Ο κ. Μπουτάρης και τα μελαγχολικά γενέθλια στο κελάρι Boutari Wines

«In vino veritas», έλεγαν οι Ρωμαίοι. Δηλαδή, «στο κρασί βρίσκεται η αλήθεια». Αν κάποιος λοιπόν δει την «αλήθεια» που κρύβουν τα κρασιά του ομίλου Μπουτάρη και προσπαθήσει να αποκρυπτογραφήσει την πορεία του γκρουπ στην ελληνική και διεθνή αγορά, τότε μάλλον θα βρεθεί μπροστά σε ένα ποτήρι που περισσότερο μοιάζει μισοάδειο, παρά μισογεμάτο. Γιατί είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η άλλοτε μεγάλη δύναμη της εγχώριας οινοποιίας περισσότερο θυμίζει τη μονίμως μεθυσμένη συμπαθή παρέα της «λέσχης των βαρελοφρόνων» του σκιτσογράφου Βασίλη Μητρόπουλου. Κάπως έτσι, χωρίς ρότα, δίχως πυξίδα, ο ιστορικός όμιλος επιχειρεί να βρει τρεκλίζοντας τον βηματισμό του, αν και φαίνεται να μοιάζει «μεθυσμένος» από την παλιά του δόξα και τις δάφνες των μεγάλων τροπαίων τα οποία στο παρελθόν κατέκτησε.

Αλλο ευ ζην, άλλο Χρηματιστήριο…

Τα μηνύματα για τον φυσικό ηγέτη της εταιρείας κ. Κωνσταντίνο Μπουτάρη είναι διαρκώς αρνητικά, όσο κι αν ο ίδιος δεν μπορεί να το πιστέψει. Στις περισσότερες συνεντεύξεις του περιορίζεται να μιλάει περισσότερο με μια gourmet διάθεση, παρά να αναλώνεται στα δυσάρεστα οικονομικά ζητήματα που τον απασχολούν. Λάτρης εξάλλου της ευζωίας ο ίδιος, δεν θέλει να χαλάει τη γαλήνη που του προσφέρουν οι ανά την Ελλάδα και το εξωτερικό αμπελώνες του. Κι όμως. Να που η κρίση έρχεται να χτυπήσει την πόρτα ακόμα και των καλύτερων σπιτιών ή, πιο σωστά για την περίσταση, των καλύτερων οινοποιείων. Βέβαια, ο όμιλος Μπουτάρη από καιρό έβλεπε τα σύννεφα του καπνού να απλώνονται, καθώς ήδη τα τελευταία χρόνια έχει απογοητεύσει όσους χρηματιστηριακά πίστεψαν σε αυτόν.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η εταιρεία έχει χρόνια να αποδώσει μέρισμα στο επενδυτικό της κοινό, ενώ έχει τοποθετηθεί στην κατηγορία «ειδικών χαρακτηριστικών» λόγω της παρουσίας τεσσάρων μετόχων (ουσιαστικά δηλαδή μόνο της διοίκησης). Μάλιστα πρόσφατα επιχείρησε να πραγματοποιήσει ένα πρόγραμμα stock options, το οποίο όμως τέθηκε εν αμφιβόλω, αφού πάγια προϋπόθεση είναι η βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων του ομίλου για να υπάρξει απόδοση στα στελέχη και τα υπόλοιπα μέλη της εταιρείας. Την ίδια ώρα, η τιμή της κοινής μετοχής κατά την τελευταία πενταετία έχει υποχρεωθεί σε απώλειες γύρω στο 80%, φθάνοντας μέχρι και στα 0,19 ευρώ, όταν κατά την ίδια χρονική περίοδο ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. είχε καταγράψει πολύ μεγάλη άνοδο, από την οποία δεν υπήρξε παράλληλη ωφέλεια για τη μετοχή.

Τέλος, η κεφαλαιοποίησή της φθάνει μόλις στα 5,17 εκατ. ευρώ, όταν τον Σεπτέμβριο έφθανε στα 10,8 εκατ. ευρώ, ενώ στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας άγγιζε τα 30 εκατ. ευρώ. Στην πορεία δηλαδή η εταιρεία παρουσίασε απώλειες 500%!

