν έκαναν σωστούς χειρισμούς των οικονομικών τους.

Ο συγκεκριμένος οφειλέτης-πτωχός πλέον κατά το νόμο, είχε προσπαθήσει να ρυθμίσει τις οφειλές του χωρίς επιτυχία, καθώς έμενε άνεργος για μεγάλα διαστήματα, ή είχε εργασίες με χαμηλές αμοιβές, ενώ οι ρυθμίσεις που του πρότειναν οι τράπεζες ήταν ανεδαφικές για αυτόν, και τελικά αντιλήφθηκε ότι ποτέ ουσιαστικά δεν θα απεμπλεκόταν από τις οφειλές του, που απλά θα αυξάνονταν με το πέρας των ετών.

Αυτό είναι ένα άλλο σημείο που πρέπει να σταθούμε. Κάποιες φορές η ελπίδα μπορεί να λειτουργήσει αρνητικά ή καταστροφικά για ένα άτομο, ή να είναι αιτία για να χάσει κάποιος πολύτιμο χρόνο, ή ευκαιρίες που μπορεί να μην ξαναπαρουσιαστούν.

Μεγάλο ποσοστό υπερχρεωμένων προσώπων πιστεύει μέσα του ότι όσα χρέη και να έχει, κάτι μαγικό θα γίνει στο τέλος, θα ψηφιστούν ευνοϊκοί νόμοι, θα γίνει κάποιο τεράστιο κούρεμα, θα είναι τυχεροί και ότι στο τέλος θα τους διαγραφούν τα χρέη και το κυριότερο ότι δεν θα πειραχτεί η κύρια οικία τους τουλάχιστον. Άλλωστε το σπίτι, η κύρια οικία είναι κάτι ιερό που δεν προσβάλλεται κατ ουσίαν.

Αυτές είναι πεποιθήσεις ατόμων ιδίως μεγαλύτερων ηλικιακά και στηρίζονται σε καταστάσεις που ίσχυαν σε παλαιότερες δεκαετίες. Πλέον η κύρια οικία δεν προστατεύεται, πλειστηριασμοί γίνονται κατά χιλιάδες, γνωστοί μας και συγγενείς μας χάνουν σπίτια, αλλά εμείς δεν το μαθαίνουμε ποτέ, διότι ασφαλώς κανείς δεν κοινοποιεί τέτοιες καταστάσεις για λόγους ντροπής.

Με το ισχύον νομικό πλαίσιο ακόμα κι αν χαθεί ένα ακίνητο σε πλειστηριασμό, αν δεν καλυφθούν από το πλειστηρίασμα το ποσά των οφειλών, τότε μένει το χρέος, δηλαδή και χάνεται το ακίνητο και μένει υπόλοιπο χρέους. Αυτό το κομμάτι αλλάζει πλέον με τον πτωχευτικό νόμο, όπου σε περίπτωση πτώχευσης επέρχεται πλέον απώλεια περιουσίας αλλά και πλήρης απαλλαγή όλων των χρεών.

Πτώχευση μπορεί να αποφασίσει μόνος του με δική του βούληση να κάνει ένα οφειλέτης. Μπορεί όμως να υποβάλλει αίτηση πτώχευσης και ο πιστωτής και από την εμπειρία βλέπουμε οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων αρχίζουν να υποβάλλουν αιτήσεις πτώχευσης κατά οφειλετών, προφανώς θεωρώντας το σαν μια κίνηση πιο άμεσης ρευστοποίησης της περιουσίας του οφειλέτη τους.

Ας συνεχίσουμε με το προφιλ του οφειλέτη που αποφάσισε ο ίδιος να υποβάλλει αίτηση πτώχευσης και την διαδικασία που ακολούθησε. Η παρούσα οικονομική του εικόνα περιλαμβάνει την εργασία του ως ιδιωτικού υπαλλήλου, την κυριότητα μόνο της κύριας οικίας του αξίας 47.000 ευρώ, επιπλέον είναι πατέρας δύο ανήλικων παιδιών. Με την υποβολή της αίτησης πτώχευσης στο ΗΜΦ (ηλεκτρονικό μητρώο φερεγγυότητας) εκκινεί η διαδικασία, το αρμόδιο ειρηνοδικείο συντάσσει την πράξη κατάθεσης και μέσα 30 ημέρες οι πιστωτές έχουν δικαίωμα να υποβάλλουν παρέμβαση.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπέβαλλε κανείς παρέμβαση, ενώ έως τώρα συνήθως παρεμβάσεις και προσφυγή κατά της απαλλαγής ασκεί το ΕΦΚΑ. Μέσα σε οκτώ μήνες εξεδόθη η απόφαση πτώχευσης που έγινε δεκτή και όρισε διαχειριστή αφερεγγυότητας για να προχωρήσει σε εκποίηση περιουσίας, δηλαδή της κύριας οικίας της.

