Ο φαύλος κύκλος των δανείων

Τα στοιχεία για το ρυθμό πιστωτικής επέκτασης που ανακοίνωσε χθες η Τράπεζα της Ελλάδος απλώς έρχονται να επιβεβαιώσουν αυτό που όλοι ήδη γνωρίζουν μερικούς μήνες μετά την πλήρη αποκάλυψη τη χρηματοπιστωτικής κρίσης. Οι στρόφιγγες των δανείων έχουν κλείσει με εμφανέστερο το πλήρες πάγωμα της καταναλωτικής πίστης, με χαρακτηριστικό το ότι στα δάνεια προς τα νοικοκυριά, πλην στεγαστικών, υπάρχει πτώση 75% σε ένα χρόνο.

 Είναι εντυπωσιακό ότι ακόμη και η στεγαστική πίστη, με τα πλήρως εξασφαλισμένα από εμπράγματες εξασφαλίσεις δάνεια, εμφανίζει απογοητευτική εικόνα με το ρυθμό ανόδου να σημειώνει τον περασμένο Δεκέμβριο υστέρηση κατά 10 μονάδες σε σχέση με ένα χρόνο πριν.   

Εξίσου απογοητευτικό είναι πως σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των τραπεζών, ο ρυθμός αυτός στην αγορά στεγαστικών δανείων θα συνεχίσει να φθίνει και το 2009 παρά την εφαρμογή του πακέτου στήριξης των τραπεζών που τους εξασφαλίζει επαρκή ρευστότητα. Όπως αναφέρουν αν ο ρυθμός ανάπτυξης της στεγαστικής πίστης κινήθηκε γύρω στο 13% κατά μέσο όρο το 2008, φέτος δεν αναμένεται να κινηθεί πάνω από το 7% - 8%.

Εύλογα αντιλαμβάνεται κανείς ότι αφού τα στεγαστικά δάνεια εμφανίζουν τέτοια πορεία, η καταναλωτική πίστη είναι λογικό να κινείται στο ναδίρ. Με κάθε τρόπο  οι τράπεζες διαμηνύουν πως δεν προτίθενται να δώσουν καταναλωτικά ή προσωπικά δάνεια πολύ δε περισσότερο πιστωτικές κάρτες, με το ακλόνητο επιχείρημα του υψηλού πιστωτικού κινδύνου λόγω της αδυναμίας εξασφαλίσεων του δανεισμού  αυτής της κατηγορίας.

Όμως στο σημείο αυτό δημιουργείται ένα δεύτερος ομόκεντρος αλλά φαύλος κύκλος.

Η αδυναμία δανεισμού με σκοπό την κατανάλωση πέραν των γενικών επιπτώσεων στην ανάπτυξη της οικονομίας, δημιουργεί οικονομικά αδιέξοδα σε εκατοντάδες χιλιάδες, μέχρι χθες δανειζόμενους, οι οποίοι σήμερα δεν μπορούν ούτε να εξοφλήσουν τα υφιστάμενα χρέη τους, ούτε να εξυπηρετήσουν τις τρέχουσες ανελαστικές σε πολλές περιπτώσεις, ανάγκες τους.

Μπροστά στο αδιέξοδο εξωθούνται στη χειρότερη μορφή δανεισμού αυτή μέσω της πιστωτικής κάρτας, δηλαδή του πιο ακριβού δανείου στην αγορά με επιτόκια που παραμένουν στα επίπεδα του 18%-20%.

Υπάρχουν περιπτώσεις πολιτών που εξαναγκάζονται να προσφύγουν στο μικροδάνειο της πιστωτικής όχι πια για να καλύψουν καταναλωτικές δαπάνες π.χ. ένδυση και  υπόδηση, αλλά  «σηκώνοντας» ακόμη και 500 ευρώ για να καλύψουν υποχρεώσεις όπως π.χ. εξόφληση λογαριασμών ΔΕΚΟ, ενοικίου ή φροντιστηρίων των παιδιών τους με σημαντικά υψηλότερο κόστος.

Για παράδειγμα η δόση εξόφλησης ενός καταναλωτικού δανείου κυμαίνεται γύρω στα 150 ευρώ το μήνα για κάθε 1000 ευρώ δανεισμού, ενώ για το ίδιο ποσό δανείου μέσω της πιστωτικής κάρτας η δόση διαμορφώνεται από 180- 200 ευρώ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Visa  το 2008 οι Έλληνες δανείστηκαν με πλαστικό χρήμα περισσότερα από 1,2 δισ. ευρώ και ενώ κατά τις εκτιμήσεις των τραπεζών ο ρυθμός αυτός αναμένεται να μειωθεί αισθητά το 2009, είναι ήδη εμφανή τα συμπτώματα της ποιοτικής επί τα χείρω διαφοράς, με τις αναλήψεις μετρητών να κερδίζουν έδαφος.

Τα στοιχεία αυτά προκαλούν έντονη ανησυχία στις τράπεζες οι οποίες υπό τον πέλεκυ των επισφαλειών θα προτιμούσαν να «κλείσουν» αυτή την πηγή δανεισμού σε επίφοβους για επισφάλεια πελάτες.

Η σφιχτή πιστωτική πολιτική όλων των τραπεζών, ενώ από τη μια επιβάλλεται εκ των συνθηκών, από την άλλη επιτείνει τα προβλήματα. Σταματώντας τη χορήγηση καταναλωτικών δανείων, κλείνοντας δηλαδή την πρόσβαση σε μια πιο ήπια μορφή δανεισμού, ωθούν τον πελάτη τους να καταφύγει σε μια πιο επισφαλή και ακριβότερη πηγή, ουσιαστικά αυξάνοντας τον κίνδυνο τόσο για τον πελάτη όσο και για το ίδιο το σύστημα.