Η Χριστίνα, η Μαρίνα, το άρωμα του οίνου και το πρόβλημα της διαδοχής

Πέρα από τις βαριές χρηματιστηριακές αναλύσεις, τα προβλήματα της εταιρείας δεν είναι τόσο χρηματοοικονομικού χαρακτήρα, όσο δομικά. Οσοι γνωρίζουν την αγορά του κρασιού, αναγνωρίζουν ότι εδώ και χρόνια ο κ. Κώστας Μπουτάρης και οι δύο κόρες του, η Χριστίνα και η Μαρίνα, δεν έχουν δείξει διάθεση ανανέωσης και περάσματος σε καινούριες, πιο μοντέρνες δραστηριότητες.

Βέβαια, ένα από τα προβλήματα είναι και η ίδια η διαδοχή. Οπως ο ίδιος ο κ. Μπουτάρης έχει εκμυστηρευθεί, θα ήθελε μεγαλύτερη συμμετοχή της δεύτερης κόρης του στις δραστηριότητες του ομίλου. Κάτι που αυτή τη στιγμή δεν γίνεται, καθώς η κυρία Μαρίνα Μπουτάρη έχει αφιερωθεί στην ανατροφή των παιδιών της.

Η κυρία Χριστίνα Μπουτάρη με τη σειρά της κινείται πιο δυναμικά, όμως ακόμα δεν έχει πείσει ότι θα μπορέσει να αποτελέσει τη διάδοχη λύση. Αναμφισβήτητα πάντως όλη η οικογένεια εξακολουθεί να διέπεται από την τήρηση χαμηλών τόνων στο προφίλ και την εργασία της, γεγονός που την καθιστά πάντοτε συμπαθή, ακόμα και στον ανταγωνισμό.

Εξάλλου και ο ίδιος ο κ. Μπουτάρης φροντίζει να προβάλλει ένα ανθρώπινο προφίλ και όχι την εικόνα του σκληρού επιχειρηματία. Με αγάπη για την τέχνη, όνειρο της ζωής του είναι να αντιγράψει η οικογένειά του τις μεγάλες οινικές φαμίλιες της Ιταλίας ή της Γαλλίας, οι οποίες επί αιώνες ασχολούνται με το άρωμα του κρασιού. Ομως όλα αυτά ανήκουν στη σφαίρα της Ιστορίας. Το σήμερα είναι σκληρό και απαιτητικό.

Οι οινοκαλλιεργητές και οι περικοπές που έρχονται (;)

Με ένα διαρκές αναμάσημα λοιπόν της οινικής ανάπτυξης και των μεγάλων ευκαιριών που κρύβει η σταδιακή ανάπτυξη της κατανάλωσης κρασιού στη χώρα μας, ο κ. Μπουτάρης και οι συνεργάτες του επιχειρούν να ρίξουν κάτω από το χαλί τις «σκόνες» μιας εταιρείας που υπό άλλες συνθήκες θα έπρεπε να έχει δημιουργήσει συνθήκες «Καλιφόρνια» στους ελληνικούς αμπελώνες.

Το 2009, λοιπόν, μπήκε με προβλήματα στην εταιρεία. Προβλήματα που ενδέχεται να ανατρέψουν, όπως αναφέρουν και σχετικές πηγές, τη συνεργασία του ομίλου με σειρά οινοκαλλιεργητών και να οδηγήσουν σε σχέδιο αναδιάρθρωσης, που θα περιλαμβάνει σειρά περικοπών, ακόμα και σε ανθρώπινο δυναμικό. Παρά τις θετικές προβλέψεις της οικογένειας Μπουτάρη για το τρέχον έτος, όλοι γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται παρά για μια σειρά υποσχέσεων, καθώς ανάλογες υπήρξαν οι υποσχέσεις και για την πορεία της εταιρείας το 2008, το 2007 και το 2006.

Κάθε έτος αναφερόταν στα δελτία της εταιρείας ως «έτος σταθμός» ή «χρονιά ανατροπής». Ακόμα θυμάται η αγορά τις υπερφίαλες ανακοινώσεις για την πορεία της «Κύμη Εμφιαλωτική». Μιας προσπάθειας όμως που τώρα έχει καταντήσει βρόχος για την οικογενειακή εταιρεία και όχι αναπτυξιακό όχημα, όπως παρουσιαζόταν το 2006. Τέλος, η εταιρεία πρόσφατα για να καλύψει τον επιτακτικό τραπεζικό δανεισμό της αναγκάστηκε να πουλήσει ένα από τα ακίνητα-στολίδια της, αυτό με την ονομασία «Πέτρα Γυαλιού», αντί 2,3 εκατ. ευρώ. Επρόκειτο για ένα ακόμα μεγάλο πλήγμα στον εγωισμό και την αξιοπιστία της παραδοσιακής οινικής οικογένειας.