Όμως ο οφειλέτης αυτός πληρούσε τα οικονομικά κριτήρια για το χαρακτηρισμό του ως ευάλωτου οφειλέτη, τα βήματα επομένως ήταν τα εξής. Μέσα από ειδική πλατφόρμα που «κατέβασε» τα φορολογικά και περιουσιακά του στοιχεία εξεδόθη η βεβαίωση ότι είναι ευάλωτος οφειλέτης. Προσοχή πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι οι διαδικασίες αυτές γίνονται καθαρά αυτοματοποιημένα και μέσω υπολογιστών και πλατφόρμας, χωρίς πρόσβαση σε κάποιο άτομο για να μπορείς να μιλήσεις, ή να εναντιωθείς και απαιτούν γνώσεις και γίνονται από εξειδικευμένο νομικό. Τα νούμερα για το χαρακτηρισμό ως ευάλωτου είναι συγκεκριμένα και ξεκινούν με εισόδημα ετήσιο για μονοπρόσωπο νοικοκυριό τα 7.000 ευρώ και αντικειμενική αξία κατά το ΕΝΦΙΑ του ακινήτου 120.000 ευρώ και τα ποσά αυξάνονται ανάλογα με τα μέλη της οικογένειας. Αν η πλατφόρμα δεν εκδώσει βεβαίωση, τότε δεν χαρακτηρίζεσαι ως ευάλωτος και χάνεται η κυριότητα του ακινήτου και ξεκινά η διαδικασία του πλειστηριασμού του ακινήτου.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση εξεδώσαμε τη βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη και την αποστείλαμε στο διαχειριστή αφερεγγυότητας, ώστε να μην προχωρήσει σε διαδικασίες ρευστοποίησης. Στη συνέχεια μπήκαμε σε άλλη πλατφόρμα, πρόγραμμα συνεισφοράς του Δημοσίου, ώστε να τύχει ο οφειλέτης-πτωχός κρατικής ενίσχυσης επιδότησης του ενοικίου, που πλέον θα καταβάλλει για να μπορεί να διαμένει στην οικία του ως μισθωτής.

Δηλαδή το σπίτι του θα μεταβιβαστεί σε έναν ιδιωτικό φορέα (που ακόμα δεν έχει συσταθεί, αλλά όμως οι διαχειριστές αφερεγγυότητας δεν προχωρούν σε ρευστοποιήσεις) και για διάστημα 12 ετών ο πτωχός δεν θα έχει μεν κυριότητα στο ακίνητό του, αλλά θα μπορεί να μένει μέσα ως μισθωτής, με μίσθωμα που θα καταβάλλει το οποίο πάλι θα υπολογίσει μια πλατφόρμα και θα έχει για 15 μήνες επιδότηση από το Κράτος.

Στην περίπτωσή μας η πλατφόρμα όρισε ως ποσό ενοικίου 138,60 ευρώ και επιδότηση του Κράτους για 15 μήνες ποσό 110,88 ευρώ. Βλέπουμε ότι πρόκειται για χαμηλά ποσά που διαμορφώνονται ανάλογα με το εισόδημα και την αξία του ακινήτου του ευάλωτου. Μετά τα 12 έτη θα έχει δικαίωμα ο οφειλέτης να επαναγοράσει το ακίνητο του στην εμπορική αξία που θα έχει τότε, σημαντικό στοιχείο αυτό, καθώς οι εμπορικές αξίες των ακινήτων αυξάνονται.

Στην περίπτωση του παραπάνω οφειλέτη, οι διαδικασίες έγιναν με τη βούλησή του, αφού είχε ενημερωθεί για τις διαδικασίες και επειδή πληρούσε τα οικονομικά κριτήρια μπορεί να διαμείνει στην οικία του και έχει μια ελπίδα τουλάχιστον να την επαναγοράσει στο μέλλον. Επειδή όμως τα κριτήρια χαρακτηρισμού ως ευαλώτου είναι ασφυκτικά περιοριστικά, η πλειοψηφία των οφειλετών δεν χαρακτηρίζονται ευάλωτοι και έτσι χάνουν το ακίνητό τους.

Την ίδια στιγμή όμως απαλλάσσονται και από όλες τις οφειλές τους, που δεν ρυθμίζονται, αλλά διαγράφονται ολοσχερώς και μετά από διάστημα από ένα έως τρία έτη, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων μετά από τρία έτη, είναι ελεύθεροι νομίμως από οποιοδήποτε χρέος και μπορούν να προχωρήσουν την οικονομική τους ζωή απαλλαγμένοι από χρέη που δεν υπήρχε περίπτωση να αποπληρώσουν. Ένας υπερχρεωμένος άνθρωπος καλό είναι να σκεφτεί με προσοχή και ανοιχτό μυαλό και ρεαλιστική σκέψη τις εναλλακτικές του και να αποφασίσει την καλύτερη λύση για αυτόν».

* Η Άννα Κορσάνου είναι δικηγόρος - διαπιστευμένη διαμεσολαβήτρια
www. korsanou.gr