Ιστορική στιγμή για την Ελλάδα: Πώς οι ΑΠΕ εκτόξευσαν στο ζενίθ την παραγωγή ρεύματος και μηδένισαν την τιμή του
05.06.202318:59
Οι ΑΠΕ παρήγαγαν τόση ενέργεια που η τιμή του ηλεκτρισμού μηδένισε για πρώτη φορά στη χώρα μας - Στην Ευρώπη οι διαχειριστές… παρακαλούν τους πολίτες να καταναλώνουν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια, καθώς η τιμή της κατρακύλησε μέχρι και τα €-76
Για την Ελλάδα ήταν μια ιστορική στιγμή. Ή, για την ακρίβεια, ένα ιστορικό εξάωρο της περασμένης Κυριακής, κατά τη διάρκεια του οποίου η τιμή του ρεύματος έφτασε στο μηδέν. Και αν στο δικό μας δίκτυο αυτό δεν είχε συμβεί ποτέ, την ίδια ώρα σε πολλές χώρες της Ευρώπης η τιμή του ρεύματος βούταγε σε αρνητικά πρόσημα. Αυτή είναι μια νέα πραγματικότητα, την οποία θα πρέπει να συνηθίσουμε, λένε οι ειδικοί. Τι θα συμβεί, λοιπόν, όταν και στην Ελλάδα η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας θα κοστίζει... -16 σεντς; Και γιατί συμβαίνει αυτό;
Παράδοξο: αυτή είναι η μόνη λέξη που μπορεί να χαρακτηρίσει αυτό που συμβαίνει με τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη τη Γηραιά Ηπειρο. Και αυτό γιατί, από τη μία, διανύουμε περίοδο κατά την οποία έχουμε περίσσευμα ενέργειας λόγω της μειωμένης ζήτησης και της υπερπαραγωγής των ΑΠΕ. Και από την άλλη, επικρατεί αγωνία σε ό,τι αφορά τον επόμενο χειμώνα για τις τιμές του ρεύματος, λόγω του ρόλου που θα παίξουν οι καιρικές συνθήκες από το τρέχον καλοκαίρι, αλλά και της τιμής του φυσικού αερίου που θα εξαρτηθεί από τη ζήτηση της Κίνας.
Ορισμός του νόμου προσφοράς και ζήτησης
Είναι, λοιπόν, πρωτοφανές για εμάς. Την περασμένη Κυριακή και για έξι ώρες η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα μας έφτασε στο μηδέν. Αυτό συνέβη επειδή εκείνη την ημέρα η παραγωγή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) ήταν τόσο μεγάλη που ισοδυναμούσε με το 80% της συνολικής εγχώριας παραγωγής.
Αυτό, σε συνδυασμό με τη μείωση της ζήτησης -συνεπεία της ενεργειακής κρίσης που άλλαξε τις συνήθειές μας-, οδήγησε σε υπερεπάρκεια ρεύματος αναγκάζοντας τον ΑΔΜΗΕ να την «πετά στα σκουπίδια», θέτοντας εκτός συστήματος αρκετά μεγαβάτ από πράσινες πηγές ενέργειας. Σε αντίθετη περίπτωση, το σύστημα ηλεκτροδότησης θα αντιμετώπιζε το φαινόμενο υπερφόρτωσης και θα έπεφτε αφήνοντάς μας στο σκοτάδι.
Είναι ο ορισμός του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης. Επειδή υπάρχει υπερπαραγωγή ρεύματος και μάλιστα με κίνδυνο να πέσει το σύστημα προκαλώντας ζημιές (σε μετασχηματισμές κ.ά.) και δεν υπάρχει ανάλογη ζήτηση, είναι φυσιολογικό η τιμή του να πέφτει σε μηδενικά ή αρνητικά πρόσημα.
