Μέχρι το 2016 αντέχει το Ασφαλιστικό

Ενάμιση χρόνο ακόμα αντέχει το ασφαλιστικό σύστημα με μικρές παρεμβάσεις, χωρίς να απαιτηθούν νέα δυσμενή μέτρα σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2015-2018. Ωστόσο, το οικονομικό επιτελείο προβληματίζεται για δύο απειλητικούς παράγοντες που μπορεί να ανατρέψουν την ισορροπία εσόδων - δαπανών και να απορροφήσουν μέρος του πρωτογενούς πλεονάσματος. Η πρώτη απειλή σχετίζεται με τις 350.000 εκκρεμείς αιτήσεις για απονομή συντάξεων και εφάπαξ από όλα τα Ταμεία - το αναδρομικό ποσό που υπολογίζεται ότι πρέπει να καταβάλουν ξεπερνάει τα 3 δισ. ευρώ. Τον συγκεκριμένο κίνδυνο του δημοσιονομικού κενού από αυτή την ιδιότυπη στάση πληρωμών έχει επισημάνει η τρόικα από το 2013, η οποία εκφράζει τις επιφυλάξεις της για τις αντοχές του συστήματος. Συνολικά εκκρεμεί η απονομή περίπου 190.000 κύριων συντάξεων, 130.000 επικουρικών και 55.000 εφάπαξ. Η μεγαλύτερη καθυστέρηση, πάνω από τέσσερα έτη, παρατηρείται στο Επικουρικό Ταμείο Εμποροϋπαλλήλων.

Η διοίκηση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει το πρόβλημα, υποστηρίζοντας ότι οι μη αποδοθείσες συντάξεις του ΙΚΑ δεν ξεπερνούν τις 77.375, ενώ χορηγούνται ήδη 35.500 προσωρινές. Μάλιστα ο διοικητής του Ιδρύματος κ. Ροβέρτος Σπυρόπουλος επιβεβαιώνει για ακόμα μια φορά ότι με την επαναπρόσληψη των υπαλλήλων της σειράς 9Κ ο χρόνος απονομής θα μειωθεί σημαντικά και από το 2016 οι συντάξεις θα απονέμονται σε χρόνο μηδέν. Η δεύτερη απειλή αφορά τη βιωσιμότητα του Ασφαλιστικού, η οποία κινδυνεύει από το 2016 που θεωρείται χρονιά-ορόσημο για τα Ταμεία. Συγκεκριμένα, πρόσφατη αναλογιστική μελέτη του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ (2013-2050) για το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΣΚΑ) στην Ελλάδα, εκτός ΝΑΤ, ΟΓΑ και Δημοσίου, έδειξε ότι το 2016 για να ανταποκριθεί το ΣΚΑ στις υποχρεώσεις του χρειάζονται επιπλέον των εισφορών των ασφαλισμένων - εργοδοτών και των επιχορηγήσεων του κράτους 950 εκατ. ευρώ. Το 2017 χρειάζεται επιπλέον 1,88 δισ. ευρώ, το 2018 επιπλέον 2,14 δισ. ευρώ, το 2019 επιπλέον 2,40 δισ. ευρώ, το 2020 επιπλέον 2,67 δισ. ευρώ κ.ο.κ.
Αυτές οι εκτιμήσεις μπορεί να αλλάξουν αν σημειωθούν αυξημένοι ρυθμοί ανάπτυξης οι οποίοι θα απορροφήσουν μεγαλύτερο ποσοστό της ανεργίας. Ο επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ κ. Σάββας Ρομπόλης προβλέπει ότι το ποσοστό της ανεργίας θα μειωθεί το 2018 στο 26% από 27,5% (δ’ τρίμηνο 2013). Από την άλλη, ο γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) κ. Γκάι Ράιντερ εκτιμά ότι η ανεργία θα μειωθεί στο 22% μέχρι το 2019. Πάντως στο μεσοπρόθεσμο πλαίσιο αποτυπώνεται η αγωνία της κυβέρνησης να κρατήσει χαμηλούς τόνους προεκλογικά, διαβεβαιώνοντας ότι δεν θα ληφθούν νέα μέτρα και δεν θα μειωθούν μισθοί και συντάξεις.Ας δούμε όμως τις κυριότερες παρεμβάσεις που καταγράφονται στο πρόγραμμα και αναμένεται να οδηγήσουν σε μειώσεις παροχών.

