ΣτΕ: «Στοπ» στις κατασχέσεις αν δεν το γνωρίζει ο οφειλέτης

Το Συμβούλιο της Επικρατείας, επαναλαμβάνοντας παλαιότερη απόφασή  του (2012), υπενθυμίζει (με τη νέα απόφασή του) ότι δεν μπορούν οι φορείς του Δημοσίου και ευρύτερου Δημόσιου τομέα (Δ.Ο.Υ.,  Ι.Κ.Α., κ.λπ.) να  προβαίνουν σε   κατασχέσεις  χρημάτων που βρίσκονται σε Τραπεζικούς λογαριασμούς λόγω οφειλών, εάν προηγουμένως δεν έχει ενημερωθεί ο ενδιαφερόμενος οφειλέτης, έτσι ώστε να μπορεί  να ασκήσει να ένδικα μέτρα ενώπιον των δικαστηρίων  ή να πάει να εξοφλήσει ή  να ρυθμίσει το χρέος του.

Η επίμαχη απόφαση (366/2014) εκδόθηκε από την πενταμελή σύνθεση του ΣΤ¨  Τμήματος  του Συμβουλίου της Επικρατείας και λόγω σπουδαιότητας το ζήτημα παραπέμφθηκε στην αυξημένη 7μελή σύνθεση,  του ίδιου Τμήματος για νέα κρίση. Η  υπόθεση θα συζητηθεί  την  5ή Μαΐου 2014, με εισηγητή τον πάρεδρο Δημήτριο  Τομαρά.

Οι σύμβουλοι Επικρατείας με την εν λόγω απόφασή τους υπενθύμισαν στο υπουργείο Οικονομικών ότι σύμφωνα με τις Συνταγματικές επιταγές οι οφειλέτες πρέπει να ενημερώνονται από πριν ότι  το Δημόσιο πρόκειται να προβεί σε κατασχέσεις χρημάτων που βρίσκονται σε τραπεζικούς λογαριασμούς τους, ανεξάρτητα αν οι καταθέσεις αυτές προέρχονται  από μισθούς, συντάξεις ή οποιοδήποτε άλλη αιτία.

Να διευκρινιστεί  ότι η δικαστική απόφαση αναφέρεται σε τραπεζικούς λογαριασμούς ανεξάρτητα τι είδος λογαριασμοί είναι αυτοί. ¨Έτσι, ανατρέπεται  το επιχείρημα των οργάνων του Δημοσίου, ότι πρέπει από τους εργαζόμενους και συνταξιούχους  να ανοιχθούν Τραπεζικοί λογαριασμοί μισθοδοσίας, έτσι ώστε να μην μπορούν να γίνονται κατασχέσεις στα χρηματικά ποσά που υπάρχουν στους λογαριασμούς αυτούς, σε περίπτωση ύπαρξης οφειλών προς το Δημόσιο, κ.λπ.

Το ΣτΕ επισημαίνει ότι το άρθρο 30 του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων (Ν.Δ. 356/1974) αναφέρει: «Η κατάσχεσις εις χείρας τρίτων των εις χείρας αυτών ευρισκομένων χρημάτων, καρπών και άλλων κινητών πραγμάτων του οφειλέτου του Δημοσίου ή των οφειλομένων εν γένει προς αυτό, ενεργείται υπό του Διευθυντού του Δημοσίου Ταμείου διά κατασχετηρίου εγγράφου μη κοινοποιουμένου εις τον οφειλέτην».

Με άλλα λόγια σε περίπτωση  «κατασχέσεως εις χείρας τρίτων (σ.σ.: όπως είναι οι Τράπεζες) απαιτήσεως οφειλέτου του Δημοσίου, δεν απαιτείται η κοινοποίηση στον τελευταίο του κατασχετηρίου εγγράφου».

