Οι κοινωνικές δεξιότητες και η υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη τα μυστικά της επιτυχημένης καριέρας

«Γιατί τα soft Skills κάνουν την διαφορά σε μια καριέρα αξιώσεων; Πολλά έχουν γραφτεί για τις κοινωνικές δεξιότητες στην εργασία. Χιλιάδες άρθρα, Χιλιάδες αναλύσεις τόσο στην Ελλάδα αλλά πολύ περισσότερο στο εξωτερικό. Όντας στον εργασιακό στίβο επί 40 χρόνια κυρίως σαν στέλεχος, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι πρόκειται για ένα κεφάλαιο που οι επιχειρήσεις, οι υπεύθυνοι προσλήψεων, οι Έλληνες HR managers ναι μεν γνωρίζουν, αλλά δεν εμβαθύνουν σε αυτό όσο πρέπει. Συχνά δίνεται έμφαση στις σπουδές, την προϋπηρεσία και στην τεχνογνωσία. Αυτά που φαίνονται δηλαδή. Τα "εύκολα"
Τι γίνεται όμως με τα soft skills; Τις διαπροσωπικές δεξιότητες;
Αυτά τα προσόντα που είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθουν;
Τις δεξιότητες που "κάνουν την διαφορά";
Τις δεξιότητες που κάποιες φορές μπορεί να γίνουν αιτία επαγγελματικού διαζυγίου;
Αν υποθέσουμε ότι η επαγγελματική ανέλιξη είναι άκρως επιθυμητό (και το λέω επειδή δεν είναι για όλους το ζητούμενο) τότε χωρίς κοινωνικές δεξιότητες η καριέρα συχνά θα είναι χωρίς εξέλιξη. Μια ευθεία γραμμή.

      Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Για πολλές δεκαετίες τα hard skills αποτελούσαν την κορωνίδα τόσο της εκπαίδευσης όσο των επιχειρηματιών. Στη σύγχρονη εποχή η εκπαίδευση δεν επικεντρώνεται μόνο σε εξετάσεις και υψηλές βαθμολογίες σε διαφορετικά μαθησιακά αντικείμενα. Τα soft skills ολοένα και κερδίζουν έδαφος και είναι εκείνα τα οποία κάνουν την διαφορά και οδηγούν τους νέους στην άμεση απορρόφηση από την αγορά εργασίας. Τα soft skills είναι δεξιότητες και ικανότητες που αφορούν την ανθρώπινη αλληλεπίδραση και την κοινωνική επικοινωνία.

      Η συναισθηματική νοημοσύνη, η ενσυναίσθηση, η συνεργασία, η ηγεσία, οι επικοινωνιακές δεξιότητες, η ομαδική εργασία, η επίλυση προβλημάτων και συγκρούσεων, η οργάνωση και διαχείριση χρόνου, η ευελιξία και προσαρμοστικότητα και η κριτική σκέψη είναι μερικές από τις βασικές δεξιότητες που απαρτίζουν τον όρο των soft skills.
Η σπουδαιότητα και η αναγκαιότητα απόκτησής τους έχει δημιουργήσει την ανάγκη εισχώρησης αυτών στη διδασκαλία ήδη από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Μαθαίνονται και μεταφέρονται σχετικά εύκολα από το ένα άτομο στο άλλο καθώς η ίδια τους η φύση περιστρέφεται γύρω από την ανθρώπινη αλληλεπίδραση και τις διαπροσωπικές σχέσεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών χρησιμοποιούν την ομαδική εργασία ως βασικό εργαλείο απόκτησης της νέας γνώσης. Ακόμη η επίλυση προβλήματος στο σχολείο μπορεί να ξεκινά από το μάθημα των Μαθηματικών αλλά διαχέεται και συναντάται σε ολόκληρη τη μαθησιακή διαδικασία καθώς η σωστή ανάγνωση ενός μαθηματικού προβλήματος βοηθά στη σωστή αντιμετώπιση προβλημάτων σε κοινωνικό επίπεδο. Επιπλέον, η ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση σε σεμινάρια και μεταπτυχιακά με αντικείμενο έρευνας και μελέτης των soft skills αποδεικνύουν την ανάγκη απόκτησης και ανάπτυξης αυτών των δεξιοτήτων. Θεωρώ ότι η δυσκολία εντοπίζεται στην εξέλιξη και στην καλλιέργειά τους λόγω της φύσης τους. Η μελέτη εγχειριδίων και ερευνών αποτελεί τη βάση αλλά δεν αρκεί. Η συνειδητοποίηση της αξίας τους, η άμεση και σωστή χρήση τους, η εμπειρία και η προσωπική εμβάθυνση είναι μερικοί από τους βασικούς παράγοντες ανάπτυξής τους.

     Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η βασική κατάρτιση είναι να εισιτήριο για να ξεκινήσει κάποιος την καριέρα του και στην συνέχεια -αν όντως αυτό που σπούδασε του ταιριάζει- να απογειωθεί. Ο χαρακτήρας του όμως, οι αξίες του, οι κοινωνικές του δεξιότητες, τα λεγόμενα Soft Skills, είναι η αιτία για να ξεχωρίσει και να κάνει με επιτυχία το μεγάλο ταξίδι της επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Χωρίς υψηλές κοινωνικές δεξιότητες, το "ταξίδι" θα είναι περιορισμένο και ίσως κάποιες φορές ανιαρό. Οι σταθμοί χωρίς ενδιαφέρον.

      Γιατί όμως οι κοινωνικές δεξιότητες είναι τόσο σημαντικές;

Μπορεί άραγε αυτές οι δεξιότητες να γίνουν αντιληπτές κατά την συνέντευξη; Ποιες όμως από τις μαλακές δεξιότητες είναι αυτές που εκτιμούν και αναζητούν περισσότερο οι εργοδότες; Συναισθηματική Νοημοσύνη, Επικοινωνία, Επίλυση Προβλημάτων, Συνεργασία, Κριτική Σκέψη, Επίλυση Συγκρούσεων, Ευελιξία, Ηγετικές και Διαπροσωπικές Δεξιότητες. Ας τις δούμε μια – μια κάνοντας συχνά αναφορές σε προσωπικά επαγγελματικά βιώματα:

      1. Συναισθηματική νοημοσύνη (EI). Η National Soft Skills Association (NASSA) ορίζει τη συναισθηματική νοημοσύνη ως: «Μια μαθημένη ικανότητα αναγνώρισης, εμπειρίας, κατανόησης και έκφρασης των ανθρώπινων συναισθημάτων με υγιείς και παραγωγικούς τρόπους. Οι δεξιότητες συναισθηματικής νοημοσύνης αποτελούν τη βάση των ικανοτήτων πάνω στις οποίες βασίζονται όλες οι μαλακές δεξιότητες». Επιπλέον, τα άτομα με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη είναι καλύτερα σε θέση να ηγούνται σε δύσκολες συζητήσεις, να διαχειρίζονται το άγχος και την πίεση και να επιλύουν συγκρούσεις.

      2. Η ενσυναίσθηση είναι η προσπάθειά μας να μπούμε στη θέση του άλλου και να κατανοήσουμε τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια. Στην ενσυναίσθηση, η συναισθηματική μας κατάσταση είναι ουδέτερη, η ενεργητική ακρόαση παίζει καθοριστικό ρόλο, παρατηρούμε και αναγνωρίζουμε τις ανάγκες και τα συναισθήματα του άλλου χωρίς να κρίνουμε ή απαραίτητα να συμφωνούμε. Απώτερος στόχος της ενσυναίσθησης είναι η σύνδεση των δύο πλευρών άκρως σημαντικό στις διαπραγματεύσεις και στην διοίκηση ομάδας.

     3.Επικοινωνία. Φαίνεται σαν να μην έχει λογική αλλά είναι φοβερό πόσο συχνά παραβλέπεται η ικανότητα επικοινωνίας. Η ικανότητα αποτελεσματικής επικοινωνίας - τόσο γραπτή όσο και προφορική - είναι απαραίτητη στο χώρο εργασίας. Τελικά, τι ωφελεί τις ιδέες σας αν δεν μπορείτε να τις μεταδώσετε σωστά; Οι άνθρωποι που μπορούν να μεταδώσουν τις ιδέες τους ξεκάθαρα, συνοπτικά και πειστικά είναι συνήθως αυτοί που προχωρούν στην καριέρα τους. Θυμάμαι με μεγάλη αγάπη την επιμονή μου να διορθώσω τον γραπτό λόγο του αγαπητού μου Θ.Σ. ο οποίος έγραφε πάντα με κεφαλαία και το τρίτο πρόσωπο παθητικού ρήματος με «ε»….

