Σαμ Ζελ, ο Εβραίος νεκροθάφτης της Tribune

Με προσωπική περιουσία γύρω στα $4,5 δισ., αγόρασε τον δεύτερο μεγαλύτερο όμιλο εφημερίδων των ΗΠΑ - ιδιοκτήτη της «Chicago Tribune», των «Los Angeles Times», της «Newsday» και 23 τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών.Μόνο που, μαθημένος να «παράγει» χρήματα τοποθετώντας τα σε κρουαζιερόπλοια και θεματικά πάρκα, σε αυτή την επένδυση έκανε λάθος: δεν έλαβε υπόψη του την ιδιαιτερότητα της βιομηχανίας των media…

Οταν τον Δεκέμβριο του 2007 ο μεγαλοεπενδυτής κ. Σαμ Ζελ

ανακοίνωσε ότι έκλεισε συμφωνία για την εξαγορά της «Tribune Company», του θρυλικού αμερικανικού ομίλου των media, οι προσδοκίες μετόχων και προσωπικού για το μέλλον της εταιρείας αυξήθηκαν κατακόρυφα. Ο ίδιος μάλιστα έταζε λαγούς με πετραχήλια και υποσχόταν «μία φρέσκια επιχειρηματική νοοτροπία, που θα ανταμείβει την καινοτομία». Τα πράγματα όμως μάλλον δεν πήγαν όπως υπολόγιζε και στις 8 Δεκεμβρίου η εταιρεία κήρυξε πτώχευση. 

Η αλήθεια είναι ότι η «Tribune» δεν είναι η μοναδική επιχείρηση της βιομηχανίας των media που περνούσε δύσκολα χρόνια. Μέχρι την ημέρα που τέθηκε υπό την προστασία του άρθρου 11 του Πτωχευτικού Κώδικα, είχε αρκετούς συνοδοιπόρους. Με τους αναγνώστες και τους διαφημιστές να στρέφονται όλο και περισσότερο στο Ιnternet, οι εφημερίδες ούτως ή άλλως αναγκάζονται να εφευρίσκουν συνεχώς νέους τρόπους για να κρατήσουν το κοινό τους.  

Ο όμιλος Tribune, βέβαια, ο δεύτερος μεγαλύτερος όμιλος έκδοσης και διαχείρισης εφημερίδων στις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων η «Chicago Tribune», η «Los Angeles Times» και η «Newsday», αλλά και ιδιοκτήτης 23 τηλεοπτικών σταθμών, ραδιοφωνικών σταθμών και άλλων μέσων μαζικής επικοινωνίας, ήταν φυσικό με την κατάρρευσή του να κάνει τον μεγαλύτερο πάταγο. 

Οταν πριν από έναν χρόνο ανέλαβε τα ηνία, ο 65χρονος επιχειρηματίας διόρισε top managers, οι οποίοι όμως δεν είχαν πείρα από εφημερίδες - όπως και ο ίδιος, άλλωστε. Δεσμεύτηκαν, ωστόσο, να αναδιοργανώσουν την εταιρεία και να αλλάξουν την αναποτελεσματική -όπως τη χαρακτήριζαν- νοοτροπία της βιομηχανίας του Τύπου. Παρ’ όλα αυτά, τα κέρδη από το πρώτο τετράμηνο σημείωναν σταθερή μείωση.  

Αυτό που αποδείχθηκε μοιραίο για την τύχη του ομίλου είναι, σύμφωνα με τον κ. Ζελ, ο θανατηφόρος συνδυασμός της πτώσης των εσόδων, της πιστωτικής κρίσης και της γενικότερης οικονομικής ύφεσης. Πραγματικά λίγοι είναι αυτοί που θα μπορούσαν να προβλέψουν ότι τα εισοδήματα από διαφήμιση στην «Tribune» θα έπεφταν μέχρι και 15% σε σχέση με κάθε τελευταία χρονιά. Παρά τα σοβαρά της προβλήματα όμως η εταιρεία θα μπορούσε ίσως να έχει σωθεί αν δεν είχε στην πλάτη της ένα χρέος 13 δισ. δολαρίων.  

Το χρέος αυτό προέκυψε κατόπιν μιας ιδιότυπης συμφωνίας αξίας 8,2 δισ. δολαρίων την οποία έκλεισε ο κ. Ζελ το 2007, με την οποία η εταιρεία ιδιωτικοποιήθηκε και σχεδόν τριπλασίασε το χρέος της. Πώς; Οι υπάλληλοι αγόρασαν μετοχές της εταιρείας, χωρίς όμως να έχουν κανένα λόγο σε θέματα διοίκησης, αλλά διατηρώντας το δικαίωμα να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτές και μελλοντικά να τις ρευστοποιήσουν. Ο ίδιος ο κ. Ζελ εξασφάλισε τον έλεγχο και το δικαίωμα να εξαγοράσει μέχρι και το 40% της «Tribune» τα επόμενα χρόνια.  

