Γιατί πάγωσε η τσιμινιέρα της χαλυβουργίας

Η απεργία ξεκίνησε τον περασμένο Νοέμβριο με το σύνθημα «Ολη η Ελλάδα μια Χαλυβουργία», δημιουργώντας το νέο σύμβολο του εργατικού κινήματος την εποχή του μνημονίου. Σήμερα, εννέα μήνες μετά, με τη θέση της εργοδοσίας -«μέχρι τη Δευτέρα το κλείνω»- οι διχασμένοι εργαζόμενοι επιρρίπτουν ευθύνες ο ένας στον άλλον. Για τους μισούς φταίει ο εργοδότης Νίκος Μάνεσης και για τους άλλους μισούς η αδιαλλαξία του ΠΑΜΕ. Οι εργαζόμενοι της Ελληνικής Χαλυβουργίας στον Ασπρόπυργο είναι χωρισμένοι σε δύο κατηγορίες: σ’ αυτούς που παραμένουν έξω από την πύλη του εργοστασίου και επιμένουν στην απεργία που κρατάει ήδη εννέα μήνες και σ’ αυτούς που κάθονται συγκεντρωμένοι στο διπλανό βενζινάδικο της BP ζητώντας να λήξει η απεργία και να γυρίσουν στις δουλειές τους. Οι πρώτοι, η «ομάδα της πύλης», πιστεύουν ότι η ανακοίνωση του ομίλου Μάνεση -βασικού μετόχου της εταιρείας- ότι αν δεν λήξει η απεργία θα προχωρήσουν στο οριστικό κλείσιμο του εργοστασίου είναι μπλόφα, εκβιασμός για να σταματήσουν την απεργία. Οι δεύτεροι πιστεύουν ότι μέχρι τη Δευτέρα θα είναι όλοι τους άνεργοι. Για τους πρώτους οι δεύτεροι είναι «απεργοσπάστες που παραδόθηκαν στις απειλές της πλουτοκρατίας». Για τους δεύτερους οι πρώτοι είναι «πιόνια του ΠΑΜΕ που έχουν κάνει την απεργία τσιφλίκι τους».
 
Οι δυο ομάδες δεν έρχονται σε επαφή. Σχεδόν δεν μιλάνε πια μεταξύ τους. Συνάδελφοι που κάποτε ρίσκαραν τη ζωή τους ο ένας δίπλα στον άλλον στους 70 βαθμούς Κελσίου στον φούρνο, ή κάπνιζαν παρέα ένα τσιγάρο στο προαύλιο του εργοστασίου στο διάλειμμα της βάρδιας, τώρα δεν λένε ούτε καλημέρα. Μόνο καμιά φορά που κάποιος από την «ομάδα της πύλης» θα περάσει μπροστά από το βενζινάδικο μπορεί να ακουστούν μερικά γιουχαΐσματα απ’ αυτούς που δεν συμφωνούν με τη συνέχιση της απεργίας. Η «ομάδα του βενζινάδικου», από την άλλη, σπάνια πηγαίνει στην πύλη. Το κλίμα ανάμεσα σ’ αυτούς και σ’ εκείνους που κρατάνε το εργοστάσιο κλειδωμένο βάζοντας τα σώματά τους μπροστά στην είσοδο είναι μάλλον εχθρικό και, όπως λένε, δεν υπάρχει λόγος να δημιουργηθούν επιπλέον εντάσεις - τρεις φορές εργαζόμενοι και από τις δυο πλευρές έχουν μεταφερθεί στα κοντινά νοσοκομεία, τραυματισμένοι από τις μεταξύ τους συμπλοκές αυτούς τους εννέα μήνες που κρατάει η απεργία.



