Έρευνα: Οι boomers κρατάνε ακόμη τα ηνία στις μπίζνες και δεν είναι σε θέση... στοργικού παππού

Οταν το 1971 ο Γιώργος Ζαμπέτας κυκλοφόρησε το τραγούδι «Ο πενηντάρης», είχε ασφαλώς στο μυαλό του μια διαχρονική επιτυχία. Οι στίχοι του τραγουδιού, που έγινε αμέσως μεγάλο σουξέ, παρουσίαζαν ένα πολύ πιο αισιόδοξο μέλλον για όσους έμπαιναν στην έκτη δεκαετία της ζωής τους. Ο Ζαμπέτας, εκτός από τις υπέροχες μουσικές του, είχε και τη λαϊκή σοφία να αντιλαμβάνεται τις κοινωνικές τάσεις που έβλεπε γύρω του και να τις καταγράφει με νότες.

Το 2024 το τραγούδι αυτό έχει ξεπεραστεί από τα πράγματα. Οσο κι αν μας διασκεδάζει ακόμη, αν ζούσε και δημιουργούσε σήμερα ο Ζαμπέτας, ασφαλώς θα έκανε μια απαραίτητη διόρθωση στον τίτλο του τραγουδιού του ώστε να πιάσει το ρεύμα της εποχής: «Ο εβδομηντάρης».

Ή, αλλιώς, ο boomer. Ενας όρος που μας ήρθε από τις ΗΠΑ για να περιγράψει όσους γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1946 και το 1964. Οσους, δηλαδή, σήμερα είναι ανάμεσα στα 60 και τα 78 τους χρόνια. Αυτούς που προέκυψαν από την έκρηξη γεννήσεων μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και παγκοσμίως και έφεραν στα γονίδιά τους, θα έλεγε κανείς, την αισιοδοξία για ένα καλύτερο μέλλον, ασφαλέστερο για τη ζωή τους, αλλά και πιο εύρωστο οικονομικά. Πώς είναι σήμερα ο Ελληνας boomer;

Για να επιχειρήσει κανείς μια καθαρή ακτινογραφία, θα πρέπει να ανατρέξει στους αριθμούς. Είναι οφθαλμοφανές ότι είναι πιο ενεργός απ’ ό,τι παλιότερα σε πολλούς τομείς, τόσο κοινωνικά όσο και οικονομικά. Γι’ αυτό και η κατηγορία «60+» έχει αρχίσει να ενδιαφέρει πολύ περισσότερο τους επαγγελματίες της διαφήμισης, ενώ μόλις πριν από λίγα χρόνια θεωρούνταν ασήμαντη, μη αξιοποιήσιμη.

Κατ’ αρχάς, πόσοι είναι οι boomers στην Ελλάδα σήμερα; Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι άνδρες και οι γυναίκες που γεννήθηκαν στη χώρα μας το συγκεκριμένο χρονικό εύρος (1946-1964) είναι 3.062.332. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι πάνω από το 75% βρισκόταν στη ζωή το 2023 (2.330.343). Πρόκειται, φυσικά, για τεράστιο νούμερο, που μπορεί να γίνει ορατό και στην καθημερινότητά μας: στατιστικά, ένας στους πέντε ανθρώπους που βλέπει κάποιος στον δρόμο ανήκει σε αυτή την κατηγορία, αφού αντιπροσωπεύει πάνω από το 22% του ελληνικού πληθυσμού.

Η αλλαγή που έχει προκύψει δεν έχει να κάνει τόσο με το προσδόκιμο ζωής όσο με τη συμπεριφορά αυτών των ανθρώπων. Η Ελλάδα ούτως ή άλλως είχε από τις αρχές του 20ού αιώνα ένα από τα υψηλότερα προσδόκιμα ζωής. Για το 2024 το ολικό προσδόκιμο ζωής για τη χώρα μας μετρήθηκε στα 82,2 χρόνια (84,7 για τις γυναίκες και 79,8 για τους άνδρες), που την τοποθετεί ανάμεσα στην πρώτη 20άδα σε παγκόσμια κλίμακα και την πρώτη 12άδα πανευρωπαϊκά.