      4. Επίλυση προβλημάτων και συγκρούσεων . Στην καριέρα μου συνάντησα δυο μεγάλες κατηγορίες εργαζόμενων: Αυτούς που έβλεπαν (ή δημιουργούσαν) πρόβλημα ή αυτούς που έβλεπαν μόνο λύσεις. Ανεξάρτητα από τον κλάδο στον οποίο βρίσκεστε, το να μπορείτε να επιλύετε προβλήματα γρήγορα και αποτελεσματικά είναι πολύτιμο πλεονέκτημα. Οι άνθρωποι που είναι καλοί στην επίλυση προβλημάτων μπορούν να δουν τη μεγάλη εικόνα και να εντοπίσουν τη βασική αιτία ενός προβλήματος.

      5. Συνεργασία. Πέρασαν οι εποχές που οι άνθρωποι μπορούσαν να πετύχουν στην καριέρα τους δουλεύοντας μόνοι τους. Στο σημερινό χώρο εργασίας, η συνεργασία είναι βασική προϋπόθεση. Οι άνθρωποι που είναι καλοί στη συνεργασία είναι σε θέση να συμβιβαστούν, να δουν τα πράγματα από την οπτική γωνία των άλλων ανθρώπων και να ασκήσουν ισχυρή λεκτική επικοινωνία.

      6. Κριτική σκέψη. Η κριτική σκέψη είναι η ικανότητα να σκεφτόμαστε καθαρά και ορθολογικά για ένα πρόβλημα ή μια κατάσταση. Οι άνθρωποι που είναι καλοί στην κριτική σκέψη μπορούν να ξεχωρίσουν το δάσος και τα δέντρα, να βάλουν γρήγορα προτεραιότητες, να προσδιορίζουν τις πιο σημαντικές πληροφορίες και να λαμβάνουν ορθές αποφάσεις γρήγορα. Αυτή είναι μια πολύτιμη δεξιότητα σε κάθε χώρο εργασίας.

      7. Ευελιξία/Προσαρμοστικότητα. Θυμάμαι στο ξεκίνημα της οικονομικής κρίσης ότι οι λέξεις Αλλάζω και Προσαρμόζομαι ήταν για πολύν καιρό έννοιες που συχνά γίνονταν καθημερινή αναφορά σε ευχάριστες και δυσάρεστες καταστάσεις. Πόσοι άνθρωποι δεν κατάφεραν να προσαρμοστούν με τα λιγότερα; Πόσα στελέχη δεν προσαρμόσθηκαν σε βίαιες εργασιακές αλλαγές και μετέφεραν τα προβλήματα στο σπιτικό τους με δυσάρεστες συνέπειες; Πόσοι δεν κατάφεραν να επιβιώσουν σε εξαγορές και συγχωνεύσεις και έπεσαν θύματα βλαπτικών εργασιακών μεταβολών;

     8. Διαπροσωπικές δεξιότητες. Οι διαπροσωπικές δεξιότητες είναι η ικανότητα να αλληλοεπιδρούν αποτελεσματικά με άλλους. Οι άνθρωποι που έχουν ισχυρές διαπροσωπικές δεξιότητες είναι σε θέση να οικοδομήσουν τις σχέσεις εύκολα και να επικοινωνούν αποτελεσματικά. Μπορεί μεν αυτά το προσόν να χαρακτηρίζει ανθρώπους των πωλήσεων, αλλά συνάντησα αρκετούς ανθρώπους στην καριέρα μου να βρίσκονται σε ανώτατες θέσεις -σε θέσεις CEO- απλά και μόνο επειδή είχαν πολύ αναπτυγμένες αυτές τις δεξιότητες.

    9. Ηγεσία. Άφησα τελευταία την ηγεσία γιατί όσο μεγαλώνω και εξελίσσομαι, τόσο περισσότερο την αντιλαμβάνομαι και την εκτιμώ σαν δεξιότητα. Η ηγεσία είναι η ικανότητα να εμπνέεις και να παρακινείς τους άλλους. Είναι η ικανότητα που αν την κατανοήσεις έγκαιρα, θα έχεις μια πολύ πετυχημένη εργασιακή εξέλιξη. Οι άνθρωποι που έχουν ισχυρές ηγετικές ικανότητες είναι σε θέση να αναλάβουν υψηλότατες θέσεις ευθύνης και να κάνουν τους συνεργάτες τους να δημιουργήσουν το όραμά τους. Οι ηγέτες είναι οι managers που είναι σε θέση να μεταβιβάσουν εργασίες και να χτίζουν ομάδες αποτελεσματικά. Στην πιάτσα, στην ελληνική πραγματικότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων λέξη ηγέτης σπανίζει».

* Ο κ. Αλέξανδρος Παρασκευάς είναι Managing Director της συμβουλευτικής εταιρείας Logistics Consulting Experts
Email: info@LCE.gr