Κόκκινα δάνεια: Μεγαλύτερα «κουρέματα» στον εξωδικαστικό μηχανισμό, τι αλλάζει με τους servicers - 15 ερωταπαντήσεις
04.12.202311:54
Οι πολίτες αποκτούν δικαίωμα ενημέρωσης για την κατάσταση του δανείου τους - Απαγορεύεται πλέον στις εταιρείες διαχείρισης η «παρενόχληση, ο καταναγκασμός ή η αθέμιτη επιρροή» στις τηλεφωνικές κλήσεις
Διέξοδο στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν με τους servicers στην προσπάθεια είτε να ρυθμίσουν διμερώς ή μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού τα δάνειά τους -και άρα να γλιτώσουν το σπίτι τους από τον πλειστηριασμό-, είτε απλά να ενημερωθούν γι’ αυτά βρίσκουν οι δανειολήπτες, έχοντας στη διάθεσή τους επιπλέον όπλα στη μάχη με την υπερχρέωση.
Με τις καταγγελίες κατά των εταιρειών διαχείρισης να πυκνώνουν, καταγράφοντας σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) αύξηση της τάξεως του 80% το α’ εξάμηνο του 2023, τις επιδόσεις του εξωδικαστικού μηχανισμού να παραμένουν χλιαρές, με σχεδόν τέσσερις στις 10 ρυθμίσεις να ξανακοκκινίζουν και την υλοποίηση του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων των ευάλωτων νοικοκυριών να έχει καθυστερήσει, η κυβέρνηση αποφάσισε να παρέμβει νομοθετώντας μία σειρά από μέτρα που στοχεύουν στην περαιτέρω προστασία των δανειοληπτών: από το -αναφαίρετο καθ’ ομολογία και των servicers- δικαίωμά τους να έχουν πλήρη εικόνα του δανείου τους ανεξαρτήτως εάν αυτό πωλήθηκε σε funds ή απλά μεταβιβάστηκε στις εταιρείες προς διαχείριση μέχρι και μεγαλύτερα «κουρέματα» μέσω του νέου λίφτινγκ στον εξωδικαστικό μηχανισμό, αλλά και τις επιπλέον πρόνοιες για τους ευάλωτους.
Το «ΘΕΜΑ», αποκωδικοποιώντας τις επίμαχες διατάξεις του νομοσχεδίου του υπουργείου Οικονομικών που ψηφίστηκε το μεσημέρι της Δευτέρας, καταγράφει μέσα από 15 ερωτήσεις - απαντήσεις τις αλλαγές που αυτό φέρνει για τους δανειολήπτες.
Σε σχέση με τους servicers
1) Με ποιον τρόπο αλλάζουν οι σχέσεις των δανειοληπτών με τους servicers;
Με το νομοσχέδιο θεσπίζονται υποχρεώσεις διαφάνειας, ενημέρωσης και σεβασμού των δικαιωμάτων των οφειλετών για τους servicers. Είναι, ουσιαστικά, η πρώτη φορά που τίθενται τέτοιοι κανόνες όσον αφορά τη λειτουργία των εταιρειών διαχείρισης, που συνδυαστικά με την Κοινοτική Οδηγία 2021/2167 αυξάνουν σημαντικά τον βαθμό προστασίας των δανειοληπτών.
2) Δηλαδή, ποιες είναι οι νέες υποχρεώσεις των servicers απέναντι στους δανειολήπτες;
Οι servicers διαχειρίζονται σήμερα ένα χαρτοφυλάκιο δανείων ύψους 85 δισ. ευρώ. Καθένας από τους δανειολήπτες, λοιπόν, αποκτά πλέον το δικαίωμα να έχει προσωποποιημένη και αναλυτική ενημέρωση για το ύψος της οφειλής, το ιστορικό των πληρωμών, τις δόσεις, το επιτόκιο της ρύθμισης κ.λπ. Η ελλιπής ενημέρωση ήταν ένα από τα βασικά παράπονά τους, αφού μετά τις μαζικές πωλήσεις στα funds, αλλά και την ανάληψη της διαχείρισης από τους servicers απώλεσαν κάθε δυνατότητα να παρακολουθούν τη διαδρομή του δανείου τους, αγνοώντας ακόμη και αυτές τις βασικές παραμέτρους.