«Ομάδα του βενζινάδικου» εναντίον «ομάδας πύλης»

Για τους περίπου 120 εργαζομένους που μαζεύονται σχεδόν καθημερινά στο βενζινάδικο τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Αν το εργοστάσιο κλείσει, τότε υπεύθυνοι γι’ αυτό είναι τα στελέχη του ΠΑΜΕ που συνεχίζουν έναν αδιέξοδο απεργιακό αγώνα. «Δεν μπορείς να συνεχίζεις μια κινητοποίηση που βλέπεις ότι δεν βγάζει πουθενά. Θέλουμε να γυρίσουμε στις δουλειές μας. Ζούμε στην εξαθλίωση και το Σωματείο παραμένει αδιάλλακτο. Εμείς δεν έχουμε να πάρουμε τυρόπιτα και στην πύλη κάνουν γιορτές», λέει η Ελένη Καταβάτη, επικεφαλής της επιτροπής που θέλει να λήξει η απεργία.

Η Ελένη -μια λεπτή δυναμική γυναίκα γύρω στα 50 που δούλευε 28 χρόνια τηλεφωνήτρια στην Χαλυβουργία Ελλάδος- υποστηρίζει ότι τόσο η ίδια όσο και οι εργαζόμενοι που συμφωνούν μαζί της δεν παίρνουν τίποτα από την επιτροπή αλληλεγγύης του Σωματείου που μοιράζει στους απεργούς χρήματα και τρόφιμα από την αρχή των κινητοποιήσεων. «Την πρώτη μέρα πήραμε όλοι από 50 ευρώ. Κάθε εβδομάδα από τότε δίνουν 100 ευρώ σε καθέναν που συμμετέχει στην απεργία. Δεν είναι κρυφό. Εκπρόσωποι του Σωματείου βγαίνουν στα μεγάφωνα και φωνάζουν: "Ελάτε να πάρετε λεφτά". Πηγαίνει κόσμος και παίρνει. Και εργαζόμενοι και απολυμένοι. Επίσης παίρνουν και ζαρζαβατικά, κρέατα, γάλα, λάδι. Λένε ότι αυτά είναι από προσφορές», λέει η Ελένη Καταβάτη, κόκκινο πανί για τους απεργούς της πύλης.

Ο Παύλος Λογγινίδης, εργαζόμενος 10 χρόνια στη Χαλυβουργία, λέει ότι έχει πάρει κάποιες φορές επίδομα από την επιτροπή αλληλεγγύης, αλλά από τότε που μπήκε στην «ομάδα του βενζινάδικου» σταμάτησε και η βοήθεια. «Είχα πάρει το κατοστάρικο τέσσερις με πέντε φορές. Κάποια στιγμή είπα ότι δεν μου αρέσει που η απεργία είναι καπελωμένη από το ΠΑΜΕ. Τότε μου είπαν: “Αν δεν σ’ αρέσει το ΠΑΜΕ, φέρε τα λεφτά που πήρες πίσω”. Το ΠΑΜΕ δεν αρνείται ότι βοηθάει οικονομικά τους απεργούς της Χαλυβουργίας Ελλάδος μέσω προσφορών που κάνουν μέλη του και διάφορα εργατικά σωματεία προς την επιτροπή αλληλεγγύης των χαλυβουργών. Μόλις στις 15 Ιουνίου ανακοίνωσε ότι έδωσε στο Σωματείο 4.112 ευρώ μαζί με μια επιταγή 250 ευρώ από την Κομμουνιστική Νεολαία Αυστρίας. Πριν από μερικούς μήνες φοιτητές έφεραν στους απεργούς 3.000 ευρώ σε κέρματα, ενώ χρήματα στέλνονται απ’ όλον τον κόσμο. Η Καταβάτη υποστηρίζει ότι στο δικαστήριο που έγινε στις 29 Μαΐου οι ίδιοι οι άνθρωποι του Σωματείου είπαν ότι η συμπαράσταση του κόσμου ήταν τόσο μεγάλη που μαζεύτηκαν περίπου 1 εκατ. ευρώ από προσφορές. «Αυτά όλα είναι γραμμένα στα πρακτικά. Ενα εκατ. ευρώ έχει διακινηθεί από την αλληλεγγύη κι εμείς δεν πήραμε τίποτα. Γιατί μας αποκλείουν αφού τα χρήματα τα δίνει ο κόσμος για όλους τους εργαζομένους της Χαλυβουργίας;» καταλήγει.

