Αγωνία τραπεζών για τα δικά μας «σάπια» δάνεια

Η πάγια ανάγκη κεφαλαίων για τις τράπεζες, στην παρούσα φάση δεν υπαγορεύεται ούτε από τους αυξανόμενους ρυθμούς ανάπτυξης, καθώς οι χορηγήσεις δανείων ακολουθούν μια πολύ πιο συντηρητική πορεία, ούτε από τη στρατηγική τους για επέκταση και αύξηση των μεριδίων εντός ή εκτός Ελλάδος.  

Υπαγορεύεται κατά κύριο λόγο από την συνεχή ανάγκη θωράκισης του συστήματος έναντι των εκτιμήσεων για αύξηση των κινδύνων συνεπεία των επισφαλών απαιτήσεων που σύμφωνα με τα στοιχεία και όλες τις ενδείξεις αυξάνονται με αλματώδεις ρυθμούς.  

Ο δείκτης επισφαλειών κατέγραψε αύξηση κατά 1,5 μονάδα μόνο στο τελευταίο τρίμηνο του 2008 φθάνοντας στο 6,5% και συνέχισε να επιδεινώνεται στο πρώτο τρίμηνο του 2009.  

Οι πιο απαισιόδοξοι θεωρούν ότι το πρόβλημα των επισφαλειών θα αναδειχθεί σταδιακά στην πορεία του 2009 καθώς οι τράπεζες θα υποχρεώνονται να αποτυπώνουν στις οικονομικές τους καταστάσεις τα συνεχώς αυξανόμενα μη εξυπηρετούμενα δάνεια πολλά εκ των οποίων τους προηγούμενους μήνες βρίσκονταν ακόμη σε αρχικό στάδιο προβλήματος εξυπηρέτησης.  

Βάσει των λογιστικών προτύπων, οι τράπεζες καταγράφουν υποχρεωτικά τα δάνεια εκείνα που εμφανίζουν καθυστέρηση στις πληρωμές για διάστημα από 30 ημέρες και άνω, ενώ θεωρούν ως ληξιπρόθεσμα όσα δάνεια δεν εξυπηρετούνται για διάστημα 90 ημερών και άνω, κατηγορία οφειλών που θεωρούνται επισφαλή και αποτελούν δυνητικά «ζημία» για την οποία σχηματίζονται προβλέψεις.  

Εν τω μεταξύ όμως, εξηγούν παράγοντες της αγοράς, θα αρχίσουν να «σκάνε» και τα επόμενα δάνεια που εμφάνιζαν καθυστέρηση στην αποπληρωμή τους μικρότερη των τριών μηνών. Στην παρούσα συγκυρία, επιμένουν οι απαισιόδοξοι, είναι σχεδόν μαθηματικά βέβαιο πως ένα δάνειο που δεν εξυπηρετείται επί 2-3 μήνες δεν πρόκειται επανέλθει σε κατάσταση ομαλής εξυπηρέτησης τον 5^ο ή 6^ο μήνα της καθυστέρησης.  

Θα φτάσουν το 12%! 

Η ωρίμανση με άλλα λόγια των προβλημάτων, θα αναδείξει οξύ το πρόβλημα των επισφαλειών, γεγονός που επισημαίνεται κα επισήμως από τις δυσοίωνες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το οποίο προβλέπει πως οι επισφάλειες στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα μπορεί να φθάσουν και το 12% το 2009.  

Αντίστοιχες εκτιμήσεις, αποφεύγοντας ωστόσο να δώσει συγκεκριμένο ποσοστό, έκανε προ ενός μήνα περίπου ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής τράπεζας κ. Λουκάς Παπαδήμος μιλώντας σε εκδήλωση της Τράπεζας της Ελλάδος παρουσία του διοικητή της κ. Γιώργου Προβόπουλου και όλων των τραπεζιτών της χώρας.  

Κατά τον Παπαδήμο οι επισφάλειες θα φθάσουν στο υψηλότερο σημείο τους έως τα τέλη του χρόνου. Το πρόβλημα παραδέχονται και οι τραπεζίτες. Για παράδειγμα, ο Τάκης Αράπογλου της Εθνικής στην ίδια εκδήλωση προέβλεψε ότι οι επισφάλειες θα αυξηθούν τουλάχιστον στο 10%, ενώ ο Νίκος Καραμούζης της Eurobank σε πρόσφατη συνέντευξή του ανέφερε πως οι επισφάλειες εξακολουθούν να διατηρούνται εξηγώντας πως δεν μπορούμε να μιλούμε για ομαλοποίηση αν δεν αρχίσουν να σταθεροποιούνται οι προβλέψεις, έστω κι αν χρειαστεί να φθάσουν σε υψηλά επίπεδα.  

Από τις επιμέρους κατηγορίες, η καταναλωτική πίστη κατέχει τα πρωτεία ως ο πιο προβληματικός τομέας, όμως προβλήματα παρατηρούνται και στην στεγαστική πίστη που είναι ίσως και το πιο ανησυχητικό γεγονός. Είναι αξιοσημείωτο ότι σύμφωνα με την τελευταία δειγματοληπτική έρευνα νοικοκυριών από την Τράπεζα της Ελλάδος, το 85% των νέων ζευγαριών που έχουν στεγαστικό δάνειο δηλώνει πως δυσκολεύεται να αποπληρώσει το δάνειό του.  

Ενδεικτικό της σημασίας που αποδίδουν οι τράπεζες στο θέμα της ποιότητας των χορηγήσεων, είναι ο έλεγχος που διενεργούν για κάθε αίτημα δανεισμού που δέχονται. Περισσότερες από τις μισές αιτήσεις για χορήγηση πιστωτικής κάρτας απορρίπτονται. Τα καταναλωτικά και προσωπικά δάνεια έχουν σχεδόν «παγώσει». Η «ασφαλής» στεγαστική πίστη κινείται με πολύ προσεκτικά βήματα που επιβραδύνουν εκ των πραγμάτων τους ρυθμούς χορήγησης, αφού οι τράπεζες ελέγχουν λεπτομερώς μέσω του λευκού Τειρεσία, το προφίλ, την πιστοληπτική ικανότητα του πελάτη και τη δυνατότητα ομαλής εξυπηρέτησης του δανείου.  

Ουσιαστικά το τραπεζικό σύστημα επιστρέφει στην παραδοσιακή τραπεζική, εγκαταλείποντας πειραματισμούς και επιθετικές πρακτικές υπέρ μιας πιο συντηρητικής αλλά ασφαλέστερης και υγιέστερης ανάπτυξης.  

Και παράλληλα, αρχίζουν να συσσωρεύουν κεφάλαια, όπως η Εθνική με την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου κατά 1,25 δις ευρώ που ανακοίνωσε, είτε μέσω υβριδικών ομολογιακών εκδόσεων που σχεδιάζουν οι υπόλοιπες τράπεζες, ώστε να αφενός να ισχυροποιηθούν κεφαλαιακά και αφετέρου να απεμπλακούν από τη συμμετοχή του δημοσίου.