3) Και πώς θα γίνεται η ενημέρωση;
Με δύο τρόπους: α) Μέσω ψηφιακής πλατφόρμας στην οποία πρέπει να ανέβουν όλα τα δεδομένα των παραπάνω δανείων το αργότερο έως τον Μάρτιο του 2024. Ο οφειλέτης δηλαδή θα μπορεί, εισερχόμενος με τον προσωπικό του κωδικό στην ειδική εφαρμογή που θα εμφανίζεται στις ιστοσελίδες των servicers, να έχει ενημέρωση για μία σειρά από στοιχεία που αφορούν το δάνειό του. Η λειτουργία θα είναι αντίστοιχη με το web banking των τραπεζών. β) Εγγράφως, μέχρις ότου τεθεί σε λειτουργία η επίμαχη πλατφόρμα. Ο οφειλέτης δηλαδή υποβάλλει τη σχετική αίτηση προς τον servicer και εκείνος είναι υποχρεωμένος το πολύ μέσα σε έναν μήνα να απαντήσει.
4) Για τις τηλεφωνικές οχλήσεις υπάρχει κάποια πρόβλεψη;
Ναι. Με την ενσωμάτωση της Κοινοτικής Οδηγίας απαγορεύεται ρητά η «παρενόχληση, καταναγκασμός ή αθέμιτη επιρροή» κατά την επικοινωνία του servicer με τον πολίτη.
5) Και πώς είναι σίγουρο ότι οι servicers θα συμμορφωθούν;
Υπάρχουν κυρώσεις για όποιες εταιρείες διαχείρισης δεν συμμορφωθούν με τα νέα δεδομένα. Αυτές μπορεί να είναι οικονομικές (πρόστιμα έως 500.000 ευρώ) ή άλλες, όπως υποχρέωση διόρθωσης της παράβασης ή δημοσιοποίησης των παραβατών, ενώ φτάνουν μέχρι και τα «λουκέτα».
6) Ποιος θα διενεργεί τους σχετικούς ελέγχους;
Ο έλεγχος θα είναι τριπλός. Αρχικά, η Τράπεζα της Ελλάδος θα είναι υπεύθυνη για την τήρηση των κανόνων ορθής συμπεριφοράς και επικοινωνίας με τους δανειολήπτες. Στη συνέχεια, το υπουργείο Ανάπτυξης θα αναλάβει τον έλεγχο της τήρησης και λειτουργίας του ηλεκτρονικού συστήματος προσωποποιημένης πληροφόρησης του δανειολήπτη και, τέλος, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα θα έχει υπ’ ευθύνη της την προστασία και τον σεβασμό των προσωπικών στοιχείων και της ιδιωτικής ζωής των δανειοληπτών. Αυτοί οι τρεις, όπως και το υπουργείο Οικονομικών, θα μπορούν να επιβάλλουν και τις κατά περίπτωση κυρώσεις.
Σε σχέση με τον εξωδικαστικό μηχανισμό
7) Τι αλλάζει στον εξωδικαστικό μηχανισμό;
Οι αλλαγές είναι τρεις: α) η πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών γίνεται υποχρεωτικά αποδεκτή από τράπεζες, servicers και Δημόσιο. β) Βελτιώνεται ο αλγόριθμος για δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση για όλους τους δανειολήπτες. γ) Ορίζεται σε 3% σταθερό για τρία έτη το επιτόκιο για όλες τις ρυθμίσεις.
8) Οι πιστωτές δηλαδή δεν μπορούν να απορρίψουν την πρόταση για τους ευάλωτους. Οι ευάλωτοι μπορούν;
Βεβαίως. Η υποχρέωση αποδοχής αφορά αποκλειστικά και μόνο τους πιστωτές γιατί, σύμφωνα με τα στοιχεία, σχεδόν οι μισές προτάσεις απορρίπτονταν από κάποιον υπάλληλο των τραπεζών ή των servicers.