■  Από την 1η Ιουλίου 2014 μειώνονται οι επικουρικές συντάξεις εξαιτίας της εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος και του συντελεστή βιωσιμότητας στα επικουρικά και στα ταμεία πρόνοιας. Ετσι έως το 2017 αναμένεται η δαπάνη να έχει συρρικνωθεί κατά 464 εκατ. ευρώ, αρχής γενομένης από το ΕΤΕΑ (ενιαίο επικουρικό του ιδιωτικού τομέα). Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με τους ειδικούς στην ασφάλιση, ότι η μείωση των επικουρικών συντάξεων το δεύτερο εξάμηνο του 2014 θα κυμανθεί μεσοσταθμικά στο ΕΤΕΑ 5%-6%(δηλαδή η μέση σύνταξη θα διαμορφωθεί στα 170 ευρώ).
Να σημειώσουμε ότι εκτός από τη ρήτρα θα εφαρμοστούν αυστηρότερες διατάξεις για τη χορήγηση σύνταξης λόγω θανάτου. Δηλαδή του χρόνου, όπως ορίζει ο νόμος, οι ασφαλισμένοι θα έχουν το δικαίωμα είτε να πάρουν μεγαλύτερο ποσό σύνταξης, αλλά μετά τον θάνατό τους να μην περάσει η παροχή στην οικογένειά τους, είτε να πάρουν ένα χαμηλότερο ποσό το οποίο στη συνέχεια θα μεταβιβαστεί στον/στη σύζυγο και στα ανήλικα τέκνα.
■  Μειώνονται οι κρατικές επιχορηγήσεις προς τα Ταμεία και σταθεροποιούνται στα επίπεδα των 8,6 δισ. ευρώ τον χρόνο, από 15 δισ. ευρώ που ήταν το 2012 και 21 δισ. ευρώ το 2011.
■ Καταργούνται οι κοινωνικοί πόροι το 2015. Σύμφωνα με ειδικούς στην κοινωνική ασφάλιση, εκτιμάται πως θα προκύψει μαύρη τρύπα 350 εκατ. ευρώ για το ασφαλιστικό σύστημα.
■ Μειώνονται οι ασφαλιστικές εισφορές κατά 3,9% από 1ης Ιουλίου στερώντας από το ΙΚΑ συνολικά 974 εκατ. ευρώ.
■ Μειώνονται τα εφάπαξ σε όσα ταμεία πρόνοιας έχουν ελλείμματα. Η αρχή γίνεται φέτος με το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων, όπου έρχονται μειώσεις 12%-14% (διασώζονται όσοι υπέβαλαν αίτηση μέχρι τον Αύγουστο του 2013).
■ Μειωμένες δαπάνες καταγράφονται και για τα προνοιακά επιδόματα, όπου αναμένεται ψαλίδι σε όσους λαμβάνουν και σύνταξη, καθώς και καθιέρωση εισοδηματικών κριτηρίων. Να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος «Ηλιος», προκύπτει πως από τους 165.000 δικαιούχους προνοιακών επιδομάτων οι 48.729 εισπράττουν παράλληλα και σύνταξη.

Οι παρεμβάσεις της περιόδου 2013-2016 στο Ασφαλιστικό (κατάργηση δώρων στις συντάξεις, μειώσεις συντάξεων πάνω από 1.000 ευρώ) έχει προβλεφθεί ότι θα αποφέρουν έσοδα ύψους 6,2 δισ. ευρώ. Ομως η χρονική μετατόπιση των αναμενόμενων αποδόσεων (850 εκατ. ευρώ) από την αύξηση των ορίων ηλικίας κατά δύο έτη και η υστέρηση της απόδοσης από την εξίσωση του πλαφόν των αποδοχών - εισφορών δημιούργησαν αποκλίσεις. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, αυτές οι αποκλίσεις καλύφθηκαν από τα μέτρα Βρούτση (διασταυρώσεις της δήλωσης εργασίας μέσω του πληροφοριακού συστήματος «Εργάνη» με τις δηλωθείσες εισφορές μέσω ΑΠΔ), καθώς και με τον επανέλεγχο των αναπηρικών συντάξεων.