Καταθέσεις και ακίνητα

Είναι γνωστό, επίσης, ότι ο Ελληνας boomer ελέγχει την πλειονότητα των τραπεζικών καταθέσεων και καταγράφει τα μεγαλύτερα ποσοστά στην ιδιοκτησία ακινήτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων, η καμπύλη της ηλικίας είναι απολύτως ανάλογη με αυτή του ύψους των καταθέσεων. Οι λογαριασμοί με τουλάχιστον έναν δικαιούχο άνω των 60 ετών υπολογίζονται σε άνω του 50% των συνολικών και το κυριότερο είναι ότι αντιπροσωπεύουν πάνω από το 65% των συνολικών καταθέσεων.

Το νέο στοιχείο, πάντως, είναι ότι αυτά τα χρήματα είναι πολύ πιο «ζωντανά» απ’ ό,τι ήταν πριν από κάποια χρόνια. Στα πηγαδάκια των υπαλλήλων των συστημικών τραπεζών κυκλοφορούσαν παλιότερα πολλές ιστορίες για «ακούνητους» λογαριασμούς που είχαν επταψήφια, ακόμα και οκταψήφια νούμερα. Αυτό έχει αλλάξει. Αφενός επειδή οι τράπεζες επιδιώκουν την επικοινωνία με τέτοιους πελάτες και προσφέρουν διάφορα ασφαλή προϊόντα (κυρίως δέσμευση ποσών για καλύτερο επιτόκιο) και αφετέρου επειδή ο boomer ενδιαφέρεται πιο πολύ για τα χρήματά του από το να τα συσσωρεύει και να τρέχει κάθε εξάμηνο για ενημέρωση στο βιβλιάριο.

Εδώ, βέβαια, τοποθετείται και ο αστερίσκος του συνδικαιούχου. Από την περίοδο του 2015 και μετά, όταν η Ελλάδα πέρασε σε μια νύχτα από το ταμείο στο ΑΤΜ και οι ηλικιωμένοι κλήθηκαν να μάθουν (πολλοί χωρίς να το θέλουν απόλυτα) τη χρήση της χρεωστικής κάρτας, πάνω από το 90% των λογαριασμών που ελέγχονταν από ένα πρόσωπο απέκτησε και δεύτερο, συνήθως νεότερο. Είναι πιθανό κάποιες από αυτές τις κινήσεις να γίνονται από τους συνδικαιούχους, ωστόσο είναι τέτοια η ηλικία των boomers που σε πολύ λίγες περιπτώσεις δεν συναινούν στη διαχείριση των χρημάτων τους.

Το βασικό στοιχείο πλέον του Ελληνα 60+ είναι ότι αισθάνεται ακμαίος να συνεχίσει την εργασία του. Από τα στοιχεία του e-ΕΦΚΑ προκύπτει ότι το 2024 διπλασιάστηκαν οι εγγραφές στην πλατφόρμα δήλωσης απασχόλησης συνταξιούχων, κάτι που δείχνει ότι ειδικά οι μικρότερες ηλικίες (των λεγόμενων baby boomers) δεν έχουν κανένα πρόβλημα να συνεχίσουν με τη δουλειά τους. Βοήθησε, πάντως, και η απόφαση του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ώστε να γίνουν ευνοϊκότεροι οι όροι συμμετοχής τους στην αγορά εργασίας, με την κατάργηση της τιμωρητικής παρακράτησης του 30% της σύνταξής τους από τις αρχές του έτους. Από 36.000 αιτήσεις το 2023 εκτινάχθηκαν στις 81.000 το 2024. Δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων, αλλά και διάθεσης προσφοράς.