«Φοβούνται να μας δωσουν δανεικά»

«Για να πάρεις αυτά τα χρήματα πρέπει να υπογράψεις ένα χαρτί που λέει ότι στηρίζεις απόλυτα τις μέχρι σήμερα αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης του Σωματείου», λέει ο Μιχάλης Νικολουδάκης, προϊστάμενος του μηχανουργείου επί 18 χρόνια. «Μου είπαν ότι πρέπει να υπογράψω το χαρτί και να πάρω τα τρόφιμα και τα χρήματα για την αξιοπρέπειά μου. Εγώ σκέφτηκα ότι αξιοπρέπεια μου δίνει μόνο η δουλειά. Πρέπει να μπορώ σ’ αυτή τη ζωή να διαλέγω αν θα φάω φακές ή φασόλια. Αυτό είναι αξιοπρέπεια». Στα 44 του χρόνια ο Μιχάλης Νικολουδάκης λέει ότι αυτούς τους εννέα μήνες που το εργοστάσιο κάνει απεργία έχει ξοδέψει όλα τα χρήματα που μάζευε για να σπουδάσει την κόρη του και ότι πήρε δανεικά από κάποιον συγγενή του με την υπόσχεση ότι αν δεν καταφέρει να του τα επιστρέψει θα του δώσει για αντάλλαγμα ένα οικόπεδο. «Οι παλιοί μας φίλοι μάς βλέπουν στον δρόμο και στρίβουν. Φοβούνται ότι θα τους ζητήσουμε δανεικά», λέει ο Σωτήρης Λεμονής. «Αυτοί που περνάνε από δω μας λένε ήρωες. Εγώ δεν νιώθω ήρωας. Νιώθω ηλίθιος», πετάγεται ένας συνάδελφός του.

Εννέα μήνες απεργία

Η απεργία στη Χαλυβουργία Ελλάδος ξεκίνησε τον περασμένο Νοέμβριο. Ο βασικός μέτοχος Νίκος Μάνεσης και η διοίκηση της εταιρείας πρότειναν στο Σωματείο Εργαζομένων του Ασπρόπυργου αυτό που ήδη είχαν προτείνει και δεχτεί οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο της εταιρείας στον Βόλο. Για ένα διάστημα τεσσάρων μηνών που θα έληγε στο τέλος Φεβρουαρίου να εργάζονται πέντε ώρες, αντί για οχτώ, με αντίστοιχη μείωση των αποδοχών τους. Ταυτόχρονα δεσμεύονταν ότι δεν θα έκαναν απολύσεις. Η διοίκηση της Χαλυβουργίας Ελλάδος ενημέρωσε βέβαια το Σωματείο ότι σε περίπτωση που οι εργαζόμενοι δεν δέχονταν την πρόταση, τότε θα προχωρούσε κανονικά στην «αναδιοργάνωση» του εργοστασίου με κύριο μέλημα τη συνέχιση της λειτουργίας του - σαφής προειδοποίηση ότι θα ακολουθούσαν απολύσεις. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων αρνήθηκαν την πρόταση θεωρώντας ότι θίγει τις συλλογικές συμβάσεις τους (η διοίκηση υποστηρίζει ότι αυτό δεν ισχύει). Ετσι διεμήνυσαν ότι δεν δέχονται να εργαστούν πεντάωρο και ότι σε περίπτωση που γίνει έστω και μία απόλυση θα απαντήσουν με απεργία. Τελικά, απάντησε πρώτη η διοίκηση στέλνοντας στις 31 Οκτωβρίου σε 16 εργαζομένους τις απολύσεις τους. Την επομένη, 1η Νοεμβρίου, απολύθηκαν άλλοι 17. Η σύγκρουση είχε μόλις ξεκινήσει.