Family business από το 1879 στη Νάουσα

Η εταιρεία «Μπουτάρη» εφέτος έχει τα γενέθλιά της, κάτω από αντίξοες συνθήκες. Για την ακρίβεια, συμπληρώνει τα 130 χρόνια ιστορίας, αφού ο ιδρυτής της Γιάννης Μπουτάρης τη δημιούργησε το 1879 στην περιοχή της Νάουσας. Η εταιρεία αποτελεί μία από τις κύριες ελληνικές οινοποιητικές επιχειρήσεις, με έντονη εξαγωγική δραστηριότητα σε πάνω από 40 χώρες και διεθνή προσανατολισμό.

Η «Μπουτάρη Οινοποιητική Α.Ε.» ανήκει 100% στην «Ι. Μπουτάρης & Υιός Holding Α.Ε.», εταιρεία εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών και διοικείται από τον κ. Κωνσταντίνο Μπουτάρη, από το 1995 που χώρισαν οι δρόμοι του επιχειρηματικά με τον αδελφό του Γιάννη.

Οινοποιείο στη Νότια Γαλλία

Βασικό κομμάτι της πορείας της εταιρείας αποτελούν τα οινοποιεία και οι ιδιόκτητοι αμπελώνες της. Η εταιρεία διαθέτει έξι οινοποιεία στην Ελλάδα, στις σημαντικότερες οινοπαραγωγικές περιοχές της χώρας, στις ζώνες Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας (Ο.Π.Α.Π): Νάουσα, Γουμένισσα, Κρήτη, Σαντορίνη, Μαντινεία και Αττική. Είναι επίσης η πρώτη ελληνική εταιρεία που αγόρασε οινοποιείο στο εξωτερικό, το Domaine de Mayrac της Νότιας Γαλλίας.

Η εταιρεία από το 1879 στη Νάουσα παρουσίασε ένα από τα πρώτα ερυθρά εμφιαλωμένα κρασιά που κυκλοφόρησαν στην ελληνική αγορά. Το 1906 κτίστηκε το πρώτο ιδιόκτητο οινοποιείο-κάβα της εταιρείας στη Νάουσα. Το κτίριο διασώζεται ως διατηρητέο και αναπαλαιωμένο αξιοθέατο και μουσείο κρασιού. Το 1935, ο μοναδικός επιζήσας γιος του Ιωάννη (είχε άλλα τρία παιδιά, που του πέθαναν όλα το 1912), ο Στέλιος Μπουτάρης, αναλαμβάνει τη διαδοχή και ανοίγεται προς τις μεγάλες αγορές του εξωτερικού (στην αρχή Αυστρία, Ουγγαρία, Αίγυπτο). Ο νεαρός Μπουτάρης, φιλόδοξος, επεκτείνει τις δραστηριότητες της επιχείρησης. Το 1939 πεθαίνει ο πατέρας του και δύο χρόνια αργότερα έρχεται η Κατοχή. Οι Γερμανοί κατάσχουν τα κρασιά που βρίσκονταν στις αποθήκες και η εταιρεία ουσιαστικώς υπολειτουργεί. Η περιορισμένη δραστηριότητά της αφορά μόνο μικρές ποσότητες ούζου. Τη μεταπολεμική περίοδο επεκτείνει τις δραστηριότητες της εταιρείας στην Αθήνα και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η μονάδα ούζου στη Γερμανία

Η παραγωγή της εταιρείας μοιράζεται σε ούζο και κρασί. Από το μέσον της δεκαετίας του 1950 γίνονται οι πρώτες εξαγωγές στις ΗΠΑ και στον Καναδά και περιορισμένων ποσοτήτων ούζου στη Γερμανία. Στο τέλος της ίδιας δεκαετίας δημιουργούνται το δεύτερο οινοποιείο στη Νάουσα και κέντρο διακίνησης στη Θεσσαλονίκη. Τότε ο Στέλιος Μπουτάρης διαπιστώνει ότι η γερμανική αγορά μπορεί να απορροφήσει μεγάλες ποσότητες ούζου, αλλά οι υψηλοί δασμοί καθιστούν τις εξαγωγές στη Γερμανία απαγορευτικές. Παίρνει έτσι τη μεγάλη απόφαση να δημιουργήσει μαζί με Γερμανούς συνεργάτες του ποτοποιία στο Αμβούργο. Η διάρκεια ζωής της νέας επιχείρησης ήταν μόλις 6-7 χρόνια, δηλαδή ώσπου έπεσαν οι δασμοί και ήταν πιο συμφέρουσα η εξαγωγή στη Γερμανία, παρά η παραγωγή.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, οι γιοι του Στέλιου, Γιάννης και Κωνσταντίνος Μπουτάρης, ύστερα από μια περίοδο όπου έζησαν ως «οργισμένα νιάτα», παραλαμβάνουν τη σκυτάλη. Από εκεί κι έπειτα η εταιρεία απογειώνεται.