Ακόμα σημαντικότερο είναι το ποσοστό παρουσίας των 60+ σε θέσεις ευθύνης σε μεγάλες εταιρείες, ακόμα και σε αυτές που δεν ελέγχουν μετοχικά οι ίδιοι. Η εμπιστοσύνη στην εμπειρία οδηγεί τουλάχιστον το 50% των μεγάλων εταιρειών να συμπεριλαμβάνει όχι μόνο στα διοικητικά συμβούλια, αλλά και στις θέσεις ευθύνης (διευθύνοντες σύμβουλοι, εκτελεστικοί διευθυντές κ.τ.λ.) τέτοια πρόσωπα και όχι, π.χ., γενιές 40άρηδων διοικητικών στελεχών (τους λεγόμενους «white collars»). Εκεί οι απολαβές είναι υψηλότερες, αλλά το μεγαλύτερο δέλεαρ είναι η συμμετοχή στις αποφάσεις και η δράση, την οποία υπόσχεται η θέση.

Ενα άλλο παραδοσιακό χαρακτηριστικό των Ελλήνων boomers είναι η συμμετοχή στις εκλογές. Είναι γνωστό ότι σε αυτές τις ηλικίες παρουσιάζονται τα μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής, ανεξαρτήτως της σπουδαιότητας της εκλογικής διαδικασίας. Από τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών σχετικά με τις βουλευτικές εκλογές του 2023 προέκυψε ότι στις ηλικίες 60-80 αυτοί που προσήλθαν στις κάλπες ξεπέρασαν το 65,2% των εγγεγραμμένων. Αυτή η διαφορά των σχεδόν 12 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το γενικό ποσοστό συμμετοχής (53,4%) δείχνει πόσο ενεργοί αισθάνονται στη λήψη αποφάσεων και τη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού. Είναι μια αντίδραση που πηγάζει εν πολλοίς από τα προσωπικά τους βιώματα.

Οι περισσότεροι από αυτούς έζησαν (ακόμα και ως μετέφηβοι) το πραξικόπημα του 1967 και την επταετή κατάλυση της δημοκρατίας, που τους έφερε μακριά από τις κάλπες για δέκα χρόνια. Μπορούν να κατανοήσουν πολύ πιο εύκολα τι ακριβώς είναι το δικαίωμα ψήφου και πόσο πολύτιμο είναι, σε σχέση ακόμα και την επόμενη γενιά Gen X, η οποία θεωρεί την ψήφο κάτι δεδομένο, αν όχι μέρος του συστημικού κατεστημένου.

Μικρές απολαύσεις

Ο μέσος Ελληνας boomer, λοιπόν, έχει χρήματα και είναι διατεθειμένος να τα ξοδέψει. Σε ποιον τομέα; Η παράδοση και τα στερεότυπα παρουσιάζουν έναν στοργικό παππού, που ξοδεύει τα περισσότερα εισοδήματά του για χάρη των εγγονιών του. Και στην περίοδο της οικονομικής κρίσης στάθηκε βράχος σταθερότητας στο νοικοκυριό των παιδιών του, πολλές φορές αναλαμβάνοντας πάγια έξοδα. Ευρισκόμενος είτε ένα βήμα πριν από τη σύνταξη, είτε συνταξιούχος, επεδίωκε την ενασχόλησή του με τελείως διαφορετικά πράγματα απ’ ό,τι το αντικείμενο εργασίας του. Και οι απολαύσεις που επέτρεπε στον εαυτό του δεν ξεπερνούσαν τον καθημερινό σχολιασμό στο καφενείο, μια εκδρομή με το ΚΑΠΗ της γειτονιάς ή μια πιο μακροχρόνια διαμονή στην εξοχική κατοικία της οικογένειας.