Όμως, υπογραμμίζουν οι σύμβουλοι Επικρατείας, «η διάταξη αυτή είναι ανίσχυρη ως αντικειμένη στην διάταξη του άρθρου 20 παράγραφος 1 του Συντάγματος, διότι η παράλειψη αυτή έχει ως συνέπεια ο οφειλέτης να μη λαμβάνει γνώση ή να λαμβάνει καθυστερημένα γνώση της εις βάρος του επισπευδομένης αναγκαστικής εκτελέσεως, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να αμυνθεί αποτελεσματικώς προ της ολοκληρώσεως της εκτελεστικής διαδικασίας, λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα είτε για την ακύρωση είτε για την αναστολή της πράξεως εκτελέσεως». Στο σημείο αυτό αναφέρονται παλιότερες αποφάσεις του δικαστηρίου που είχαν το ίδιο.

Στην προκειμένη περίπτωση το ΣτΕ το απασχόλησε περίπτωση διευθύνοντα συμβούλου Ανώνυμης Εταιρείας η οποία σήμερα δεν υφίσταται (έχει λυθεί). Σε βάρος του διευθύνοντα συμβούλου συντάχθηκε έκθεση αναγκαστικής κατασχέσεως από τον  προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Φ.Α.Β.Ε. Αθηνών. Η κατάσχεση αφορούσε απαιτήσεις του ΙΚΑ για οφειλές της πρώην Α.Ε. ύψους 565.392,73 ευρώ. Η κατάσχεση έγινε επί της σύνταξης του  τέως διευθύνοντα συμβούλου  και για  ποσό ύψους 17.683 ευρώ.

Το γεγονός της κατάσχεσης του επίμαχου ποσού από τον Τραπεζικό λογαριασμό συντάξεως του, ο διευθύνων σύμβουλος το έμαθε τυχαία μετά από εννέα μήνες όταν πήγε στην Τράπεζα να κάνει ανάληψη χρημάτων.

Αμέσως μετά ο διευθύνων σύμβουλος άσκησε ανακοπή κατά της έκθεσης κατάσχεσης.
Το Διοικητικό Πρωτοδικείο και Εφετείο Αθηνών δικαίωσαν τον διευθύνοντα σύμβουλο, όπου  ερμηνεύοντας  «τις διατάξεις του άρθρου 30 παρ. 1 του Κ.Ε.Δ.Ε. υπό το φως του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος, εδέχθη ότι η έκθεση αναγκαστικής κατασχέσεως εις χείρας τρίτου και εις βάρος οφειλέτου του Δημοσίου πρέπει να κοινοποιείται και στον καθ' ού η εκτέλεση, ούτως ώστε αυτός να δυνηθεί να στραφεί με τα ένδικα μέσα που του παρέχει ο νόμος κατά της οικείας πράξεως, επιδιώκων την ακύρωση ή την μεταρρύθμιση αυτής ή να προβεί στην ρύθμιση του χρέους και ότι ενδεχομένη παράλειψη της κοινοποιήσεως αυτής οδηγεί στην ακύρωση της πράξεως εκτελέσεως, εφ' όσον ο οφειλέτης επικαλεσθεί το γεγονός της μη εγκαίρου περιελεύσεως εις γνώση του τού περιεχομένου αυτής και ακύρωσε την ανωτέρω έκθεση αναγκαστικής κατασχέσεως».

Το Δημόσιο άσκησε έφεση κατά της εφετειακής απόφασης που δικαίωσε τον διευθύνοντα σύμβουλο, αλλά το ΣΤ Τμήμα του ΣτΕ έκρινε ότι η απόφαση του Εφετείου είναι νόμιμη και παρέπεμψε την υπόθεση στην μείζονα σύνθεση του ίδιου Τμήματος για να κριθεί και πάλι.

Πάντως, δεν αποκλείεται τον τελικό λόγο να τον έχει η Ολομέλεια, λόγω της αντισυνταγματικότητας του ζητήματος που ανακύπτει.