Αυτό δεν είναι ένα ελληνικό φαινόμενο, όμως θα γίνει ένα φαινόμενο με το οποίο θα μάθουμε να ζούμε όσο μεγαλώνει η διείσδυση της πράσινης ενέργειας στο σύστημα ηλεκτροδότησης, καθώς η παραγωγή των ΑΠΕ εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες. Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει σε αυτή την περίπτωση, αξίζει να δούμε τι συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Το μεσημέρι της περασμένης Δευτέρας στη Νορβηγία η τιμή του ρεύματος έπεσε στα -14 έρε (100 έρε ισούνται με 1 νορβηγική κορόνα και 1 κορόνα ισούται με 0,084 ευρώ). Εκείνες τις ώρες -από τις 12 έως περίπου τις 18.00, όταν και ανέβηκε λίγο πάνω από το μηδέν- ουσιαστικά η νορβηγική διαχειριστική αρχή ενέργειας προτίμησε να πληρώνει τους πελάτες να χρησιμοποιούν ρεύμα για να μην αποσταθεροποιηθεί το σύστημα ηλεκτροδότησης.
Αυτό συνέβη επειδή τα υδροηλεκτρικά παράγουν αυτό το διάστημα πολύ περισσότερη ενέργεια απ’ ό,τι το προηγούμενο διάστημα, καθώς είναι η περίοδος που λιώνουν τα χιόνια, ενώ ταυτόχρονα έχει βροχοπτώσεις. Καθώς δεν υπάρχει τρόπος αποθήκευσης της ενέργειας αυτής -και μάλιστα σε τόσο μεγάλο βαθμό-, λαμβάνονται έκτακτα μέτρα.
Από την πλευρά του καταναλωτή, αυτό είναι χαρμόσυνο μεν, δεν σημαίνει ότι... βάζει λεφτά στην τσέπη δε. Και αυτό γιατί κάποιος μπορεί να τραβήξει ρεύμα για να φορτίσει, επί παραδείγματι, το αυτοκίνητό του, όμως θα συνεχίσει να πληρώνει στον πάροχό του το πάγιο και τους φόρους. Θεωρητικά, αναλόγως της πτώσης της τιμής, εάν προκύπτει πληρωμή του καταναλωτή, το ποσό συμψηφίζεται με τα πάγια και αφαιρείται από τον επόμενο λογαριασμό. Στην πράξη, ωστόσο,τα κόστη μεταφοράς της ενέργειας της διαχείρησης δικτύου κ.λπ. «σβήνουν» το κέρδος του καταναλωτή.
Κάτι παρεμφερές έγινε την περασμένη Τετάρτη και στη Φινλανδία, όπου οι αρμόδιες αρχές ουσιαστικά... παρακαλούσαν το κοινό να κάνει ακριβώς το αντίθετο από το προηγούμενο διάστημα: να καταναλώσει ρεύμα, αφού το πρόβλημα είναι τώρα ακριβώς το αντίθετο από πέρυσι. Οι παραγωγοί ενέργειας αντιμετωπίζουν υπερπαραγωγή ενέργειας από τα υδροηλεκτρικά, λόγω των πλημμυρών που προκύπτουν από το λιώσιμο των πάγων και της χαμηλής ζήτησης, καθώς ο αίθριος καιρός δεν φέρνει ανάγκες για θέρμανση ή ψύξη.
Με τα υδροηλεκτρικά να μη γίνεται να επιβραδύνουν ή να σταματήσουν τη λειτουργία τους, άλλοι παραγωγοί, όπως τα πυρηνικά εργοστάσια της χώρας (ο Olkiluoto 3, ο νέος πυρηνικός αντιδραστήρας της χώρας, κατέβασε την τιμή του ρεύματος κατά 75%, από τα 245,98 ευρώ τη μεγαβατώρα τον Δεκέμβριο στα 60,55 ευρώ τον Απρίλιο), αναγκάζονται να περικόψουν την παραγωγή τους για να αποφευχθεί η κατάρρευση του συστήματος, αλλά και για να επιβραδύνουν την απώλεια χρημάτων από την παραγωγή ρεύματος -το οποίο σε αυτή την περίπτωση κοστίζει λιγότερο από το κόστος παραγωγής του.