Το προεδρείο του Σωματείου με επικεφαλής τον Γιώργο Σιφωνιό, 33 χρόνια εργάτη της Χαλυβουργίας, έναν στεγνό άντρα με βαριά φωνή, μακριά μαλλιά και γένια, μορφή που παραπέμπει σε αγωνιστές της Αριστεράς της δεκαετίας του ’70, μπήκε σε όλα τα τμήματα ζητώντας να σταματήσει άμεσα η παραγωγή. Ηταν η ώρα που άλλαζαν οι βάρδιες, γύρω στις 2 το μεσημέρι. Κάποιοι εργαζόμενοι δεν κατάφεραν ποτέ να περάσουν την πύλη του εργοστασίου και όσοι ήταν μέσα άρχισαν να τρέχουν προς την έξοδο. Λίγη ώρα αργότερα σχεδόν ομόφωνα ψήφιζαν διά ανατάσεως της χειρός την κήρυξη απεργίας. Μόνο που εκείνη τη στιγμή που φώναξαν όλοι μαζί «ξεκινάμε αγώνα», ίσως κανείς, ίσως ούτε το ίδιο το Σωματείο, μπορούσε να προβλέψει για πόσο καιρό θα έπρεπε να συνεχίσουν να αγωνίζονται.



Ετσι δενότανε τ’ ατσάλι

Αυτή ήταν και η τελευταία μέρα που λειτούργησε η Χαλυβουργία Ελλάδος στον Ασπρόπυργο, ένα εργοστάσιο με ιστορία 75 χρόνων που από τα καμίνια του βγήκε το σίδερο που χρησιμοποιήθηκε για να φτιαχτεί το οχυρό Ρούπελ στη γραμμή Μεταξά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, αλλά και η γέφυρα Ρίου Αντιρρίου και το αεροδρόμιο της Αθήνας. Το εργοστάσιο ανήκε παλιά στον Βασίλη Σαλαπάτα και το 2006 εξαγοράστηκε από τον όμιλο Μάνεση που είχε τη Χαλυβουργία Βόλου. Λίγο καιρό αργότερα οι δυο εταιρείες συγχωνεύτηκαν με ιδιοκτήτες τον Νίκο Μάνεση και τους γιους του Γιάννη και Γιώργο, δυο τριαντάρηδες για τους οποίους δεν έχουν γίνει γνωστά πολλά στοιχεία, αφού στην πραγματικότητα δεν απασχόλησαν ποτέ τον lifestyle Τύπο.

Για τα μέλη του Σωματείου Εργαζομένων η πρόταση της εργοδοσίας για πεντάωρη πενθήμερη εργασία, η οποία θα σήμαινε και μείωση των αποδοχών τους κατά 37%, ήταν απαράδεκτη. «Η εργοδοσία κρύβει ότι τα κέρδη της όλα αυτά τα χρόνια ήταν τεράστια. Κέρδη βγαλμένα από τον ιδρώτα και το αίμα των εργατών», έχει πει ο πρόεδρος Σιφωνιός. Για κάποιους άλλους όμως οι εξελίξεις ήταν αναμενόμενες. «Το εργοστάσιο τα προηγούμενα χρόνια δούλευε με τρεις βάρδιες. Τον τελευταίο καιρό δούλευε όμως μόνο η βραδινή βάρδια. Οι άλλες δυο κάθονταν, δεν υπήρχε δουλειά», λέει ο Στέφανος Σαμπάνης. Από την πρώτη κιόλας μέρα της απεργίας ο αγώνας των χαλυβουργών εμπνέει σχεδόν στο σύνολό της την εργατική τάξη. Τα σκαμμένα από την σκληρή δουλειά πρόσωπα των χαλυβουργών γίνονται τα «σύμβολα του δίκαιου αγώνα ενάντια στην πλουτοκρατία». «Οι εργαζόμενοι σ’ όλον τον κόσμο μάς θεωρούν νικητές. Ο αγώνας μας θα αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και θαυμασμού στις επόμενες γενιές. Θα αποτελεί πηγή έμπνευσης και παραδειγματισμού», γράφει σε ανακοίνωσή του ο πρόεδρος των εργαζομένων.