9) Οσον αφορά τον αλγόριθμο, πώς ακριβώς βελτιώνεται;
Εστω ότι ένα δάνειο, συνολικού ύψους 100.000 ευρώ, φέρει ως εξασφάλιση ακίνητο αξίας 50.000 ευρώ. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως τα υπόλοιπα 50.000 ευρώ του δανείου είναι ανεξασφάλιστα. Μέχρι σήμερα οι πιστωτές εκτός από το ποσό που ήταν εξασφαλισμένο (σ.σ.: εν προκειμένω τα 50.000 ευρώ) επιδίωκαν μέσω της ρύθμισης να λάβουν και ένα 20% από το ανεξασφάλιστο μέρος του δανείου (συνολικά, δηλαδή, διεκδικούσαν 60.000 ευρώ). Με το νομοσχέδιο αφαιρείται αυτό το 20%.
10) Και τι σημαίνει αυτό για τους δανειολήπτες;
Οτι αυξάνεται το «κούρεμα» που βγαίνει αυτομάτως από τον αλγόριθμο. Για παράδειγμα, σε οφειλή ύψους 100.000 ευρώ, με υποθήκη ακίνητο αξίας 50.000, με τον παλιό εξωδικαστικό ο δανειολήπτης θα έπρεπε να πληρώσει 45.220 ευρώ. Με τη νέα ρύθμιση θα πληρώσει 32.500 ευρώ, δηλαδή η οφειλή του μειώνεται επιπλέον κατά 28%.
11) Το παραπάνω όφελος είναι ανεξάρτητο από το κέρδος από το επιτόκιο;
Ναι. Στο παραπάνω παράδειγμα ο οφειλέτης θα δει περαιτέρω μείωση της δόσης του, αφού μέχρι σήμερα το επιτόκιο για τα χρέη προς τράπεζες και servicers ήταν Euribor συν 2,5 μονάδες για εξασφαλισμένες οφειλές και συν 3 μονάδες για μη εξασφαλισμένες οφειλές.
Σε σχέση με την πρόσβαση σε χρηματοδότηση
12) Πώς θα μπορούν οι οφειλέτες να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση;
Στο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι τόσο οι εταιρείες πιστώσεων όσο και οι servicers θα μπορούν, εφόσον λάβουν την απαιτούμενη άδεια, να χορηγούν δάνεια για σκοπούς (και) αναδιάρθρωσης. Αυτό σημαίνει ότι οι οφειλέτες που δεν μπορούσαν -για εποπτικούς κυρίως λόγους- να χρηματοδοτηθούν από τις τράπεζες έχουν πλέον μία δεύτερη ευκαιρία.
13) Οι εταιρείες αυτές θα εποπτεύονται, επίσης, από την Τράπεζα της Ελλάδος;
Ναι. Η κεντρική τράπεζα θα ασκεί την εποπτεία και τον έλεγχο στις επίμαχες επιχειρήσεις, ενώ θα αξιολογεί τους εταίρους, τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και τους επικεφαλής των κρίσιμων λειτουργιών όπως ακριβώς κάνει και για τις τράπεζες.
Σε σχέση με τον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης
14) Υπάρχουν βελτιώσεις και για τον Φορέα;
Ναι. Με το νομοσχέδιο καταργείται το «πέναλτι» που ίσχυε και υποχρέωνε τον οφειλέτη να πληρώσει τα μισθώματα 12 ετών ακόμα και στην περίπτωση που αγόραζε το σπίτι του νωρίτερα, ενώ μειώνεται κατά 30% και η τιμή επαναγοράς. Εστω δηλαδή ότι ένας δανειολήπτης μπορούσε στην οκταετία να επαναγοράσει το σπίτι του. Η τιμή στην οποία θα το αγοράσει θα είναι μειωμένη κατά 30%, ενώ δεν θα χρειαστεί να πληρώσει τα μισθώματα των υπόλοιπων τεσσάρων ετών.
15) Για ποιον λόγο προβλέπεται η έκπτωση 30% στην τιμή;
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 75% των πλειστηριασμών καταλήγουν άγονοι στο πρώτο «σφυρί» και συνήθως κατακυρώνονται στο τρίτο, άρα με αυτόματη αναπροσαρμογή στο 65% της αρχικής τιμής. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση αποφάσισε να ενσωματώσει αυτή τη μείωση στο νομοσχέδιο, διευκολύνοντας όχι μόνο τους δανειολήπτες, αλλά και τους επενδυτές (σ.σ.: θα αγοράζουν τα ακίνητα επίσης στην ίδια χαμηλότερη τιμή).