Για «ιστορική στιγμή» έκανε λόγο ο CEO του φινλανδικού διαχειριστή ενέργειας Fingrid, Γιούκα Ρούσουνεν, εξηγώντας ότι η τιμή έπεσε «λίγο κάτω από το μηδέν» και ότι «η παραγωγή που δεν είναι επικερδής σε αυτές τις τιμές συνήθως αφαιρείται από την αγορά». Ο Ρούσουνεν είπε ότι «τον περασμένο χειμώνα το μόνο πράγμα που συζητούσαμε ήταν πού θα βρούμε περισσότερη ενέργεια, ενώ τώρα σκεφτόμαστε συνέχεια πώς θα περιορίσουμε την παραγωγή. Περάσαμε από το ένα άκρο στο άλλο».
Ο ίδιος μάλιστα έστειλε μήνυμα στους Φινλανδούς ότι αυτό σημαίνει πως μπορούν να χρησιμοποιήσουν όσο ρεύμα θέλουν, μάλλον παρακινώντας τους να το κάνουν: «Τώρα υπάρχει αρκετή ηλεκτρική ενέργεια και είναι σχεδόν στο σύνολό της καθαρή από εκπομπές ρύπων. Οι Φινλανδοί τώρα μπορούν να αισθάνονται ωραία χρησιμοποιώντας ηλεκτρισμό».
Την ώρα που οι ΑΠΕ έχουν πολύ μεγάλη παραγωγή, ο ήπιος καιρός έχει φέρει πτώση της ζήτησης για ρεύμα στη Γηραιά Ήπειρο
Σε όλη την Ευρώπη
Με τις ΑΠΕ να έχουν μπει για τα καλά στη ζωή των Ευρωπαίων και τις τιμές του φυσικού αερίου να πέφτουν, μαζί με τη ζήτηση για ενέργεια, η τιμή του ρεύματος κατρακύλησε τις τελευταίες δύο εβδομάδες του Μαΐου στο μηδέν ή σε μηδενικό πρόσημο σε αρκετές χώρες της Ευρώπης - με πρωταγωνιστές τα σκανδιναβικά κράτη.
Πέραν αυτών, και η Ισπανία κατέγραψε για πρώτη φορά μηδενική τιμή ρεύματος την περασμένη εβδομάδα για μία ώρα (10 με 11 το πρωί στις 21 Μαΐου), ενώ μηδενικές, αλλά και αρνητικές τιμές κατέγραψαν το διήμερο 20-21 Μαΐου οι αγορές της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ολλανδίας και του Βελγίου.
Σε χαμηλό 12ετίας έπεσε η τιμή της μεγαβατώρας στην αγορά των σκανδιναβικών κρατών φτάνοντας στα -5,67 ευρώ τη μεγαβατώρα το μεσημέρι της περασμένης Κυριακής, ωστόσο κάτι πραγματικά ιστορικό έγινε στην Ολλανδία: την ίδια ημέρα, μεταξύ 12.00 και 13.00, η τιμή του ρεύματος κατρακύλησε στο εντυπωσιακό ποσό των -76 ευρώ ανά μεγαβατώρα! Ενώ όλες οι ευρωπαϊκές αγορές έκλεισαν την τρίτη εβδομάδα του Μαΐου με πτώση στη ζήτηση ηλεκτρισμού, η ολλανδική αγορά κατέγραψε τη μεγαλύτερη, με τη ζήτηση να μειώνεται κατά 18%, την ώρα που καταγραφόταν υπερπαραγωγή ενέργειας από τις ΑΠΕ.
Η ηλιοφάνεια και οι άνεμοι σε όλη την Ευρώπη οδηγούν τα έργα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ -στα οποία επένδυσαν οι Ευρωπαίοι μαζικά το περασμένο διάστημα- να παράγουν σε επίπεδα ρεκόρ. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στην Ιβηρική χερσόνησο την τρίτη εβδομάδα του Μαΐου η παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά έφτασε στο ρεκόρ των 863 γιγαβατωρών στην Ισπανία και των 81 γιγαβατωρών στην Πορτογαλία.
Το ίδιο διάστημα στη Γαλλία και τη Γερμανία καταγράφηκε αύξηση της παραγωγής ηλιακής ενέργειας κατά 12% και 17% αντίστοιχα. Για τη συγκεκριμένη περίοδο ίδιο ήταν και το κλίμα στην παραγωγή αιολικής ενέργειας που σημείωσε ρεκόρ στην Ιβηρική, με συνολική αξία 1.830 γιγαβατώρων στην Ισπανία και 326 γιγαβατώρων στην Πορτογαλία, αν συγκριθεί με την 20ή εβδομάδα της τελευταίας πενταετίας.
Σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα, καταγράφηκε αύξηση σχεδόν σε όλες τις αναλυόμενες αγορές, μεταξύ 31% στη Γερμανία και 51% στη Γαλλία. Στις αγορές της Ισπανίας και της Ιταλίας η παραγωγή με αυτή την τεχνολογία αυξήθηκε επίσης, κατά 37% και 39% αντίστοιχα.
Και πού θα πάει όλο αυτό το ρεύμα;
Το πρόβλημα της περισσευούμενης ενέργειας, λοιπόν, είναι πανευρωπαϊκό και οφείλεται στην υπό συνθήκες πανικού (λόγω της ενεργειακής κρίσης που έφεραν η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο κίνδυνος της απότομης διακοπής παροχής φυσικού αερίου από την Gazprom) διείσδυση της πράσινης ενέργειας στα δίκτυα της Γηραιάς Ηπείρου. Οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ενώ έχουν προχωρήσει σε τεράστιες επενδύσεις στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, έχουν σχεδόν μηδενικές επενδύσεις στην αποθήκευσή της.
Οπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, έτσι και στην Ελλάδα, πρόκειται για ένα φαινόμενο που παγιώνεται: τον συνδυασμό δηλαδή της υπερπαραγωγής ΑΠΕ και της χαμηλής ζήτησης (συνήθως λόγω των ήπιων καιρικών συνθηκών). Σε τι βαθμό; Οι ΑΠΕ ξεπέρασαν τις 10.000 μεγαβατώρες το 2022, ενώ η ζήτηση στο α’ τρίμηνο του έτους μειώθηκε κατά 11% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα.
Και για να το κάνουμε πιο σαφές, την περασμένη Κυριακή -όταν και η μέση τιμή χονδρικής διαμορφώθηκε στα 51 ευρώ ανά μεγαβατώρα, για να επανέλθει την επομένη στα 88 ευρώ και τη μεθεπομένη στα επίπεδα των τελευταίων εβδομάδων, πάνω από τα 110 ευρώ τη μεγαβατώρα- η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ κάλυψε περισσότερο από το 70% της συνολικής παραγωγής. Και να σκεφτεί κανείς ότι αυτό δεν αποτελεί ρεκόρ, αφού αυτό είχε σημειωθεί στις 7 Οκτωβρίου, όταν για ένα πεντάωρο (11.00 με 16.00) οι ΑΠΕ κάλυψαν το 100% της ζήτησης στη χώρα.
Οπως εξηγήσαμε, αφού το ζήτημα είναι πανευρωπαϊκό και όχι καινούριο, σε όλη την ήπειρο οι διαχειριστές ενέργειας έχουν χτυπήσει καμπανάκι για την ανάληψη πρωτοβουλιών. Οι λύσεις που προκρίνονται μέχρι στιγμής είναι οι εξαγωγές της ενέργειας που περισσεύει, αλλά, όταν παρουσιάζεται η υπερπαραγωγή σε ολόκληρο το διασυνδεδεμένο σύστημα της Ευρώπης, θα συνεχιστεί η περικοπή φορτίων ΑΠΕ (δηλαδή τίθενται εκτός δικτύου τα φωτοβολταϊκά ή οι ανεμογεννήτριες που δίνουν το περίσσευμα ενέργειας). Το επόμενο διάστημα, όσο το φαινόμενο εντείνεται, αναμένονται αποφάσεις σε κεντρικό επίπεδο, καθώς ζητούμενο είναι η διατήρηση της ευστάθειας των ευρωπαϊκών συστημάτων.
Οδηγός εκλογών 2023: Πώς ψηφίζω - Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση
Εκλογές 2023: Όλες οι ειδήσεις για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση, τον προεκλογικό αγώνα των κομμάτων, τις δημοσκοπήσεις, τα αποτελέσματα των εκλογών, τα exit polls.