Καιρός να πάρουμε ένα σφουγγάρι και να τα σβήσουμε όλα αυτά. Ο boomer του 2024 θέλει πλέον να ξοδέψει χρήματα για τον εαυτό του, την καλοπέρασή του και την ευεξία του, ώστε να αυξήσει και σε ποσότητα και σε ποιότητα τα χρόνια ζωής του. Αισθάνεται ικανός να δουλέψει, γι’ αυτό και επιλέγει να βρίσκεται στην αγορά εργασίας ακόμα και μετά τη συνταξιοδότησή του. Ειδικά όσοι βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης, όπου λαμβάνονται επιχειρηματικές αποφάσεις (και οι απολαβές είναι υψηλότερες) δεν δείχνουν διάθεση να παραδώσουν τα ηνία στις νεότερες γενιές.

Η μεγάλη πλειονότητα των boomers δεν αισθάνεται πια τύψεις που επιδιώκει να περάσει καλά. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη κατάκτησή της. Δεν θα απολογηθεί για το προσεγμένο ντύσιμο, την ποιοτική διασκέδαση, την αναζήτηση ξεχωριστών εμπειριών στις διακοπές, ακόμα και την online δραστηριότητά της στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Τα έχει τόσο απομυθοποιήσει όλα αυτά, που δεν διστάζει μέχρι και να παίξει επιτραπέζια παιχνίδια που χλευάζουν την ηλικία του.

Χρειάζεται μόλις μια απλή έρευνα στο Διαδίκτυο για να ανακαλύψει κάποιος μια ολόκληρη επιχειρηματική τάση που επενδύει σε προϊόντα ομορφιάς και καλλυντικά αποκλειστικά για τις ηλικίες των boomers. Διαβάζουμε, π.χ., για αποχρώσεις κραγιόν που επαναφέρουν στη μόδα τις αρχές της δεκαετίας του 1980 (τότε που αυτές οι ηλικίες ήταν στο επίκεντρο του καταναλωτισμού, ως μέλη των 25-34), για λεοπάρ μοτίβα και ταρταρούγες και μικρές τσάντες ώμου, για french fade τάση μανικιούρ. Η εταιρεία που πλάσαρε πρώτη αυτή την τάση για τις boomer κυρίες είδε τις πωλήσεις της να αυξάνονται κατά 27%.

Ακόμα σημαντικότερα είναι τα στοιχεία που αφορούν τη γυμναστική. Ερευνα της υπηρεσίας πληρωμών και αγορών Klarna δείχνει ότι το 46,3% των ηλικιών από 58-78 γυμνάζεται τουλάχιστον τρεις φορές εβδομαδιαίως. Μπορεί το 57% από αυτούς να επιλέγει το τρέξιμο και όχι τη συνδρομή σε κάποιο γυμναστήριο, όμως τα ποσοστά αυτά δίνουν εντελώς διαφορετική εικόνα από τη στερεότυπη του άνδρα καθισμένου στο καφενείο ή της γυναίκας που πλέκει και δυσκολεύεται ακόμα και να κρατήσει αγκαλιά το εγγόνι της για αρκετή ώρα.

Οι boomers στην Ελλάδα είναι και από τους σημαντικότερους καταναλωτές εμφιαλωμένων κρασιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία από πλατφόρμες μεταπώλησης κρασιών στο Διαδίκτυο, το ποσοστό των 60+ που αγοράζουν online κρασιά κινείται γύρω στο 40%. Αν μετρήσει κανείς τη δεδομένη αδυναμία αρκετών boomers στην πρόσβαση στο ηλεκτρονικό εμπόριο, μπορεί κάλλιστα να υποθέσει ότι το πραγματικό ποσοστό είναι ακόμα μεγαλύτερο. Οχι πολύ μεγαλύτερο, πάντως.

Η εξοικείωσή τους με το διαδικτυακό εμπόριο και τη χρήση πιστωτικών/χρεωστικών καρτών ήταν κάτι πρωτοφανές, δεδομένου ότι για τους περισσότερους η βασική διαδικασία ήταν τραυματική μετά το κλείσιμο των τραπεζών το 2015. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Nexi Greece για το 2023, το 83% των ηλικιών 60-80 έχει πραγματοποιήσει τουλάχιστον μία φορά ηλεκτρονική αγορά. Είναι πιθανό κάποιες από αυτές τις συναλλαγές να έγιναν με τα στοιχεία χρεωστικής κάρτας του παππού από τα παιδιά ή και τα εγγόνια του, αλλά το ποσοστό είναι πολύ υψηλό.