Τα αυτοκίνητα κορνάρουν σε ένδειξη συμπαράστασης όταν περνάνε έξω από τις εγκαταστάσεις του χαλυβουργείου, τα χέρια σηκώνονται αγωνιστικά μπροστά στους συγκεντρωμένους απεργούς. Από τα μεγάφωνα ακούγεται η φωνή του Νταλάρα να τραγουδάει Λοΐζο: «Πάγωσε η τσιμινιέρα κι απέξω από την πύλη, εργάτες μαζεμένοι συζητάνε», τραγούδι που ο αστικός μύθος λέει ότι γράφτηκε ακριβώς για τη Χαλυβουργία Ελλάδος. Μαθητές νηπιαγωγείου μαζί με τη δασκάλα τους φτάνουν στην πύλη του εργοστασίου για να δουν από κοντά τους απεργούς, έξω από την πύλη στήνονται καζάνια που μαγειρεύουν φασολάδα, παραγωγοί από κάθε μέρος της χώρας φέρνουν προϊόντα για την ενίσχυση των χαλυβουργών, τα Χριστούγεννα μοιράζονται 313 αρνιά, η Αλέκα Παπαρήγα κάνει Πρωτοχρονιά μέσα στο εργοστάσιο, το ΚΚΕ γιορτάζει εκεί την Εργατική Πρωτομαγιά.

Μέχρι και ο ηθοποιός Μάριος Αθανασίου μίλησε στην εκπομπή της Ναταλίας Γερμανού για τους χαλυβουργούς αφήνοντας άφωνο το πάνελ. Η Ελένη Γερασιμίδου και ο Ανδρέας Ξένος στήνουν ένα θεατρικό κάτω από την τσιμινιέρα καταγγέλλοντας το κεφάλαιο - τραπεζικός λογαριασμός ανοίγεται για την ενίσχυση των απεργών. Ο Διονύσης Τσακνής, ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας και τελευταίος ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου κάνουν συναυλίες στις οποίες πηγαίνουν χιλιάδες άνθρωποι. Ακόμα και ο Ηλίας Κασιδιάρης της Χρυσής Αυγής εμφανίστηκε τον Φεβρουάριο στην πύλη της Ελληνικής Χαλυβουργίας, μοιράζοντας τρόφιμα με αυτοκόλλητα που γράφουν «Χρυσή Αυγή για να ξεβρωμίσει ο τόπος» και δίνοντας από μικροφώνου συγχαρητήρια στους απεργούς για τον αγώνα τους. Η αλήθεια είναι ότι την επίσκεψη Κασιδιάρη στη Χαλυβουργία τα μέλη του Σωματείου και οι συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ θέλουν μάλλον να την ξεχάσουν αφού χρεώνεται ως λάθος.



Κόντρες μεταξύ εργαζομένων

Στο μεταξύ, στο τραπέζι των συνομιλιών ανάμεσα στη διοίκηση του εργοστασίου, του Σωματείου και του εκάστοτε υπουργού Εργασίας (έχουν αλλάξει πέντε υπουργοί από την ημέρα που ξεκίνησαν οι κινητοποιήσεις), όποια πρόταση ακουγόταν έπεφτε στο κενό. Εργαζόμενοι και διοίκηση δεν έβρισκαν κανένα σημείο επαφής τραβώντας το σχοινί όσο περισσότερο μπορούσαν.

Εκείνη την περίοδο ξεκίνησαν να ακούγονται πιο έντονα οι φωνές της πλευράς εκείνης των εργαζομένων που ζητούσαν να σταματήσει η απεργία. Δεν άντεχαν άλλο την εξαθλίωση, λένε. Στις 21 Ιουνίου -κι ενώ το δικαστήριο είχε κρίνει την απεργία παράνομη- περίπου 100 εργαζόμενοι απ’ αυτούς που ήθελαν να δουλέψουν κατάφεραν να μπουν στο εργοστάσιο από ένα κενό που είχε αφήσει η ομάδα περιφρούρησης. «Τα μέτρα είχαν χαλαρώσει και δεν μας περίμεναν. Ηταν κανονικό πολεμικό σχέδιο», λέει ο Μιχάλης Νικολουδάκης. Μέχρι να καταφέρουν οι συνδικαλιστές να τους σταματήσουν, 67 εργαζόμενοι κατάφεραν να χτυπήσουν κάρτα. «Μερικές ώρες αργότερα βγήκαμε από το εργοστάσιο γιατί μας είπαν από την Αστυνομία ότι θα ήταν επικίνδυνο να μείνουμε. Βγαίναμε ένας-ένας μέσα από έναν διάδρομο που είχαν σχηματίσει οι αστυνομικοί και οι συνδικαλιστές μάς γιουχάιζαν», περιγράφει.