Το 1967 αρχίζει τη λειτουργία του το Οινοποιείο στη Στενήμαχο Νάουσας, καρδιά, ως και σήμερα, της παραγωγής της εταιρείας. Την ίδια εποχή δημιουργείται το θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη κρασιών Ονομασίας Προελεύσεως Ανωτέρας Ποιότητας (Ο.Π.Α.Π.) σε όλη την Ελλάδα. Πρώτη δημιουργεί τέτοιους αμπελώνες. Το 1978 οι επιχειρηματικές δραστηριότητες της οικογένειας στρέφονται και προς την εισαγωγή αλκοολούχων ποτών. Τα δεδομένα στη κατανάλωση έχουν αλλάξει.

Από το ταμπλό στη Henninger και τον Μύθο

Η δεκαετία του 1980 είναι καθοριστική για την εξέλιξη της επιχείρησης. Κερδίζει την πρώτη θέση στην αγορά του εμφιαλωμένου κρασιού, το 1987 εισάγεται η εταιρεία στο Χρηματιστήριο και ως το 1991 μέσω της «United Distillers Boutari» κερδίζει το 30% της αγοράς των αλκοολούχων ποτών. Στις επόμενες χρονιές η εταιρεία θα φέρει ξένες ποικιλίες στην Ελλάδα, ενώ το 1991 εξαγοράζει την πλειοψηφία των μετοχών της «Ανδρέας Καμπάς Α.Ε.», την παραδοσιακή και παλαιότερη βιομηχανία οίνων και ποτών της Αττικής. Το 1992 ο όμιλος επεκτείνεται στην αγορά της ζυθοποιίας αγοράζοντας τη «Henninger Hellas Α.Ε.» (σημερινή «Μύθος Ζυθοποιία Α.Ε.») και το 1997 ταράζει τα νερά της αγοράς δημιουργώντας τον Μύθο, την πρώτη ελληνική lager μπίρα. Πιο μπροστά τα δύο αδέλφια Κώστας και Γιάννης χωρίζουν τους δρόμους τους, καθώς ο πρώτος δημιουργεί τη δική του εταιρεία, ενώ αποφασίζει να δραστηριοποιηθεί και κοινωνικά μέσω της οργάνωσης «Αρκτούρος» και της προσπάθειάς του κατά του αλκοολισμού. Παράλληλα, στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές κατήλθε ως ανεξάρτητος υποψήφιος για τη δημαρχία της Θεσσαλονίκης.

Το 2006 η διοίκηση του ομίλου αποφασίζει να εστιάσει στο core business, το κρασί. Πουλάει το σύνολο της συμμετοχής της στη «Μύθος Ζυθοποιία Α.Ε.» και επανακτά τον συνολικό έλεγχο της «Μπουτάρης Οινοποιητική Α.Ε.».

Η εταιρεία σήμερα παράγει περισσότερες από 40 διαφορετικές ετικέτες κρασιών.

Η συνολική γκάμα των κρασιών περιλαμβάνει κρασιά ένδειξης προέλευσης (Νάουσα, Γουμένισσα, Σαντορίνη, Καλλίστη, Κρητικός κ.ά.), κρασιά ποικιλιακά (Μοσχοφίλερο, Ασύρτικο, Αγιωργίτικο, Chardonnay, Merlot, Syrah κ.ά.), κρασιά παλαίωσης (Κάβα, Καλλίστη Reserve, Grande Reserve κ.ά.) και κρασιά από κτήματα (Φιλυριά, Μαλαγουζιά, 4 Εποχές, Ωδή, Ηλιδα, Σκαλάνι, Φανταξομέτοχο κ.ά.). Η μάρκα έχει αποσπάσει περισσότερες από 270 διακρίσεις για τα κρασιά της τα τελευταία έτη, σε μεγάλους και καθιερωμένους διεθνείς διαγωνισμούς οίνου όπως οι εξής: Concours Mondial De Bruxelles, Internatonal Wine & Spirits Competition, Decanter, Διεθνής Διαγωνισμός Θεσσαλονίκης κ.ά.