Δαπάνες για ταξίδια

Οι διακοπές, και ο τουρισμός γενικότερα, είναι κάτι που έχει μπει στο πρόγραμμα των boomers πολύ πιο δραστικά απ’ ό,τι παλιότερα. Οπως προκύπτει από την έρευνα του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, το 70% των 60+ που συμμετείχαν στην έρευνα επέμεινε να κάνει τις διακοπές του στην Ελλάδα, αλλά σε διαφορετικό μέρος από εκεί που βρίσκεται το παραδοσιακό εξοχικό της οικογένειας. Η πλειονότητά τους δαπάνησε 300-600 ευρώ ανά άτομο για ταξίδι και μια ισχυρή πλειοψηφία (63,4%) επένδυσε πολύ περισσότερα στη διαμονή του παρά στο φαγητό και γενικότερα τη διασκέδαση.

Η ευαισθησία δε των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας για το περιβάλλον και τον κόσμο που αφήνουν στους νεότερους βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα απ’ όλες τις άλλες ομάδες ηλικιών (Gen X, Millennials κ.ά.). Το 38,7% των boomers στην Ελλάδα επέλεξε την κλιματική αλλαγή και την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος ως το Νο 1 πρόβλημα της ανθρωπότητας σήμερα, περισσότερο από την ακρίβεια, τη φτώχεια ή τις ανισότητες.

Επιτραπέζιο παιχνίδι

Και επειδή ο σύγχρονος παππούς και η σύγχρονη γιαγιά δεν έχουν μόνο επαφή με τα εγγόνια τους για να τους διαβάσουν παραμύθια ή να τους διηγηθούν ιστορίες από το παρελθόν, η νέα τάση είναι να συμπεριλαμβάνονται σε δραστηριότητες που απευθύνονται παραδοσιακά σε πολύ νεότερους. Το παγκόσμιο επιτραπέζιο παιχνίδι «OK Boomer» βρίσκεται εδώ και χρόνια στα ράφια των καταστημάτων παιχνιδιών, με σκοπό να βάλει γερά στο παιχνίδι και τους boomers έχοντας διαφορετικές ερωτήσεις γνώσεων που απευθύνονται σε αυτούς και άλλες για τις μικρότερες γενιές.

Η φράση «OK Boomer» μπορεί να ξεκίνησε ως ένα υποτιμητικό σχόλιο το 2019, ωστόσο έγινε από αυτές που χαρακτηρίζουν πλέον παγκοσμίως τους ανθρώπους αυτής της ηλικίας. Οταν ένας ηλικιωμένος (παραμένει, πάντως, άγνωστη η ταυτότητά του) σχολίασε ότι οι νεότερες γενιές έχουν το λεγόμενο «σύνδρομο του Πίτερ Παν», δηλαδή δεν θέλουν ποτέ να μεγαλώσουν, ένα από τα σχόλια που του απάντησαν με απαξιωτικό τόνο ήταν και το «OK Boomer», σε ελεύθερη μετάφραση «Ασε μας ήσυχους, γέρο». Παρά τον μειωτικό της χαρακτήρα, η φράση υιοθετήθηκε από τους ίδιους τους boomers, που τη χρησιμοποιούν πια με σαρκαστικό ύφος. Μία ακόμη απόδειξη του πόσο μοντέρνοι έγιναν.