Την περασμένη Τετάρτη, κι ενώ η διοίκηση της εταιρείας εκπροσωπείται στις τριμερείς συναντήσεις από δικηγόρους και όχι από μέλη της οικογένειας Μάνεση, που αρνούνται πλέον να συνομιλήσουν με τους απεργούς («Εχουν ειπωθεί πολύ βαριές κουβέντες εναντίον της διοίκησης», λένε), ενημέρωσαν τον νέο υπουργό Εργασίας ότι, αν μέσα σε τρεις μέρες δεν λυθεί η συνεχιζόμενη απεργία, τότε θα προχωρήσουν στο κλείσιμο του εργοστασίου και στην καταγγελία όλων των συμβάσεων των εργαζομένων. Το Σωματείο Εργαζομένων δεν πιστεύει ότι θα το κάνουν. Θεωρούν ότι είναι εκβιασμός και προσπάθεια των ιδιοκτητών να τους τρομοκρατήσουν. «Αποσκοπούν να σπάσει το ηθικό των απεργών που δίνουν έναν τιτάνιο αγώνα για να διασφαλίσουν το δικαίωμα στην εργασία», ανακοινώνουν.Από την πλευρά της διοίκησης λένε ότι μόνο ένα θαύμα μπορεί να σώσει την Ελληνική Χαλυβουργία. Ετσι κι αλλιώς, η παραγωγή του Βόλου και μόνο θα ήταν αρκετή, υποστηρίζουν, για να καλύψει τις ανάγκες όλης της Ελλάδας για σίδηρο. «Δεν είμαστε Πιρέλι και ούτε πρόκειται να γίνουμε. Είμαστε μια ελληνική εταιρεία και δεν πρόκειται να πάμε ούτε στη Βουλγαρία ούτε στην Τουρκία. Αλλωστε είναι αδύνατον αυτή τη στιγμή να γίνει οποιαδήποτε επένδυση», λένε άνθρωποι από την εταιρεία στα γραφεία της Κηφισιάς. Οι εργαζόμενοι της «ομάδας του βενζινάδικου» δεν είναι αισιόδοξοι. Πιστεύουν ότι το εργοστάσιο θα κλείσει - ένα ακόμα κτίριο-κουφάρι στην εθνική οδό. «Το εργοστάσιο το έκλεισαν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι», συμπληρώνει η Ελένη Καταβάτη. «Δεν το υποθέτω. Το λέω με σιγουριά γιατί είναι γεγονός. Το εργοστάσιο έκλεισε γιατί έτσι αποφάσισε το ΠΑΜΕ».  «Τα εργοστάσια τα κλείνουν οι εργοδότες», της απαντά το Σωματείο. Τα πανό του ΠΑΜΕ «Εργατιά μπροστά, τώρα μια γροθιά» κρεμασμένα σε ένα συρματόπλεγμα απέναντι απ’ το εργοστάσιο και η φωνή του Νταλάρα από τα μεγάφωνα είναι ό,τι έχει απομείνει για να θυμίζει στα διερχόμενα αυτοκίνητα ότι εκεί, έξω από τη Χαλυβουργία Ελλάδος και στο διπλανό βενζινάδικο, 370 οικογένειες κινδυνεύουν άμεσα να μείνουν χωρίς δουλειά. Τα αυτοκίνητα όμως δεν κορνάρουν πια. Ούτε και σηκώνουν αγωνιστικά τα χέρια τους οι οδηγοί. Στο τέλος της ημέρας όλοι γυρίζουν στο σπίτι τους. Κάποιοι έχουν να ξυπνήσουν νωρίς την επομένη για να πάνε στη δουλειά. Κάποιοι άλλοι έχουν δικούς τους αγώνες να δώσουν.