Ναι, από τους servicers
Υπέρ του νομοσχεδίου του υπουργείου Οικονομικών, στη διαμόρφωση του οποίου συμμετείχαν από την πρώτη στιγμή, εμφανίζονται οι servicers, εστιάζοντας στις προτάσεις εκείνες που αν και κρίσιμες δεν έγιναν αποδεκτές.
«H ενίσχυση της διαφάνειας, η οποία αποτελεί κεντρική απαίτηση του νέου νομοθετικού πλαισίου, είναι για εμάς μεγίστης σημασίας. Χαρακτηρίζει τη δραστηριότητά μας και θα μας βοηθήσει να ενδυναμώσουμε τη σχέση εμπιστοσύνης με την Πολιτεία και κυρίως την κοινωνία. Συνεργαστήκαμε από την πρώτη στιγμή με το υπουργείο Οικονομικών για τη διαμόρφωση του νέου νόμου και θα στηρίξουμε την εφαρμογή του», τονίζει στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Γιώργος Γεωργακόπουλος, Managing Director, Global Head of Servicing της Ιntrum και Μanaging Director Ελλάδος.
Και προσθέτει: «Ειδικά η βελτίωση του εξωδικαστικού μηχανισμού, τον οποίον υποστηρίζουμε από την έναρξη λειτουργίας του, θα συμβάλλει στην περαιτέρω προώθηση συναινετικών, δίκαιων και διαφανών λύσεων για τους οφειλέτες. Θεωρούμε κρίσιμο βήμα για την ολοκλήρωση του νέου πλαισίου τη δημιουργία του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, ο οποίος θα αποτελέσει την πιο ουσιαστική προστασία για τους ευάλωτους δανειολήπτες».
... με αστερίσκους
Την ίδια στιγμή, βέβαια, εκπρόσωποι των εταιρειών διαχείρισης εκφράζουν τον προβληματισμό τους για το ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της πλατφόρμας ενημέρωσης των οφειλετών, μιας και δεν έγινε δεκτή η τρίμηνη παράταση, ειδικά για τις περιπτώσεις δανειοληπτών που έχουν να κάνουν με πτωχευτική διαδικασία, Νόμο Κατσέλη κ.ο.κ. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι όταν εκδίδεται μία απόφαση -και αυτή τη στιγμή έχουν εκδοθεί 25.000-30.000 αποφάσεις ρύθμισης- η διαδικασία είναι ότι κάποιος δικηγόρος πρέπει να πάει στο δικαστήριο να πάρει την απόφαση και να μας τη φέρει για να την περάσουμε στα συστήματα. Κι αυτό γιατί δεν έχει τεθεί ακόμα σε εφαρμογή μία πλατφόρμα από την οποία θα μπορούμε να παίρνουμε απευθείας τις αποφάσεις από τα ειρηνοδικεία», σχολίασε προ ημερών από το βήμα της Βουλής ο πρόεδρος της Ενωσης Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΕΔΑΔΠ) Θεόδωρος Αθανασόπουλος.
Ενα αίτημα που επίσης δεν έγινε αποδεκτό ήταν η συμφωνία ρύθμισης -πρωτίστως στις περιπτώσεις των ευάλωτων- να αποτελεί εκτελεστό τίτλο. Ετσι, σε περίπτωση αθέτησης δεν θα χρειαζόταν η επανεκκίνηση όλων των νομικών ενεργειών για την ανάκτηση των οφειλομένων, αλλά η διαδικασία θα συνεχιζόταν από το σημείο που σταμάτησε πριν την υπογραφή της αρχικής σύμβασης αναδιάρθρωσης. Στον αντίποδα, το πράσινο φως της κυβέρνησης φέρεται να έλαβε η θέσπιση προκαταβολής 10% επί της συνολικής οφειλής προκειμένου να παγώνει η διαδικασία του πλειστηριασμού.