Leaders σε κορυφαίες επιχειρήσεις

Σπύρος Θεοδωρόπουλος

Γεννήθηκε το 1957. Εχοντας συμπληρώσει πάνω από 50 χρόνια στην κεφαλή επιχειρήσεων (στα 16 του χρόνια ανέλαβε το οικογενειακό γαλακτοπωλείο μετά τον ξαφνικό χαμό του πατέρα του), ο κ. Σπύρος Θεοδωρόπουλος βλέπει τη ζωή ως μια σειρά κύκλων που ανοίγουν και ολοκληρώνονται. Ιδρυσε την Chipita A.E. και παρέμεινε επικεφαλής της έως το 2021 και μετά ανέλαβε με την Bespoke (ION, Nίκας κ.λπ.) να δημιουργήσει έναν μεγάλο όμιλο τροφίμων. Σήμερα είναι επίσης πρόεδρος του ΣΕΒ και, όπως επισημαίνει ο ίδιος, «είναι σημαντικό οι άνθρωποι να μην αλλάζουν τα πιστεύω τους όταν μια κατάσταση δυσκολεύει και να μην προχωρούν σε αποφάσεις ή κινήσεις που θα τους διευκολύνουν προσωρινά. Οι αποφάσεις και οι λύσεις πρέπει να θέτουν τις σωστές βάσεις και να μη μεταθέτουν το πρόβλημα για αργότερα, όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό».

Ιωάννα Παπαδοπούλου

Η κυρία Ιωάννα Παπαδοπούλου, η «σιδηρά κυρία των μπισκότων», με τον δυναμικό χαρακτήρα και τις αποφασιστικές κινήσεις, κρατάει στιβαρά το τιμόνι μιας εταιρείας που έχει ιδιαίτερο δέσιμο με την κοινωνία και ιστορία πάνω από έναν αιώνα. Ενα διαρκές case study οικογενειακής επιχείρησης που καινοτόμησε και άκμασε μέσα στον χρόνο με προϊόντα με τα οποία ταυτίστηκαν γενιές και γενιές. Η καθημερινότητα της επιχειρηματικής της κουλτούρας συμπυκνώνεται στην άποψη ότι «όταν η δουλειά σου είναι το μεράκι σου, κατ’ αρχάς, δεν σε κουράζει, σου αρέσει. Και κάθε μέρα δημιουργείς». Είναι πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος στις εταιρείες Ε.Ι. Παπαδόπουλος Α.Ε., Ελληνικά Τρόφιμα Α.Ε. και ΙΚΕ Ακίνητα Α.Ε., που αναπτύσσονται σταθερά χάρη στην ενεργητικότητά της και την επιθυμία της για διαρκή εξέλιξη.

Θεόδωρος Φέσσας

Γεννηθείς το 1951, ο κ. Θεόδωρος Φέσσας εξακολουθεί και είναι ιδιαίτερα ενεργός επιχειρηματικά με το δημιούργημά του, τον όμιλο Quest που μόλις την περασμένη εβδομάδα προχώρησε στην εξαγορά της εταιρείας ηλεκτρικών ειδών Μπενρουμπή. Ο Θεόδωρος Φέσσας σπούδασε Μηχανολόγος - Ηλεκτρολόγος στο Ε.Μ.Π. Ακολούθως έφυγε στη Βρετανία όπου και έκανε το μεταπτυχιακό του στη Θερμοδυναμική στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμινγχαμ. Το 1981 ιδρύει την εταιρεία Info Quest, μία εταιρεία που εξελίχθηκε σε μία από τις μεγαλύτερες στον χώρο της Πληροφορικής στην Ελλάδα. Σήμερα ο όμιλος Quest, εισηγμένος στο Χ.Α. από το 1998, απαρτίζεται από εταιρείες όπως οι ΑCS Courier, Unisystems, Rainbow, Quest Energy, Briq Properties. Τον Μάιο του 2014 εξελέγη πρόεδρος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ).


Ειδήσεις σήμερα:

Στην εντατική μετά από τροχαίο ο πατέρας του Χριστοφόρου Παπακαλιάτη, Μανώλης - Παρασύρθηκε από μηχανάκι

Στην Όλγα Κεφαλογιάννη η προσωρινή επιμέλεια των παιδιών της με τον Μίνωα Μάτσα

«Το πείραμα του Ράμα»: Οι χθεσινοί μετανάστες, σημερινοί δεσμοφύλακες