Σε μια προσπάθεια να πληρώσει εγκαίρως τα χρέη της, η εταιρεία προχώρησε επανειλημμένα σε περικοπές προσωπικού και πούλησε αρκετές από τις πιο επικερδείς επιχειρήσεις της, όπως π.χ. την εφημερίδα «Newsday» αντί 650 εκατ. δολαρίων. Εφτασε μάλιστα μέχρι το σημείο να «μετράει» την αποδοτικότητα των δημοσιογράφων με «τον πόντο», βάσει της εκτάσεως των άρθρων τους, δηλαδή!  

Πιο σημαντική ήταν βέβαια η απόπειρα να πουλήσει τους Cubs, τη θρυλική ομάδα μπέιζμπολ του Σικάγο -την οποία είχε από το 1981- και το γήπεδό τους Wrigley. Με αυτή την κίνηση ο κ. Ζελ ήλπιζε να συγκεντρώσει τουλάχιστον 1 δισ. δολάρια. Υστερα από κάποιες καθυστερήσεις τον περασμένο μήνα εμφανίστηκαν τρεις υποψήφιοι αγοραστές. Οι εξελίξεις όμως πρόλαβαν τον κ. Ζελ και τελικά η εταιρεία κήρυξε πτώχευση, εξαιρώντας όμως την ομάδα.   

Αγόραζε σπίτια και τα πουλούσε σε συμφοιτητές

Γόνος εβραϊκής οικογένειας μεταναστών από την Πολωνία, ο κ. Ζελ δεν είχε ασχοληθεί πότε με τον κόσμο των εφημερίδων. Αρχικά ανέλαβε την οικογενειακή επιχείρηση εμπορίου κοσμημάτων, ενώ παράλληλα σπούδαζε. Λίγα χρόνια αργότερα άλλαξε το όνομά του από Zielonka σε Zell και άρχισε να αγοράζει σπίτια, να τα επισκευάζει και να τα μεταπωλεί σε συμφοιτητές του.  

Αφού αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή, άρχισε να αγοράζει ιδιοκτησίες και σε άλλες περιοχές, όπως το Οχάιο, τη Φλόριντα και τη Νεβάδα. Τελικά μαζί με έναν παλιό συμφοιτητή του ίδρυσαν μια εταιρεία, η οποία γρήγορα εξελίχθηκε σε ισχυρή δύναμη των κτηματομεσιτικών.  

Πριν από τη συμφωνία με την «Tribune» η προσωπική περιουσία του ριψοκίνδυνου επιχειρηματία έφτανε, σύμφωνα με εκτιμήσεις του περιοδικού «Forbes», στα 4,5 δισ. δολάρια, ενώ οι επενδύσεις του επεκτείνονταν σε μία γκάμα επιχειρήσεων, από κρουαζιερόπλοια και θεματικά πάρκα μέχρι ραδιοφωνικούς σταθμούς.  

WHO IS WHO 

# Τον Ιούνιο του 1847 η «Chicago Tribune» κυκλοφορεί το πρώτο της φύλλο 

# Το 1981 η «Tribune» αγοράζει την Cubs, την ιστορική ομάδα μπέιζμπολ του Σικάγο, αντί ποσού 20,5 εκατ. δολαρίων 

# Το 1983, και έπειτα από 136 χρόνια ιδιωτικού ιδιοκτησιακού καθεστώτος, η «Tribune» περιήλθε στον έλεγχο του Δημοσίου, με αρχική προσφορά 7,7 εκατομμυρίων μετοχών αντί 206 εκατ. δολαρίων  

# Το 1997 η εταιρεία προχώρησε στη μεγαλύτερη τηλεοπτική αγορά της, αυτή της «Renaissance Communications», καταβάλλοντας 1,1 δισ. δολάρια 

# Από το 1999 η «Tribune» διαθέτει και sites στο Διαδίκτυο από την «Tribune Interactive»  

# Το 2000 η εταιρεία συγχωνεύτηκε επιτυχώς με την «The Times Mirror Company», διπλασιάζοντας το μέγεθός της και πραγματοποιώντας έτσι τη μεγαλύτερη συναλλαγή στην ιστορία του Τύπου 

# Το 2007 ο επενδυτής κ. Sam Zell αγόρασε την εταιρεία αντί 8,2 δισ. δολαρίων